Morgunblaðið - 12.03.1977, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12 MARZ 1977

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
R itstjórna rf ulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingasjóri
Ritstjórn og afgreiSsla
Auglýsingar
hf. Arvakur, Reykjavfk.
Haraldur Sveinsson.
Matthlas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480
Áskriftargjald 1100.00 kr. á mánuði innanlands.
j lausasölu 60.00 kr. eintakið.
Stáliðnaðurinn
aftur á uppleið
Talsmenn og málgagn Alþýðubandalagsins halda áfram að hamast
gegn áformum um nýjar stóriðjuframkvæmdir á Islandi, sem
engin eru til eins og alþjóð veit. En þessi vindmyllubardagi Alþýðu-
bandalagsins gefur tilefni til að rifja upp stóriðjusögu þess flokks á
slðustu árum. Sú saga er býsna frábrugðin þeirri mynd, sem áróðurs-
menn Alþýðubandalagsins reyna nú að draga upp af stefnu flokksins f
stóriðjumálum eða öllu heldur af meintri andstöðu flokksins við
stóriðju á tslandi.
Eins og kunnugt er fór Alþýðubandalagið með orku- og iðnaðarmál i
vinstri stjórninni sálugu. Svo mikill var áhugi Alþýðubandalagsins á
stóriðju hér á landi í tengslum við stórvirkjanir, að haustið 1971
skipaði ráðherra Alþýðubandalagsins sérstaua nefnd til þess að eiga
viðræður við erlenda aðila, sem kynnu að hafa áhuga á að byggja upp
orkufrekan iðnað f samvinnu við tslendinga. Það gefur auga leið, að ef
Alþýðubandalagið hefði verið andvfgt hvers konar stóriðju, hefði
flokkurinn aldrei haft frumkvæði að þvf að setja á stofn slfka nefnd.
Þvert á móti hefði Alþýðubandalagið þá væntanlega neitað að standa
að hvers kyns viðræðum við erlenda aðila um stóriðju.
Þessi nefndarskipan leiddi m.a. til viðræðna við bandarfska fjöl-
þjóðafyrirtækið og auðhringinn Union Carbide. Nú halda talsmenn
Alþýðubandalagsins þvf fram, að þær viðræður hafi á vinstri stjórnar
tfmum leitt til neikvæðrar niðurstöðu og að sú afstaða Alþýðubanda-
lagsins hafi legið fyrir á þeim tfma. Þetta er algjörlega rangt. IQ bréfi,
sem ráðherra Alþýðubandalagsins ritaði forsvarsmönnum Union
Carbide f maf 1974 var frá þvf skýrt, að rfkisstjórnin hefði til
meðferðar drög að samningi milli tslands og Union Carbide um
rekstur málmblendiverksmiðju f Hvalfirði. t bréfi þessu skýdir ráð-
herra Alþýðubandalagsins orðrétt svo frá að hann hafi „notið þeirrar
ánægju að hitta fulltrúa yðar og ræða við hann um framgang þessa
sameiginlega fyrirtækis okkar“, og ráðherra Alþýðubandalagsins skýr-
ir fulltrúa Union Carbide ennfremur frá þvf að stjórnmálaástandið
hafi valdið þvf, að honum hafi þótt „óráðlegt að leggja fyrir Alþingi
frumvarp um járnblendiverksmiðjuna á þeim tfma, sem við höfðum
upphaflega áformað“. En til frekari áréttingar þvf að Alþýðubandalag-
ið hafi jákvæða afstöðu til þessara samningsdraga og samvinnu við
Union Carbide segir ráðherra AQLÞVÐUBANDALAGSINS 1 ÞESSU
SAMA BRÉFI TIL HINS BANDARlSKA AUÐHRINGS, AÐ HANN
VILJI „fullvissa yður um, að stjórnin og ég sjálfur, erum þeirrar
skoðunar, að ákvæði og skilmálar, sem rætt hefu ■ verið um við yður,
eru aðgengileg f öllum meginatriðum og við höfðum og höfum enn
sterkan og áframhaldandi áhuga á framkvæmd þessara áforma sem
allra fyrst.“ Af þessum tilvitnunum f bréf ráðherra Alþýðubandalags-
ins til hins bandarfska auðhrings má sjá, að það er alrangt, sem haldið
er fram f forystugrein Þjóðviljans f gær, að athuganir Alþýðubanda-
lagsins á uppbyggingu málmblendiverksmiðju f Hvalfirði hafi leitt til
neikvæðrar niðurstöðu. Þvert á móti lýsir fulltrúi þess f rfkisstjórn-
inni þvf yfir við forystumenn hins bandarfska stórfyrirtækis, að það sé
ósk hans og ásetningur að koma sameiginlegum áformum Union
Carbide og Alþýðubandalagsins f framkvæmd!
Til frekari staðfestingar á hinum mikla áhuga Alþýðubandalagsins á
stóriðjuframkvæmdum vfðs vegar um landið er svar sem taismaður
Alþýðubandalagsins f stóriðjumálum gaf á Alþingi f janúar 1974, er
hann var spurður um stóriðnað á Norðurlandi. t þessu svari sagði
talsmaður Alþýðubandalagsins: „Þvf fer mjög fjarri." (að það sé
stefna stjórnarinnar, að ekki rísi upp orkufrekur iðnaður á Norður-
landi). „Ég tel það vera ákaflega mikilvægt atriði, að meiriháttar
fyrirtæki af slfku tagi rfsi ekki aðeins hér á Suðvesturlandi heldur
einnig á Norðurlandi og Austf jörðum, þar sem aðstæður eru hentugar
til þess. Og þær aðstæður eru vissulega hentugar bæði á Norðurlandi
og á Austfjörðum". Siðan ræðir talsmaður Alþýðubandalagsins f
þessum umræðum um virkjunarmöguleika á Norðurlandi og nefnir
Dettifossvirkjun f þvf sambandi og segir: „þá virkjun yrði greinilega
að tengja við einhvern orkufrekan iðnað, sem mundi þá að eðlilegu
rfsa á Norðurlandi". Þetta eru sem sagt ummæli fulltrúa Alþýðu-
bandalagsins á Alþingi í janúarmánuði 1974 og til enn frekari
sönnunar á áhuga Alþýðubandalagsins á uppbyggingu stóriðju á
tslandi skal þess getið að á tfmum vinstri stjórnarinnar óskaði norska
fyrirtækið Norsk Hydro eftir þvf að byggja álver hér á landi. Þá var
það fulltrúi Alþýðubandalagsins f rfkisstjórn, sem benti hinu norska
fyrirtæki sérstaklega á að rannsaka möguleika á Austurlandi og
Norðurlandi og þá fyrst og fremst f Eyjafirði, þannig að hugmyndir
um álver f Eyjafirði eru komnar frá Alþýðubandalaginu sjálfu og
fulltrúum þess.
Þessi dæmi ættu að nægja til þess að sýna fram á, að allan vinstri
stjórnar tfmann barðist Alþýðubandalagið markvisst fyrir uppbygg-
ingu stóriðju á tslandi. Sérstök nefnd var sett upp að frumkvæði þess
flokks til þess að ræða við erlenda auðhringa um uppbyggingu stóriðju
á tslandi. Alþýðubandalagið var frumkvöðull að samningunum við
bandarfska auðhringinn Union Carbide um málmblendiverksmiðju f
Hvalfirði. Og eitt af síðustu verkum fulltrúa þess f rfkisstjórn vorið
1974 var að lýsa yfir áframhaldi áhuga á þeim framkvæmdum.
Alþýðubandalagið tók vel f óskir Norsk Hydro um byggingu ál-
verksmiðju á tslandi og benti sérstaklega á Norðurland og Austurland
og þá einkum Eyjafjörð í þvf sambandi og það liggur fyrir yfirlýsing
frá fulltrúa Alþýðubandalagsins á Alþingi um, að það sé stefna
Alþýðubandalagsins, að stóriðja rfsi á Norðurlandi eða Austurlandi.
Það er með öllu þýðingarlaust fyrir Alþýðubandalagið að halda áfram
stóriðjuumræðum út f biáinn. Flokkurinn hlýtur að viðurkenna þá
stefnu, sem mörkuð hefur verið á hans vegum, ellegar afneita þeim,
sem hana mótuðu, með öllu.
Toccataogfúgaíi
Hort og sleggjan
Nú verður Hort að nota
sleggjuna ef þetta á ekki að
fara í hund og kött,“ sögðu
menn á Loftleiðahótelinu í upp-
hafi 6. einvigisskákarinnar á
Loftleiðahótelinu á fimmtu-
dagskvöldið. „Hann hlýtur að
luma á einhverju," bætti einn
af þeim sem lengra er kominn
við.
Byrjunin er drottningargam-
bítur og hann alls ekki nýr af
nálinni. „Ennþá jafnefli," segir
Jón Þorsteinsson og síður en
svo eggjahljóð í honum.
Ég er kominn á þá skoðun að
Hort sé meir en litið hjátrúar-
fullur, og það mætti segja mér
að hann tryði á
drauga eins og
Þórbergur heit-
inn. Ég tók eftir
því i dag, þegar
ég sá hann
spranga um gólf
i anddyri hótelsins að hann var
uppábúinn, já, glerfínn með
siifsi og allt mögulegt. Mér datt
i hug að hann ætti kennski af-
mæli eða eitthvað svoleiðis; en
viti menn, þegar kappinn
kemur þrammandi á hólminn
er hann kominn í sömu fötin og
hann Bragi lýsti svo snyrtilega i
Dagblaðinu í hinni vikunni.
Einsog gengur og gerist erh
margar skoðanir á lofti um
framgang taflsins og ég hey.ri
eftir Smyslov, að nú eigi
Spassky i erfiðleikum.
Annars er það athyglisvert
hvað þetta gengur allt snurðu-
laust hér norður í hafsauga,
engin taugaveiklun, ekki kvart-
anir og kapparnir spóka sig i
sólskinsskapi.
Ég hef heyrt að Hjálpræðis-
herinn í Hollandi sé mjög
ágengur við að bjarga glötuðum
sálum og sögumaður minn kvað
það algengt, að þegar farmenn
kæmu til Amsterdamms eftir
langa útivist og ætluðu að gera
sér glaðan dag yfir glasi af
„sénna“ ásamt með fínni sýslu-
mannsfrú upp á síðuna þá
mættu þeir eiga von á her-
mannahópi með fyrirbænum og
björgunaraðgerðum og margir
hverjir fylltust iðrun og jafnvel
vötnuðu músum og stæðu upp í
miðjum kiíðum.
Vonandi eigum við iýðræðis-
sinnar ekki eftir að uppiifa það
að KGB-menn leigi einhverja
lúðrasveitina og láti hana pipa
fyrir utan Loftleiðahótelið ef
eitthvað fer að hallast á
Spassky. Einhver nafni forset-
ans heitins, ég á við Jóns Sig:
urðssonar, var að senda mér og
skáksambandsstjórninni skeyti
i Velvakanda og fannst mér það
orð i tíma töluð, því auðvitað
nær það ekki nokkurri átt að
blað þjóðarinnar fari að skrifa
nýtt gerskt ævintýri. Það var
svosem nóg að Laxness skyldi
flaska á þvi hér um árið. Ég bið
alla velvirðingar á mistökum
minum, ef ég hef hallað á tékk-
neska björninn.
Skákin sniglast áfram, menn-
irnir í eltingaleik um borðið og
ég fæ ekki betur séð en bangsi
sé kominn á afturfæturnar og
ætli sér að nota báða fram-
hrammana og rota svo um mun-
ar. Rússneska ljónið skýtur upp
kryppunni, smýgur undan og
malar í rólegheitum þess á
milli.
Við höfum komið okkur upp
kaffikönnu í blaðamannaher-
berginu. Við, eða öllu heldur
undirritaður, fékk að láni skin-
andi fallega könnu hjá Kynnis-
ferðum sem eru til húsa í einu
skoti anddyris hótelssins.
Jón „Skírari“
og Co.
Petrosjan hefur oft leikið
þennan drottningargambít og
þá valið svokallaða uppskipta-
leið, segja þeir spekingarnir
sem lagt hafa undir sig ganginn
fyrir framan Kristalssalinn.
Auðvitað hitta þeir alltaf á
réttu leikina eða næstum þvi og
ljósin blikka sem þýðir að þeir
eigi að hafa hljótt. Jóni „skir-
ara“ liggur hátt rómur enda vill
hann gjarnan koma sínum skoð-
unum að en á óhægt um vik
fyrir þeim lnga R. og Ingvari
Ásmundssyni auk smærri spá-
manna. „Það verða erfiðari
kombinationir þegar þú verður
kominn i samninganefndina,“
laumar einhver að Jóni, þvi
eins og allir vita þá er Jón Þ.
einn af fremstu sáttasemjurum
okkar i vinnudeilum. Jón glott-
ir og segist engu kvíða. Já, flétt-
urnar eru þungar og djúpar og
Jón rektor Böðvarsson i Kefla-
vik er áhyggjufullur yfir að
hafa lagt á sig þetta erfiði til að
horfa á eitt jafnteflið í viðbót.
I morgun var starfskynning á
Loftleiðahótelinu fyrir börn og
unglinga og meðan þau hjón
Spassky og Marina eru að
snæða skömmu áður en skákin
hefst hópast börnin að borðinu
til þeirra og biðja um eigin-
handaáritanir. Þau hjón bregð-
ast vel við og á mörkunum að
þau hafi matarfrið.
Gunnar Örn blaðamaður á
Þjóðviljanum er maður dagsins
því hann náði viðtali við
Kortsnoj í gærkvöidi, sem
sennilega gerir hann ég á við
Gunnar heimsfrægan ef vel
verður á haldið.
Hingað er kominn Atli
Heimir og frú, en tónskáldið
hefur líklega ekki staðist freist-
inguna af því ég nefndi nútima-
mússik í siðasta pistii mínum.
Flótti
Á skákborðinu er áframhald-
andi eltingarleikur eða skessu-
leikur öllu heldur. Einn gang-
inn er það Spassky sem eltir og
Hort hörfar og maður nær varla
að depla augum þegar Hort er
skyndilega orðinn kötturinn og
Spassky músin. Ekkert spenn-
andi gerist og klukkan komin á
tíunda timann og kapparnir
beita stungu- og lagvopnum til
skiptis en ná jafnan að komast
undan á flótta. Já, þetta er ein-
mitt flóttaskák og kannski er
henni alltof hátt gert undir
höfði að nefna hana eftir einu
fegursta tónverki Bachs, en
ykkur lesendum minum að
segja þá veit ég enga betri af-
slöppun en að hlusta á Bach
þegar illa stendur i bólið hjá
mér. Ég veit sem er að báðir
eru hólmgöngumennirnir
smeykir, Hort er hræddur um
að missa leikinn niður I jafn-
tefli og óttinn læðist lika að
Spassky, að hann tapi forskot-
inu.
Heima i Álftamýrinni bíða
mín gestir þar á meðal litið
afabarn sem komið er alla leið
frá Isafirði til að hjálpa mér að
skrifa um skákina og alla ljótu
kallana á Loftleiðahótelinu.
Húri er búin að hringja í mig
litla daman og bjóðast til að
koma undir eins en ég komst að
eftir
Björn
Bjarman