Morgunblaðið - 23.06.1977, Blaðsíða 15
15
MÓKGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. JUNl 1977
er hægt aö slæða allt upp. Allt tal um
drauganet. Ég á ekki nema eitt orð yfir
það; Ofstæki."
— Þú ert nú búinn að segja mér allt
um netin og dragnótina. Er eitthvað
fleira sem þú vilt láta breyta?
„Eigum við að tala um grásleppuna? I
ein tíu ár höfum við verið á grásleppu,
þangað til í vetur.
Fyrst var nú bannað að drýgja þær
veiðar með öðru veiðarfæri og nú er svo
komið, að 25 tonna bátur má ekki hafa
fleiri en 150 net. En ef þú átt bát undir
tólf tonnum, þá getið þið verið tveir með
80 net. Það segir sig sjálft, bátur eins og
Guðmundur Ólafsson, sem átta menn
hafa atvinnu af, fimm á sjó og þrír f
landi, hann getur ekki stundað grá-
sleppuveiðar með þessu fyrirkomulagi."
— Og ekki þægilegt að fjölga netum
þar?
„Það væri nú hyggilegra að leyfa
önnur veiðarfæri til drýginda. Og reynd-
ar hef ég lúmskan grun um að einhverjir
grásleppukarlar hafi hnýtt þorskanetum
í endana.2
— Hvað á þá að gera I sumar?
„Ætli maður verði ekki að dunda
eitthvað. En fyrst þú spyrð um sumarið,
þá langar mig að nefna einn hlut til
viðbótar. Það eru sumarmennirnir á
handfærum.
Nú virði ég alla sjálfsbjargarviðleitni.
manna, en fyrst við sjómennirnir erum
orðnir vandamál vegna fiskleysis, þá
held ég að það verði nú fyrst að koma
niður á þeim, sem eru að seilast í þetta í
sumarfríum.
Ég veit ekki betur en allt ætli að verða
vitlaust, ef þú málar vegg, sem málari
vill mála. Þá er talað um að taka at-
vinnuna frá mönnum. En það heyrist
ekki orð, þótt fjöldi manna stundi sjóinn
sem hobbý. Það er kannski ekki mikið,
sem þeir taka frá okkur, en þarna mætti
þó setja eina réttláta reglu að mínu viti.“
„Ég held nú á meðan við endumst til
að sækja þetta langt, þá getum við haldið
í þetta. En þetta er orðið stíft, þegar við
sækjum allan okkar fisk á handfærin út
að Kolbeinsey, sem er ellefu tima
sigling. Á netin er þetta nú styttra, en
við héldum ekki út, ef við ekki gætum
stólað á handfærin yfir sumartimann.
Svo þetta er erfitt. En maður slampast
þetta, ef það verður bara ekki þorskur-
inn sjálfur, sem stoppar okkur. Og aðra
líka,“ segir Símon Páll Steinsson, út-
gerðarmaður og skipstjóri á Dalvík. Þeir
eru þrír á Stefáni Rögnvaldssyni, sem
eru 11 tonn, og frá áramótum og fram í
miðjan mai fengu þeir 210 tonn.
„Þetta er langbezta netavertíðin sem
ég hef verið á,“ segir Simon Páll. „í
fyrra fengum við 86 tonn, 76 tonn árið
þar áður og 120 tonn á þjóðhátiðar-
árinu."
— Voruð þið þá ekki með fleiri net
núna?
„Nei, nei. Ætli við höfum ekki verið
með 80 net að jafnaði. Við megum vera
með 90, en vorum bara með 60 meðan
myrkratíminn var lengri.
Ég held að við höfum fengið þennan
fisk i vetur út á útfærslu landhelginnar
og friðanirnar. Þetta eru orðin svo lítil
svæði, sem togveiðin má vera á. Og svo
kom loðnan. Hún var óvenju mikil hérna
og fiskurinn stoppaði í henni.“
— Hvað með of smáan riðil?
— „Ég held nú, að það sé ekki mikið
um hann hérna. Það kom varðskip i vor
og mældi hérna hjá netabátunum og ég
held, að þá hafi allt verið í lagi.
En það finnst mér rangt að vera svona
með sjö tommur og svo niður i 5,5. Ég vil
láta minnka niður i 6,5, segjum 1. mai og
aldrei niðúr fyrir 6 tommur yfir sumar-
tímann. Það er enginn smáfiskur, sem
kemur í 6,5 tommu riðil.“
— Telur þú að sóknin sé hæfileg?
„Nei. Húnvirðist vera of mikil. Hitt er
annað mál. að það hefður ýmislegt verið
gert til að hafa stjórn á henni, en það
vantar nákvæmara eftrlit með þeim
atriðum, ölllum.
En ég tel, að við náum ekki árangri,
nema eitthvað fleira verði gert.“
— Hvað?
„Ætli kvótafyrirkomulag á þorskinn
verði ekki endirinn á þessu.
Annars verður sá kvóti ekki auðsettur,
því það er í svo mörg horn að lfta þar.
Fjárfestingin er eitt. Skip kostar ef til
vill 700 milljónir í dag, en svipað skip
kostaði 2—300 milljónir fyrir tveimur til
þremur árum. Það verður lika að líta til
þess, hvaða möguleika menn hafa til að
sækja i aðrar fisktegundir, þegar þorsk-
Sfmon Páll Steinsson: Ætli kvótafyrir-
komulag á þorskinn verði ekki endirinn
á þessu.
kvótinn yrði tæmdur. Svo veiða menn
misjafniega mikið.
En á meðan við erum að velta þessu
fyrir okkur þá þykir mér nú alltaf skýtn-
ast að sjá og heyra að alltaf er verið að
f jölga togurum og bátum. Og þessi fjölg-
un fer mest í þorskinn, sem allir segjast i
orði vilja vernda. Ég teldi eðlilegast að
stöðva innflutning á skipum til þorsk-
veiða í bili, aö minnsta kosti á meðan við
erum að átta okkur á hlutunum."
— En leyfa að fjölga loðnuskipum til
dæmis?
„Helzt er ég á því, aö við þurfum ekki
að stækka flotann neitt, eins og er.
Loðnan verður skammgóð lausn, ef við
göngum fram af henni meðan við ekki
vitum betur."
— En ef kvóti er of vandsettur? Dugar
þá nokkuð á ykkur sjómennina, nema
leggja flotanum um tfma?
„Ég held að það yrði of alvarleg
röskun, ef leggja ætti flotanum heilt yfir
landið.
Þetta snýr ekki bara að okkur
sjómönnunum. Fólk vinnur í fiski í landi
líka.“
„Mætti þá ekki bara gefa sumarfrí?
„Það myndi nú koma illa við okkur
litlu bátana hér, sem stólum á handfæri
á sumrin, þetta þrjá mánuði á árinu. Ég
er hræddur um, að stöðvun yrði eitthvað
að dreifa og þá eru vandkvæðin orðin
óteljandi.
En þó flestar ráðstafanir séu erfið-
leikum bundnar, þá sé ég ekki að það
eigi eins við að stoppa stækkun flotans
og annað. Þá yrði ekkert rifrildi um það,
sem er, heldur aöeins hætt að bæta við.
Og að því gerðu held ég að allur eftir-
leikuryrði auðveldari."
„Það er alveg bráðnauðsynlegt að
þetta með riðilinn verði lagað fyrir
okkur, þvi lagaákvæði sem' eru sett
vegna ýsu i Faxaflóa, eiga engan veginn
við okkur hér f Eyjafirði. Þessi ákvæði
um sjö tommurnar og stökkið ofan í 5,5
eftir 1. júli koma mjög illa við okkur. Ég
hef sjálfur reynt það I gegnum árin, að
með 6,5 tommu riða er ólíkt betra fiskiri
og það er enginn smáfiskur í þvi. Mér
fyndist allt í lagi, þótt aldrei yrói farið
niður í 5,5 tommurnar, en leyft að fara
Jón Sæmundsson: Menn vilja setja út
6,5 tommurnar, þegar fiskurinn fer að
minnka.
úr sjö í 6,5. Þorskurinn er okkar eina
björg og vertiðin fram i mai er lungað úr
árinu okkar,“ segir Jón Sæmundsson,
skipstjóri I Ólafsfirði, þegar ég er
kominn þangað til að hlusta á raddir
norðlenzkra sjómanna.
Jón er skipstjóri á Árna, sem er 30
tonn. Þeir eru fjórir á og hafa verið á
netum í vetur og verða það fram í miðjan
júní. „En þá langar okkur að breyta til
og fara á dragnót eða handfæri." Aflinn
fram að 15. maí varð 380 tonn. I fyrra
fengu þeir á Árna 115 tonn til 28. apríl
og Jón segist muna það, að hann hafi
einu sinni komizt upp í 170 tonn. Þannig
er vertíðin í vetur sú langskásta.
„Ég veit nú ekki, hverju ég á að þakka
þetta góða fiskirí", segir Jón. „Bretinn
er jú horfinn og það er búið að friða
mikið fyrir togveiðum, þannig að fiskur-
inn hefur næði til að ganga hér yfir
vestan að.
Ætli þetta hafi nú ekki mest að segja,
en svo kom líka loðna og fiskurinn eltir
loðnuna. Þetta hefur verið óhemju magn
af fiski, því þetta er búið að vera svo
jafnt og víða og aflinn hefur aldrei
dottið niður."
— En er það nokkur friðun meðan net
eru leyfð á svæðinu?
„Það er friðun, þó net fái að vera á
svæðinu. Það er friðun á smáfiskinum."
Og Jón kveður fast að þessum orðum.
„Annars finnst okkur hér fyrir norðan
alltaf skrýtið að heyra þessar sunnan-
raddir um að við stútum smáfiskinum.
Okkar aðalaflabrögó eru frá ára-
mótunum og fram í mai. Og þetta er stór
fiskur og fallegur, sem við fáum í netin.
Við sjáum nefnilega engan mun á
smáfiskadrápi og því aó drepa
hrygningarfiskinn. . .“
— ... sem þeir gera fvrir sunnan?
„Ójá. Sem þeir gera fyrir sunnan.
Menn verða að athuga það, hversu
skiptingin er óréttlát. Þeir fyrir sunnan
hafa ýmsa möguleika. Þar fá bátar allt
niöur í 10—15 tonn að stunda togveiðar
upp í fjörusteinum. Þeir eru með rækju.
Þeir eru með humar. Þar er spærlingur
og síld á haustin.
Þeir hafa alla möguleika, en við höfum
ekkert nema þorskinn hér nyrðra og
okkur eru settar þröngar skorður í
hann.“
— Viltu þá láta minnka þorskinn á þá
sunnanmenn?
„Ekki segi ég það nú, að ég vilji láta
skerða hjá þeim þorskaflann.
En það heyrist alltof mikið af illyrðum
frá þeim í okkar garð“.
— Þetta með smáfiskadrápið?
„Já. Við netamennirnir drepum engan
smáfisk."
— En þið smækkið riðann til að ná f
minni fiskinn.
„Já, menn vilja setja út 6,5 tommur,
þegar fiskurinn fer að minnka. En ég
held nú að ekki sé gert mikið af þessu.
En jafnvel það þýðir ekki smáfisk, þvi
þessi riði er ekki nógu smár til þess.
Hins vegar finnst okkur báta-
mönnunum hart, að meðan dragnótin
var og hét, þá vorum við dæmdir fyrir
smáfiskadráp. En aflinn hjá okkur yfir
timabilið var ekki meira en einn togara-
farmur."
— Svo setjið þið fleiri net f sjó en þið
megið.
„Það sjá allir, að ef ætti að fara eftir
reglunum um netafjöldann, þá yrði
engin heil brú í þessu.
Það munar mikið um það að hafa 120
net, en 90 eru það sem við megum vera
meö samkvæmt lögunum. Við getum
dregið allt upp i níu trossur, þegar vel
liggur á okkur fjórum, en svona yfirleitt
drögum við 6—7 tólf neta trossur.-'
— Og gevmið hitt?
„Já.“
— Kemur svona ekki niður á
gæðunum?
„Alls ekki. Þetta hefur verið svo góð
tið i vétur að okkur hefur tekizt að
stunda netin stöðugt."
— Finnst þér að eitthvað frekara en
gert hefur verið þurfi að koma til?
„Ég held að við hljótum að eiga alveg
nögu stóran flota til að ná þeim afla, sem
við getum nýtt.
Hins vegar veit ég, að það eru enn
nokkrir staðir í kring um landið, sem
enn vantar skuttogara. Það mætti deila
betur niður þeim fjölda, sem til er. Mér
sýnist ekki siður vanta stjórnun á það,
hvert skipin fara, en hvar þau veiða."
„Drauganet! Ekki til i dæminu á okkar
netasvæði. Og ég get sagt þér það, að
fyrstu netin, sem ég hef týnt siðan 1971,
Anton Gunnlaugsson: Tuttugu net á
haus þætti mér ekki mikið.
voru net, sem togari sleit frá mér á
Kolbeinseyjarsvæðinu i vetur," segir
Anton Gunnlaugsson, útgerðarmaður og
skipstjóri á Dalvík, þegar ég nota á hann
fullyrðingu togaraskipstjórans á Akur-
eyri um að svo og svo mikið af drauga-
netum sé um allan sjó. „Ætli við séum
nokkuð verri eða betri en gengur og
gerist," segir hann svo, þegar ég spyr
hann, hvort netamenn við Eyjafjörð séu
með fleiri net, en þeir mega. ,,Þau
skilyrði eru sett, sem bjóða þessu heim,"
bætir hann við.
Anton er með Harald EA 62. þrjátíu
tonna bát. Frá 8. janúar til 15. maí fengu
þeir 378 tonn, sem er „bezti afli. sem
hefur komið hér í mörg ár.
A sama tima í fyrra fengum við rétt
um 200 tonn og það má segja, að við
höfum verið á alveg sömu miöum í vetur,
i fjarðarmynninu og frant á vestur-
kanti".
— Ilvernig fiskur var þetta í vetur?
„Þetta er jafnvænni fiskur. en veriö
hefur undanfarin ár. Það er enginn vafi
á þvi, að hér kom mikið meira af hrogna-
fiski, en sést hefur i mörg ár. Og það
hefur ábyggilega farið fram mikil
hrygning hér fyrir Norðurlandi, þvi ég
hef enga trú á þvi að drepinn hafi verið
allur fiskur, sem var með hrognum."
— En hvað með netaf jöldann?
„Þær eru nú þannig reglurnar, að
miðað við átta menn á, má hafa 90 net,"
segir Anton. „A bátum hér við Eyjafjörð
eru þetta frá fjórum mönnum og upp i
sjö og samkvæmt reglunum eiga þessir
bátar allir að vera með sama netafjölda.
Ætli megi ekki segja þaö, að venjuleg
áhöfn, sex menn, eigi alveg að ráða við
120 net.“
— Er það meðaltalsfjöldinn að þínuni
dómi?
„Ég gæti trúað að þetta væri algeng
tala."
— En hvað með dráttinn þá?
„Við náum að draga alll saman, ef við
leggum okkur eftir þvi.
Það er mjög algengt að við drögum
allar okkar trossur, en þegar vel litur út,
þá skiljum við eftir svona eina, tvær
trossur. Hann er alls ekki sambærilegur
tveggja nátta fiskurinn hér og syðra.
Sjórinn er kaldari hér og það er enginn
skemmd á fiski í salt, þótt hann sé
tveggja nátta.
Ég get bara gefið þér sem dæmi að hjá
okkur fóru rétt um 90% i fyrsta flokk."
— Það hefur flogið fyrir eyrun hér í
Eyjafirði, að þið væruð ekki sáttir við
reglurnar um möskvastærðina.
„Okkur finnst hart að þurfa að vera
með sjö tommu riða fram i júnílok og
taka síðan stökk ofan i 5.5 tommur eftir
1. júlí.
Ég væri persónulega sáttur við 6.5
tommur eftir 15. mai og svo sex tommur
eftir 1. júlí. Það má segja, að það sé
engan veginn sanngjarnt aö fara niöur i
5,5 tommur."
— Ilafið þið gert eitthvað í þessari
óánægju?
„Þaö má segja, að i vetur hafi það ekki
verið neinn gróði að smækka riðann.
En undanfarin ár hafa komiö hér mikl-
ar millifisksgöngur og þá er erfitt að
geta ekki náð þeim.
Framhald á bls. 35
Texti:
Freysteinn
Jóhannsson.