Morgunblaðið - 23.06.1977, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. JUNl 1977
Ellilaun
greidd hjón-
um sem
tveim ein-
staklingum
Á AÐALFUNDI Bandalags
kvenna í Reykjavík voru gerðar
eftirfarandi samþykktir um
tryggingamál:
1. „Aðalfundurinn gerir þá lág-
markskröfu, að elli- og örorku- og
ekkjubætur verði aldrei lægri en
70% Dagsbrúnarlauna.“
2. „Aðalfundurinn vill endur-
taka margflutta tillögu sína um að
ellilaun verði greidd hjónum sem
tveim einstaklingum út á sín
nafnskírteini, eins og öðrum
þegnum þjóðfélagsins.“
Greinargerð með 2. tillögu:
Bandalag kvenna í Reykjavík
hefur í mörg ár bent hæstvirtu
iöggjafarvaldi á þá einföldu stað-
reynd, að hjón eru tveir einstakl-
ingar, og geta ekki orðið annað,
þótt prestar eða aðrir embættis-
menn leggi blessun sína á sambúð
þeirra. Því ber Tryggingastofnun
ríkisins tvímælalaust að taka fullt
tillit til þessara staðreynda og
greiða hjónum bætur sem
einstaklingum, þar til stofnunin
getur breytt staðreyndum.“
3. „Aðalfundurinn leyfir sér
að fara fram á eftirfarandi breyt-
ingu á 78. gr. í lögum um
almannatryggingar frá 1975. Önn-
ur málsgrein hljóði svo: Og skal
ráðherra þá innan eins mánaðar
skylt að breyta upphæðum bóta
samkvæmt lögum þessum."
Greinargerð með 3. tillögu:
Fundurinn leyfir sér að benda
háttvirtri ríkisstjórn og alþingis-
mönnum á, að bótaþegar
almannatrygginga eru fæstir það
fjáðir að það geti verið réttlætan-
legt að þeir þurfi að bíða jafnvel í
6 mánuði ef ráðherra þóknast svo,
eftir sinni bótahækkun, sem þeir
eiga rétt á samkvæmt núgildandi
lögum. I fullu trausti þess að lög-
gjafarvaldið vilji sýna öllum
þegnum sínum réttlæti, leggur
fundurinn fram þessa tillögu.
4. „Aðalfundurinn lýsir
ákveðinni samstöðu sinni með
baráttu Félags einstæðra foreldra
fyrir hækkun barnalífeyris og
mæðralauna með einu barni."
5. „Aðalfundurinn telur það
réttlætismál að fráskildar konur,
sem fá greiddan lífeyri frá fyrr-
verandi maka geti fengið hann
greiddan í gegnum Trygginga-
stofnun ríkisins á sama hátt og
meðlagsgreiðslur."
„Aðalfundurinn fer þess ein-
dregíð á leít víð skattayfirvöld, að
sjúkratryggingagjald aldraðra á
élliheimilum verði þegar í stað
fellt niður, þar sem vistheimilin
taka allan ellilífeyrinn og svokall-
aða elliheimilisuppbót af vist-
mönnum, þannig að þeir neyðast
til þess að greiða ofangreint
sjúkratryggingagjald af dagpen-
ingum sínum, sem að sjálfsögðu
eru þó eingöngu ætlaðir til
persónulegra þarfa og eru auk
þess af mjög skornum skammti
sem kunnugt er.“
í Tr>'Rfiinsao‘‘fnd voru:
Ágústa Erlendsdúttir
Kristfn Cudmundsdóttir
Vaigerdur Gísladóttir
Lóa Kristjánsdóttir
Dagmar Ounnlaugsdóttir.
„Við vissum að gíslarnir
myndu ekki þola lengur við”
Þegar 19. dagur umsátursins
um Mólúkkaskæruliðahópana
tvo í Hollandi rann upp föstu-
daginn 10. júni höfðu hollenzku
ráðherrarnir, sem um máiið
höfðu fjallað frá upphafi, gert
upp við sig að nú væri ekki
lengur nema um tvennt að
velja. Að ganga skilyrðislaust
að kröfum skæruliðanna 13 (12
karla og 1 konu) um að þeir
fengju að fara úr landi ef þeir
slepptu gíslunum, eða skipa
hernum að gera árás á lestina
og skólann og hætta á mikið
mannfall meðal gíslanna 51 að
tölu.
í upphafi umsátursins hafði
hollenzka rikisstjórnin haft
fjögur grundvallaratriði að
leiðarljósi að því er Van Agt
dómsmálaráðherra skýrði
fréttamönnum frá daginn eftir
árásina. „1 fyrsta lagi ákváðum
við að leyfa skæruliðunum aldr-
ei að fara með gíslana úr landi
og þessari kröfu var hafnað
þegar í stað. i öðru lagi lofuð-
um við á fyrstu dögum umsát-
ursins að reyna að gefa skæru-
liðunum tækifæri á að komast
sjálfir úr landi. Við gerðum það
vegna þess að við höfðum fyrst
og fremst í huga öryggi barn-
anna 104. Skæruliðarnir feng-
ust hins vegar aldrei til að
nefna það land, sem þeir vildu
fara til, þrátt fyrir að við spyrð-
um þá margoft um það. i þriðja
lagi ákváðum við að lofa engu,
sem við gætum ekki staðið yið
og einkum að lofa engu, sem við
ekki hefðum lofað við eðlilegar
aðstæður. Það er í grundvallar-
atriðum rangt að verðlauna
hryójuverk. Að lokum gerðum
við skæruliðunum og leiðtogum
Mólúkka i Hollandi fullkom-
lega ljóst, að ríkisstjórnin íhug-
aði möguleika á að beita valdi
Fagnaðarfundir
sinnum yfirlýsingar, sem ekki
voru sérlega kurteisar, en okk-
ur tókst alltaf að finna viðræðu-
grundvöllinn aftur. Ég held, að
hann hafi undir lokin gert sér
grein fyrir þvi, að ráðizt yrði á
lestina. Mér fannst eins og þeir
væru í fjárhættuspili og vildu
hætta á að fara alla leið .
Ákvörðun tekin
Klukkan var að verða 10 á
föstudagskvöldið, og rok og
regn buldi á stjórnstöðinni við
Assen, þar sem ráðherrarnir
sátu á fundi og ræddu um að-
gerðir. Deginum áður höfðu
þeir raunar fengið þær fréttir,
sem þeir vissu að knúðu þá til
valdbeitingar. Þá höfðu sátta-
semjararnir tveir úr hópi S-
Mólúkkasamfélagsins í Hol-
landi, dr. Hassan Tan og frú
Josina Soumakil, komið af
árangurslausum fundi með
skæruliðunum og dr. Tan hafði
spáð öllu því versta. Ráðherr-
arnir höfðu kynnt sér nákvæm-
lega skýrslur, sem sérfræðingar
í hryðjuverkasálfræði höfðu
samið, og þeir höfðu allir orðið
sammála um að gíslarnir þyldu
ekki meira og árás væri eina
úrræðið.
„Þetta var mjög erfið ákvöró-
un,“ sagði Van Agt, „hugsan-
lega erfiðasta ákvörðun, sem
við höfum orðið að taka á und-
anförnum árum, en undir lokin
vorum við allir sammála."
Mulder sagði: „Hvað skærulið-
ana snertir hefðu viðræðurnar
geta dregizt vikum saman.
Vandamálið er að meta stöðu
gislanna og almenningsálitið í
landinu í sambandi við ákvörð-
unina. Ég vil taka það fram, að
ég samþykkti af trúnaði ákvörð-
un ríkisstjórnarinnar, við viss-
um að gíslarnir þyldu ekki
lengur við".
Sú stund var nú runnin upp,
Teikningin sýnir hollenzku hermennina
leggja til atlögu, reyksprengja liggur á
jörðinni.
þannig að það átti ekki að koma
þeim á óvart, er hernum var
beitt gegn þeim“.
Dr. Dik Mulder, sálfræðingur
í þjónustu ríkisins, sem átti
samningaviðræður við skæru-
liðana gegnum síma, einbeitti
sér einkum að tveimur atrið-
um: að reyna að draga úr líkum
á ofbeldisverkum og að afla
upplýsinga. Hann sagði við
fréttamenn: „Ég hlustaði af at-
hygli á Mólúkkana til að koma
því inn hjá þeim að þeir væru
teknir alvarlega. Á sama tíma
var þetta ein leið fyrir okkur til
að meta hvað væri við aó etja.
Maóurinn, sem ég ræddi oftast
við, kallaði sig til skiptis Max,
Papillaya eða 747. Ég gerði mér
þá hugmynd um hann, að hann
væri sálfræðilega með nokkuð
þröngt hugarfar, en vel gefinn
innan þeirra takmarka. Hann
kom fram við mig með þeirri
virðingu, sem hann víidi að sér
yrði sýnd. Hann gaf nokkrum
að hin hefðbundnu vopn hins
frjálslynda lýðræðis í Hollandi
höfðu brugðizt og byssum varð
að beita í stað vísinda.
Hávaðinn ægilegur
Fyrirskipun um árás var gef-
in og kl. 04.53 var áhlaup gert
samtimis á lestina og skólann. 6
starfighterþotur geystust öskr-
andi yfir lestina i 8 metra hæð
og vörpuðu reyksprengjum,
sem fljótlega huldu vagnana.
Hávaðinn var ægilegur og átti
að skapa öngþveiti um borð.
Um leið gerðu 65 sérþjálfaðir
hollenzkir hermenn áhlaup á
lestina frá báðum hliðum undir
verndarskothrið frábærra
skyttna. Skæruliðarnir svöruðu
skothríðinni. Hliðar lestarinnar
voru sundurskotnar eins og si-
ur og fyrir þá sem fylgdust með
aðgerðunum gegnum sjónauka
virtist sem kraftaverk þyrfti til
að nokkur kæmist lífs af úr
helvítinu, sem minnti einn fyrr-
verandi hermann á Normande-
innrásina.
Herforingjarnir höfðu hins
vegar nær ótrúlega góðar upp-
lýsingar um staðsetningu gísl-
anna og skæruliðanna um borð,
sem þeir höfðu aflað hjá gísl-
um, sem látnir höfðu verið laus-
ir og með gifurlega næmum
hlustunartækjum. Aógerðirnar
stóðu i 15 mínútur. Tveir gísl-
anna féllu strax, vegna þess að
þeir fylltust skelfingu og
hlýddu ekki skipunum um að
leggjast flatir á gólfið. Staðfest-
ing hefur ekki fengizt á fyrir
hvaða kúlum þeir féllu en talið
er að það hafi verið kúlur frá
skæruliðunum. 7 aðrir særðust,
þ.á m. ungfrú van Osneen,
læknastúdent, sem hafði annazt
sjúka gisla í prísundinni. 6
skæruliðar féllu þ.á m. leiðtog-
inn og eina stúlkan í nópnum.
Tveir skæruliðar særðust einn-
ig svo og 2 hermenn.
10 mínútur
Við skólann gerðu 4 bryn-
varðir vagnar árás á húsió frá
öllum hliðum og einn vagnanna
ók gegnum gluggavegg og inn í
skólastofu og í kjölfar hans
fylgdu 55 hermenn. Þar var
engin mótspyrna. Öllu var lokið
á 10 mínútum, einn kennari
særðist lítilsháttar.
Flestir gislanna gengu
óstuddir út úr fangabúðum sin-
um og fengu að fara heim, eftir
að þeir höfðu verið einn sólar-
hring á sérstakri geðdeild i há-
skólasjúkrahúsinu í Groningen.
Að þessu öllu loknu sagði
•einn af herforingjunum: Var
þetta- ekki stórkostlega vel-
heppnuð aðgerð?" Mulder svar-
aði: „Ég hikaði vissulega við að
nota orðið velheppnuð en hins
vegar verður að gera sér grein
fyrir, að hér var um óskaplega
erfiða aðgerð að ræða og það
var möguleiki á miklu mann-
falli. Við gerðum okkur allir
grein fyrir hættunni.“
S-Mólúkkarnir í Hollandi
hafa miklar áhyggjur af hverj-
ar afleiðingar þessara aðgerða
kunna að verða í framtíðinni.
Spenna ríkir óhjákvæmilega
milli þeirra og hollenzku þjóð-
arinnar og ekki gott að gera sér
grein fyrir hvernig málinu lykt-
ar. Hjá hollenzku þjóðinni
gætti aðeins léttis þótt leiði-
blandinn væri er fréttirnar
komu og mikil aðdáun á afreki
hollenzka hersins.
(Observer, Sundav Times)
Teikning af
Starfighterþotu yfir
lestinni og hermenn
f árásaraðgerð.