Morgunblaðið - 17.03.1977, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. MARZ 1977
31
Skriðdrekalið I Prag.
SÁ möguleiki, að ókyrrðin í
Austur-Evrópu geti á einhvern
hátt haft styrjöld i för með sér,
kann að virðast fjarlægur nú
sem stendur, en einhverjir
ábyrgustu utanrfkismálasér-
fræðingar Bandaríkjanna hafa
tekið hann til alvarlegrar at-
hugunar. Andstaðan, sem nú
hefur grafið um sig i Austur-
Evrópu, virðist ekki í fljótu
bragði geta haft í för með sér
stórfellt hættuástand. En
minniháttar hættuástand getur
haft í för með sér stórfellt
hættuástand og minniháttar
hættuástand ríkir um þessar
mundir á þremur stöðum, i
Tékkóslóvakfu, Póllandi og
Austur-Þýzkalandi.
„Sonnenfeldt-kenningin",
sem staðgengill Kissingers boð-
aði í fyrra, átti rætur að rekja
til ótta um að núverandi „óeðli-
legt“ samband landa Austur-
Evrópu og Sovétríkjanna væri
„miklu hættulegra heimsfriði"
en deilur austurs og vesturs,
þvi að það gæti fyrr eða siðar
leitt til sprengingar, sem „hefði
i för með sér þriðju heimsstyrj-
öldina." Þar sem málið er við-
kvæmt ræða opinberir tals-
menn sjaldan um það, og ólík-
legt er að starfsmenn Carter-
sjórnarinnar muni opinberlega
segja álit sitt á þvi.
Menn Carters komust næst
því aó fjalla um málið í skýrslu
Brookings-stofnunarinnar í
kosningabaráttunni, „Setting
National Priorities“. Vandséð
er, að meiriháttar átök brjótist
út í Vestur-Evrópu, segir i
skýrslunni, nema ef vera kynni
fyrir áhrif frá Austur-Evrópu,
þar sem verulegar likur eru á
móti. Þrýstingur þjóðernis-
sinna i Austur-Evrópu,. segir í
skýrslunni, kollvarpaði tveimur
heimsveldum á þessari öld.
Tyrkjaveldi og Austurríki —
Ungverjalandi, og dauðateygj-
ur þeirra voru kveikja stór-
styrjalda. Árekstrar sovézkrar
yfirdrottnunar og austur-
evrópskrar þjóðernisstefnu
leiddu þrivegis til „valdbeiting-
ar í verulegum mæli“ eftir síð-
ari heimsstyrjöldina — íBerlín
1953, Búdapest 1956 og Prag
1968. „Óraunsætt væri að
ætla“, segir að lokum i skýrsl-
unni, „að slik átök verði aidrei
aftur."
Að hve miklu leyti samræm-
ast hugmýndir Jimmy Carters
niðurstöðum Brookings-
skýrslunnar? Astandið í Aust-
ur-Evrópu, segir i skýrslunni.
getur haldizt óstöðugt þangað
til sovézkir ráðamenn sætta sig
við aukið sjálfsforræði Austur-
Evrópu. „Jafnvægi getur aldroi
ríkt i Austur-Evrópu“, segir
Jimmy Carter, „fyrr en löndin
endurheimta sjálfstæði sitt. “
Þetta voru skelegg orð fram-
bjóðanda i atkvæðaleit — en
Hættuleg
ókyrrð 1
A-Evrópu
Eftir Victor Zorza
grundvallarhugsunin er sú
sama. Hann var ekki að hvetja
til afturhvarfs til kalda stríðs-
ins, eins og hann sjálfur sagði,
en hann ætlar að krefjast þess
að Sovétríkin hafi í heiðri lof-
orð Helsinki-yfirlýsingarinnar
um ferða- og upplýsingafrelsi.
Minnihlutahópar í Chicago og
Cleveland voru ekki þeir einu,
sem heyrðu kosningaræður
Carters, ættingjar þeirra í
Austur-Evrópu heyrðu þær
líka. „Bandarikjamenn", sagði
forsetaframbjóðandinn," ættu
að gera allt sem i þeirra valdi
stendur til að ýta undir frelsi i
undirgefnum löndum Austur-
Evrópu.“ Var eitthvert sam-
band á milli kosningasigurs
hans og frétta frá Austur-
Evróðu um aukinn vilja ibú-
anna þar til aó krefjast réttar
sins samkvæmt Helsinki-
yfirlýsingunni?
Leynilögregla Austur-
Evrópulandanna Iætur okkur
varla i té niðurstöður rann-
sókna sinna á almenningsálit-
inu, en fyrir þvi eru nokkrar
sannanir í hinum opinberu
blöðum, að það hafi raunar ver-
ið þetta, sem kommúnistaleið-
togarnir óttuðust. Nokkrir
gleggstu íbúar þessara landa
hefðu skynjað þennan ótta og
þeim hafði aukizt kjarkur vió
það, svo að þeir hefðu tekið
meira mark á orðum Jimmy
Carters. Fréttir um ólgu i
Tékkóslóvakíu, Póllandi og
Austur-Þýzkalandi sýna, að hún
stendur alls staðar í sambandi
Við Helsinki-yfirlýsinguna.
í Tékkóslóvakíu krefjast þeir
sem undirrituðu „mannrétt-
indayfirlýsingu 77“ að ríkis-
stjórnin hafi Helsinki-loforðin í
heiðri á sama hátt og Jimmy
Carter kveðst munu gera það að
kröfu sinni. í Póllandi er um að
ræða viðbrögð við nýju
andrúmslofti, sem Helsinki-
yfirlýsingin kom til leiðar hjá
menntamönnum, sem krefjast
þess að verkfallsmenn verði
leystir úr haldi, og leiðtogum
kaþólsku kirkjunnar, sem
krefjast þess að stjórnin hlusti
á rödd þjóðarinnar. í Austur-
Þýzkalandi eru umsóknir um
leyfi til að flytjast úr landi i
samræmi við Helsinki-
yfirlýsinguna komnar upp í
100.000, og umsóknaflóðið virt-
ist ætla að verða taumlaust,
þegar lögreglan skarst i leikinn
og batt enda á það.
Rangt væri að gefa í skyn, að
þetta sé allt verk Carters. Mörg
önnur atriði veróur að taka til
greina, til dæmis þá hvatningu
sem Austur-Evrópubúar fá frá
andófi evró-kommúnismans
gegn ráðamönnum í Kreml og
væntanlegri ráðstefnu f
Belgrad, þar sem rætt verður i
sumar um framkvæmd Hels-
inki-yfirlýsingarinnar. Og ekki
má gleyma Ford forseta og
Henry Kissinger, sem allir
skömmuðu fyrir svik við Aust-
ur-Evrópu i Helsinki. Þeir
héldu því fram, að Helsinki-
yfirlýsingin gæti aukió frelsi i
Austur-Evrópu í stað þess að
draga úr þvi. Ef Ford hefði
ekki undirritað yfirlýsinguna
hefði Carter getað misst að
minnsta kosti eitt baráttumál í
kosningunum — og þaö tæki-
færi að segja að hann mundi
krefjast þess, að kommúnistar
yrðu að hafa ákvæði yfirlýs-
ingarinnar í heiðri
í Bandaríkjunum komast
menn yfirleitt ekki upp með að
gefa kosningaloforð án þess að
verða ininntir á þau. Bæði kjós-
endur og ibúar Austur-Evrópu
eiga hcimtingu á að nýja stjórn-
in skýri að minnsta kosti fyrir
sjálfri sér hver stefna hennar
er, og hún verður einnig að
gera það sjálfs sin vegna.
Stríðshættan, sem Sonnenfeld
talaði um og minnzt var á í
Brookings-skýrslunni, er vissu-
lega ekki yfirvofandi og verið
Framhald á bls. 24
Petrína Guðrún Gunn-
arsdóttir — Minning
Fædd 24. marz 1950
Dáin 9. marz 1977
Margs er að minnast þegar ég
kveð nú mina kæru vinkonu Petu.
Peta hét fullu nafni Petrína
Guðrún Gunnarsdóttir, f. 24. 3. ’50
á Bildudal einkadóttir hjónanna
Kristjönu Kristjánsdóttur og
Gunnars Þórðarsonar. Móðir
hennar dó ung að árum frá
þremur börnum og ólst Petrína
upp hjá hjónunum Vigdísi
Andrésdóttur og Einari Gislasyni.
Fyrstu kynni okkar uróu er við
hófum nám i Gagnfræðaskóla
Réttarholts. Margar ánægjustund-
ir áttum við á leiðinni úr og í
skólann, er við gengum eftir hita-
veitustokknum og ræddum um
hvað framtiðin bæri I skauti sér.
Peta var alveg viss um hvað hún
ætlaði sér að verða, fyrst skyldi
haldið í Kvennaskólann á Blöndu-
ósi ogsiðan beint i fóstruskólann.
Hún kynntist ung Isleifi Þor-
björnssyni og giftu þau sig 15.
september 1973. Eignuðust þau
einn son, Hjalta Þór, sannan
sólargeisla sem nú á eftir yndis-
legri móður að sjá. Ykkur
feðgunum, svo og öðrum ástvin-
um Petu, sendi ég mínar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Rannveig.
Að hittast og gleðjast,
hér um fáa daga,
að heilsast og kveðjast,
það er Iffsins saga.
Sagði eitt skáldið okkar og eru
þau orð áreiðanlega sönn.
Maður stendur hljóður þegar
vinir manns á unga aldri eru kall-
aðir burt, þá koma þessi orð
ósjálfrátt í hugann.
Við Peta vorum góðar vinkonur
og áttum margar ánægjustundir
saman, hún var tápmikil og dug-
leg og var full af starfsgleði. Hún
var fóstra að mennt, hún setti
leikskóla á stofn í Hafnarfirði, og
hafði brennandi áhuga á að koma
sem mestu í verk, sem verða
mætti yngstu borgurunum til sem
mestrar uþpbyggingar. Hún var
glaðlynd og góðgjörn og hafði
óbilandi trú á lifinu. Síðast þegar
hún kom i heimsókn til okkar
hjönanna var hún svo mikið veik
að maðurinn hennar varð að bera
hana inn og út, en samt kvaddi
hún okkur með bros á vör.
Petrina var fædd á Bíldudal,
dóttir þeirra hjóna Kristjönu
Kristjánsdóttur og Gunnars
Þórðarsonar.
Móður sína missti hún er hún
var 6 ára gömul, úr sama sjúk-
dómi og hún féll fyrir sjálf, þá
tóku hana í fóstur Kristjana
Vigdís og Einar Gíslason og flutt-
ist hún með þeim til Reykjavíkur
og ólst upp hjá þeim sem þeirra
barn.
í Reykjavík kynntist hún eftir-
lifandi manni sínum ísleifi Þor-
björnssyni frá Skagaströnd, þau
giftu sig, 15. september 1973 og
stofnuðu heimili að Miðvangi 41,
Hafnarfirði. Þau eignuðust einn
son, Hjalta Þór, 3. apríl 1974.
Ég veit að þungur harmur er
kveðinn áð eiginmanni og ungum
syni. Biðjum við hjónin Guð að
styrkja ykkur ísleifur minn í ykk-
ar stóru sorg. Petu þakka ég allar
samverustundirnar og tryggðina i
gegnum árin.
Ég biA Guð hann blessun tjái þér,
bústað veiti, dýrð og ró hjá sér,
hann leiði þig að lífsins nýju strönd,
f Ijósi og frið um morgunroðans lönd.
Sigurunn Konráðsdóttir.
Steinunn Steinþórsdóttir.
Kiwanisfélagar
Kiwanishúsið verður til sýnis föstudaginn 18.
marz kl. 20 — 23. Allir Kiwanisfélagar vel-
komnir.
Hússtjórn Kiwanis.
NÁMSKEIÐ
Vegna mjög mikillar eftirspurnar hefst nýtt námskeið mánudaginn 21.
marz.
NÁMSKEIÐIÐ FJALLAR MEÐAL ANNARS UM
EFTIRFARANÐ! ATRIÐI:
0 Grundvallaratriði næringaríraeði
0 Innkaup, vörulýsingar, auglýs'ngar.
0 Ráðleggingar, sem heilbrigðisvfirvöld margra þjóða hafa birt, um
æskilegar breytingar á mataræði, til að fyrirbyggja sjúkdóma.
0 Fæðuval, gerð matseðla, m rreiðsluaðferðir, tilbúning ýmissa rétta
(sýnikennsla) með tilliti til áði rnefndra ráðlegginga.
0 Mismunandi framreiðsluaðferðir, dúka og skreyta borð fyrir mis-
munandi tækifæri.
0 Hvað niðurstöður nýjustu vísmdalegra rannsókna hafa að segja um
offitu og megrunarfæði MUNIÐ að rangar megrunaraðferðir eru
mjög skaðlegar og geta va:varanlegu heilsutjóni.
VEIZT ÞÚ AÐ GÚÐ NÆRING HEFUR ÁHRIF
Á:
0 Andlegan, likamlegan og féíagslégan þroska allt frá frumbernsku.
0 Mótstöðuafl gegn sjúkdömum og andlegu álagi.
0 Likamsþyngd þina, en hjarta- og æðasjúkdómar, sykursýki og
margir fleiri sjúkdóm erú langtum algengari meðal þeirra, sem
eru of feitir.
Aðeins rétt nærður eins> ■ ■ tur getur vænst besta árangurs í námi,
leik og starfi.
Upplýsingar og innritun < . „ia * / eftir kl. 8 á kvöldin.
Kristrún Jóhannsdóttir
manneldisfræðingur.

I
)