Morgunblaðið - 23.06.1977, Blaðsíða 24

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. JUNÍ 1977
Lena Hallgríms-
dóttir—kveðja
Vinkona okkar og félagi i
Sontaklúbbi Akureyrar, frk. Lena
Hallgrimsdóttir, lézt að kvöldi 14.
þ.m. eftir erfiða sjúkdómslegu.
Þar hefur klúbburinn misst eina
af sínum styrkustu stoðum. Ætíð
var Lena boðin og búin til starfa
fyrir félagið og ævinlega stóð hið
hlýlega heimili þeirra systra
Margrétar og hennar opið ef við
þurftum að taka á móti gestum
eöa koma saman til nefndar-
starfa. Árum saman skipulagði
Lena veitingar á fjáröflunardegi
klúbbsins en það er geysimikið
starf, sem krefst árvekni og út-
sjónarsemi. í hitteðfyrra mætti
Lena sárlasin til að sjá um veit-
ingarnar eins og hún var vön,
þarna kom í ljós skapgerðarein-
kenni hennar, sjálfsaginn og
traustleikinn. Fyrst félagið þurfti
hennar með var sjálfsagt að mæta
þó hún væri haldin kvalafullum
sjúkdömi og væri löngum sárþjáð.
Kn að „bregðast engu sem henni
var tiltrúað“ það var hennar lífs-
húgsjón.
i.ena var komin af eyfirskum
merkisættum. Foreldrar hennar
voru hjónin Sigriður og Hallgrim-
ur Davíðsson kaupmaður. Lena
ólst upp á glaðværu risnuheimili
og bar góðu uppeldi fagurt vitni.
Hún hóf kennslustörf við hús-
mæðraskólann á Laugarlandi og
þeirri stofnun helgaði hún alla
starfskrafta sína, fyrst sem kenn-
ari í hannyrðum og síðar sem for-
stöðukona. í þvi starfi nutu eðlis-
kostir hennar sín vel enda öðlað-
ist hún vináttu og virðingu nem-
enda sinna. í löngu og erfiöu sjúk-
dómsstríði sýndi Lena heitin þó
mestan sálarstyrkinn. Það þarf
mikinn kjark og mikla hetjulund
til að horfast í augu við dauðann
— Fullkomlega
réttlætanlegt...
Framhald af bls. 44
ur að geta í eyðurnar, en mörg
aöalatriðin eru rétt og þau er
hægt að sanna bæði með forn-
leifum og rituðu máli.
Mér finnst það fullkomlega
réttlætanlegt að byggja svona
hi'is til þess að gefa sögulegum
rústum líf á sömu slóðum fyrir
fleiri en fræöimenn. Fræði-
menn geta búið yfir ákveðnum
skílningi með gögnum sínum,
en fólk almennt á betra með að
gera sér grein fyrir þessum
hlutum með framkvæmd eins
og þessari, sögulegri mann-
virkjagerð.
Bygging þessa bæjar er til-
raun til þess að fylla upp í
eyöurnar og það sem mér finnst
mikilvægt eftir þessa heimsókn
og fyrirlestur Harðar, er það að
hann getur svarað hvers vegna
hann hefur búnað hússins eins
og raun ber vitni. Hann styður
ákvörðun sína með rökum við
forna byggingarhætti, islenzka
og norska. Það er sterkt atriði
að hafa ávallt rök þegar spurt
er um hin ýmsu smáatriði sem
mynda eina heild, bæinn sjálf-
an, og geta sagt að þetta hefði
aö minnsta kosti getað verið
svona. Þá tel ég staðarvalið
hafa tekizt með afbrigðum vel,
á hól við foss, í umgjörð fjalla
með fögru útsýni."
Dr. Kristján Eldjárn vann við
uppgröft bæjarins á Stöng árið
1939 ásamt ýmsum fleirum, þar
á meðal dr. Sigurði Þórarins-
syni prófessor, sem einnig var í
hópi gesta í bænum í gær, en
dr. Sigurður rannsakaói ösku-
lög í jarðvegi við Stöng til þess
að ákvarða tímatal á jörðinni.
Hörður Ágústsson hefur
stjórnaó byggingu Þjóðveldis-
bæjarins, en fjölmargir sér-
kunnáttumenn í gömlum
vinnuaðferðum hafa lagt hönd
á plóginn. Þjóðveldisbærinn,
sem er talinn vera af meðal-
stærð íslenzkra bændagarða frá
söguöld, er fyrir um það bil 20
íbúa. Bygging bæjarins hófst
1974 og kostar hann liðlega 40
milljónir króna í dag.
dag hvern og láta sér hvergi
bregða, halda glaðværð sinni og
sálarró á þeirri þrautargöngu. En
þetta tókst Lenu. Þeir sem komu
að skjúkrabeði hennar fóru þaðan
hressari í skapi, því að Lena var
andlegur veitandi til hinztu
stundar.
Sontaklúbbur Akureyrar þakk-
ar látnum félaga gott og trúverð-
ugt starf og sendir aðstandendum
innilegar samúðarkveðjur. Bless-
uð sé minning góðrar konu.
Sontasystur.
Fyrirlestur
um rannsókn-
ir á hvölum
I)R. ÚLFUR Árnason flytur í dag
fyrirlestur í líffræðistofnun Há-
skólans að Grensásvegi 12. Nefn-
ist fyrirlesturinn „Rannsóknir á
DNA úr hvölum".
Ulfur sem er 10 ára skeið hefur
stundað rannsóknir á sjávarspen-
dýrum mun greina frá ýmsum
niðurstöðum sínum. Fyrirlestur-
inn hefst kl. 16 og er öllum opinn.
Á of grunnu vatni
VARÐSKIP kom í gærmorgun að
vélbátnum Drífu SU í Meðal-
landsbug þar sem báturinn var
með ólöglegan umbúnað veiðar-
færa á of grunnu vatni við humar-
veiðar. Báturinn var sendur til
lands og mál skipstjórans verður
tekið fyrir hjá sýslumanninum á
Eskifirði.
Skák Ingvars
þung til dóms
DÖMUR um skák Ingvars
Ásmundssonar í telex-
skákkeppninni við England er
ókominn enn, enda þótt reglum
samkvæmt hefði hann átt að falla
í lok maí. Högni Torfason, vara-
forseti skáksambands íslands,
skýrði frá því á fundi með frétta-
mönnum í gær að fyrst hefði al-
þjóðlegum skákmeistara verið fal-
ið að skera úr málinu en staðan
reynst svo flókin, að ekki hefði
þótt á færi annarra en stórmeist-
ara að kveða upp dóminn. Virðist
hann þó jafnvel vefjast fyrir
manni af þe:m styrkleika. Ef sig-
urinn verður dæmdur Ingvari
hefur ísland þar með unnið
keppnina.
— Yfir 500
Framhald af bls. 44
mælt stóð upp Jón H. Bergs, for-
maður Vinnuveitendasambands
Íslands. Hann þakkaði Torfa
Hjartarsyni og sáttanefnd fyrir
gott samstarf. Björn Jónsson, for-
seti Alþýðusambands islands,
sagðist taka í sama streng og
þakkaði sáttanefnd og sáttasemj-
ara.
Borðum I Kristalsal Loftleiða-
hótelsins hafði verið raðað upp
þannig að þau mynduðu stafinn
E. Við háborðið sat sáttanefndin
með sáttasemjara rikisins fyrir
miðju, en nefndinni til hægri
handar sátu vinnuveitendur og
henni til vinstri handar alþýðu-
sambandsforystan. Við miðlegg E-
sins satu fulltrúar Vinnumála-
sambands samvinnufélaganna.
Tvö eintök af samningnum gengu
síðan um borðin og rituðu menn
nöfn sín undir samningana með
fyrirvara um samþykki félags-
funda. Eitt sæti í launþegahópn-
um var autt, sæti Guðjóns Jóns-
sonar, formanns Félags járn-
iðnaðarmanna. Guðjón hafði þá
frá því um klukkan 08 um morg-
uninn setið með samninganefnd
félags sfns á rökstólum vegna
kröfu félagsins um að það fengi
sömu álög og önnur iðnaðar-
mannafélög á áll lðlöölöögg g g ii
iii ií saiúningi járniðnaðarmanna,
m.a. á óhreinindaálag. Þr sem
ekki hafði tekizt að fá þessi atriði
inn í samning járniðnaðarmanna,
undirritaði Guðjón ekki samning-
inn.
Morgunblaðið spurði Björn
Jónsson, er undirritun hafði farið
fram, hvað honum væri efst í
huga á þessari langþráðu stund.
Hann sagði: „Ég er eins og allir
aðrir í verkalýðshreyfingunni og
þjóðfélaginu i heild, feginn því að
menn geta nú farið að vinna við
betri kjör. Mér er efst i huga nú,
hve góð samstaða hefur verið inn-
an verkalýðshreyfingarinnar og
gott samstarf innan aðalsamn-
inganefndar Alþýðusambandsins.
Þetta tryggði þennan áfanga, sem
við höfum nú náð.“
Jón H. Bergs, formaður Vinnu-
veitendasambands íslands vildi
ekki leggja mat á hugsanleg efna-
hagsleg áhrif kjarasamninganna,
en sagði ánægjulegast við þessa
heildarkjarasamninga, að þegar
þeir hafi verið staðfestir af laun-
þegum og atvinnurekendum, þá
hafi menn ástæðu til að ætla að
vinnufriður haldist næstu 18
mánuði i þjóðfélaginu. „Um efni
samninganna er það að segja,“
sagði formaður VSÍ, „að vinnu-
veitendur hafa margsinnis óskað
þess að aðrar leiðir yrðu farnar til
þess að veita kjarabætur en að
fjölga sífellt verðminni krónum.
Við höfum ítrekað bent á, að
raunhæfar kjarabætur verði að
byggjast á aukinni framleiðni og
framleiðslu. Vinnufriður í land-
inu er grundvallarskilyrði um að
svo megi verða.“
Jón H. Bergs benti á að enn
væri ósamið við ýmsa launahópa
þjóðfélagsins og þar sem lokið
væri heildarkjarasamningi milli
vinnuveitenda og ASÍ, hlytu þeir
samningar aó mótast af þeim, sem
þegar hefðu verið gerðir. „Það
væri mjög ósanngjarnt, ef þeir
launþegar, sem ekki hafa samið
nú, fengju meiri kjarabætur en
felast í heildarkjarasamningnum
og ná til svo mikils meirihluta
launþega í landinu. Þá spurði
Morgunblaðið Jón H. Bergs um
það hver framvindan yrði og
hvernig hann liti til framtíðarinn-
ar. „Ég er bjartsýnn,“ sagði Jón,
„og vona að viðskiptakjör haldi
áfram að batna eins og síðustu
misseri. Þegar gera á samning,
þarf a.m.k. tvo aðila til þess og
eins og kunnugt er hefur verið
þrautreynt að auka kaupmátt án
þess að fjölga útborguðum krón-
um.“
Skúli J. Pálmason, formaður
Vinnumálasambands samvinnu-
félaganna, kvaðst vera feginn því
að þessum áfanga væri náð, „en
ég tel niðurstöður þessara samn-
inga þess efnis, að veruleg hætta
sé á að dragi til verulegrar verð-
bólgu eða atvinnuleysis. Jafnvel
þótt niðurstöðurnar virðist hag-
stæðar launþegum í svipinn, tel
ég að sú verði ekki raunin, þegar
litið er til lengri tíma. Ástæða
þess er eins og ég áður sagði fyrir-
sjáanleg verðbólga, sem er engum
til góðs og sízt launþegum. Þeir
útreikningar, sem gerðir hafa ver-
ið um verðlagsbreytingar á samn-
ingstímanum sýna, að verðlags-
breytingar verða um 70% og er þá
ekki gert ráð fyrir neinum veru-
legum breytingum á gengi eða
öðrum aðgerðum stjórnvalda.
Miðað við stöðu sjávarútvegsins
sem myndar forsendur gengis-
skráningarinnar, virðist einsýnt
að fljótlega verði að breyta geng-
inu, sem hefur þau áhrif að þær
verðlagsbreytingar, sem g nefndi
áður hækka verulega,"
„Samningarnir gera miklar
kröfur til atvinnurekstrarins í
landinu,“ sagði Skúli J. Pálma-
son, „svo og til stjórnvalda um
aukið aðhald og hagræðingu. Er
verðlagsþróun m.a. því háð,
hvernig til tekst um slíkar aðgerð-
ir. Miðað við reynslu síðastliðinna
ára, er ég ekki bjartsýnn á að átak
verði gert I þeim. Með hliðsjón af
þessu er ég síður en svo bjartsýnn
á framvindi mála í næstu fram-
tíð,“ sagði formaður Vinnumála-
sambands samvinnufélaganna.
Þess má að lokum geta að vegna
samninganna hefur Vinnuveit-
endasambandið boðað til félags-
fundar sambandsins f fundasal
þess að Garðastræti 41 klukkan 14
á föstudag.
r
— Israel
Framhald af bls. 1.
nær H af efnahagskerfi Israels og
nær allir launþegar í landjnu eru
tengdir því gegnum eftirlauna-
kerfi og sjúkratryggingar. Þá eru
öll samyrkjubú landsins með örfá-
um undantekningum i tengslum
við Histadrut.
Yeruham Meshel framkvæmda-
stjóri Histadrut og einn af leiðtog-
um Verkamannaflokksins sagði í
dag að miklir erfiðleikar og deilur
væru framundan ef Simcha
Erlich, fjármálaráðherra Likud-
stjórnarinnar, reyndi að koma á
þeim hugmydnum, sem hann
hefði lagt fram, en bætti við að
málamiðlunarleiðir væru ekki úti-
lokaðar.
Stjórnmálafréttaritarar segja
að nær ógerlegt muni fyrir stjórn
Begins að endurbyggja efnahags-
lífið í ísrael án stuðnings verka-
Iýðshreyfingarinnar. Efnahags-
kreppan í landinu hefur hrjáð
landsmenn frá því eftir lok Yom
Kippurstríðsins 1973 og á siðasta
ári var verðbólgan I landinu
38,8%. Likud hefur lagt fram
áætlanir um takmarkað atvinnu-
leysi í landinu og að fá banda-
ríska hagfræðinginn og Nóbels-
hafann Milton Friedman til ísra-
els, sem ráógjafa i efnahagsmál-
um. Hinir sigurglöðu leiðtogar
Verkamannaflokksins lýstu því
hins vegar yfir að þeir myndu nú
nota Histadrut sem valdamiðstöð
gegn stefnu Likud í innanríkis-
málum.
Þrátt fyrir að Verkamanna-
flokkurinn héldi meirihluta sín-
um í Histadrut vann Likud veru-
lega á, fékk 30% atkvæða, en
hafði áður 22%. Verkamanna-
flokkurinn hafði 56% en fær nú
sem fyrr segir að minnsta kosti
52%.
Moshe Dayan, utanríkisráð-
herra ísraels, sagði.i ræðu í utan-
ríkisráðuneytinu í Tel-Aviv í dag
er hann tók þar við störfum, að
ísraelska stjórnin myndi leita eft-
ir friði við Araba, en á grundvelli,
sem ekki hefði í för með sér skipt-
ingu V-bakka Jórdanár, eða að
Jórdanir fengju þar aftur yfirráð.
Sagði Dayan að eitt mesta vanda-
málið, se.n við væri að etja í
friðarsamningum, væri krafa
Araba um algeran brottflutning
ísraelshers frá Vesturbakkanum,
sem israelar náðu á sitt vald í 6
daga stríðinu 1967. Dayan sagði
að hann teldi að fresta ætti við-
ræðum um Vesturbakkann unz
eitthvert Arabaríki féllist á eina
ísraelska tillögu, í dag væri öllum
tillögum ísraela vísað á bug.
♦ ♦ ♦■
— Hvalveiðar
Framhald af bls. 1
á að Alþjóða hvalveiðiráðið út-
hlutaði þjóðum veiðikvótum
eftir því sem þær óskuðu en
ekki i samræmi við nauðsyn á
verndunaraðgerðum. Aðspurð-
ur sagðist talsmaðurinn ekki
hafa við höndina skýrslur eða
annað um stöðu langreyða-
stofnsins, en bauðst til að finna
það til og senda Mbl.
í fréttinni í Times segir að
samtökin hyggist gera út skip
til að hindra hvalveiðar Rússa
og Norðmanna á N-Kyrrahafi,
gamlan tundurduflaslæðara,
sem gera á út frá Vancuver i
Kanada og gamalt kafbátaleit-
arskip bandaríska sjóhersins,
sem gert verður út frá Honu-
lulu á Hawaii. Um borð í þess-
um skipum eru gúmmíbátar,
sem mannaðir eru sjálfboðalið-
um, sem sigla stöðugt milli
hvals og hvalveiðiskips. Sagði
Thornton i þessari frétt að nú
væri verið að vinna að því að
kaupa þriðja skipið til að gera
út til höfuðs íslenzkum og
norskum hvalveiðimönnum, en
slík framkvæmd byggðist á
stuðningi almennings í Bret-
landi.
Samtökin lögðu fram á fundi
Alþjóðahvalveiðiráðsins, sem
hófst i Canberra I Ástralíu,
skýrslu, sem þau segja að sanni
að Japanir hafi svikist aftan að
samþykktum ráðsins og drepið
í laumi verndaðar hvaltegundir
við Tonga og Sri Lanka, en þau
lönd eru ekki aðilar að ráðinu.
Þá segir í skýrslunni að Japanir
hafi einnig stundað ólöglegar
hvalveiðar við Perú, Brazilíu og
Kóreu.
Þess má að lokum geta að
langreyður er um 70% af afla
íslenzku hvalveiðiskipana á
hverju ári. Skv. kvótaúthlutun
Alþjóðahvalveiðiráðsins mega
islendingar veiða 1524 lang-
reyðar árið 1977—1982 að báð-
um meðtöldum, en þó aldrei
fleiri en 304 dýr á ári.
— Loftferða-
samningur
Framhald af bls. 21
áherzlu á. Var farinn millivegur
og telja sérfræðingar að báðir að-
ilar megi vel við una. Vmsar nýjar
flugleiðir opnast og jafnari skipt-
ing á ferðatíðni hefur víða verið
ákveðin.
- Karenu hrakar
Framhald af bls. 21
fengi að deyja. Réttarhöldin í
máli þessu vöktu athygli víða
um heim, og loks ákvað hæsti-
réttur í New Yersey að heimilt
væri að taka öndunarvélina úr
sambandi, ef sjúkrahússstjórn-
in væri foreldrunum sammála.
Var það gert fyrir hálfu öðru
ári, og hefur Karen legið í dái
síðan, en getað dregið andann
án aðstoðar. _______
— Þörunga-
verksmiðjan
Framhald af bls. 2.
hagnaður yrði af rekstrinum
skiptist hann að jöfnu milli
rekstraraðilanna, þ.e. sveitar-
félaganna og rlkisins en ef um tap
verður að ræða tekur ríkisvaldið
það á sig. Það væri þannig ákveð-
ið að verksmiðjan yrði ekki gerð
upp heldur mundi ríkið greiða
þær skuldir sem á verksmiðjunni
hvila, ýmist semja um þær eða
greiða.
Varðandi framtíðarmöguleika
verksmiðjunnar sagði Vilhjálm-
ur, að ljóst væri að tryggja yrði
þörungaverksmiðjunni meira
vatn, bæði við dælingu og nýjum
borunum sem þó verður ekki ráð-
ist í á þessu ári. Þá væri það
einnig brýnt að finna verksmiðj-
unni ný verkefnasvið, en megin-
ástæðan fyrir hinum geigvænlega
halla á rekstri verksmiðjunnar
væri, að þangvinnslan spannaði
svo stuttan tíma á ári hverju og
starfsemin lægi niðri langtímum
saman.
Tilraunir með þurrkun smá-
fisks hafa þegar gefið góða raun, i
upphafi var þarna þurrkuð loðna
en nú upp á síðkastið hefur verið
þurrkaður þar spærlingur en
einnig kvað Vilhjálmur koma vel
til greina að þurrka flakaðan kol-
munna. Markaður fyrir þurrk-
aðan smáfisk af þessu tagi væri
góður og nægilega sterkur til að
taka við framleiðsluafköstum
verksmiðjunnar á þessu sviði.
— Mitchell
Framhald af bls. 1
Safford Arizona. Er í öllum til-
vikum um að ræða fangelsi þar
sem lágmarksöryggisgæzla er
viðhöfð. Áðeins einn Watergate
maður er enn í fangelsi,
Gordon Liddy, en gert er ráð
fyrir að honum verði sleppt sfð-
ar f sumar. Verða þá þremenn-
ingarnir sfðustu sakborningar
Watergate-málsins f fangels-
um. Myndin sýnir Mitchell
koma til fangelsisins f
Alabama.
— Einvígi
Framhald af bls. 21
hvor sigri I Genf. Fljótt á litið,
segir hann, ætti Portisch að vinna
þar sem hann er í góðu formi, en
hafa verður I huga að Spassky var
bezti skákmaður heimsins fyrir
fimm árum og ég býst við að hann
kunni að vera það enn. En Golom-
bek gefur í skyn að Portisch
vinni.
Golombek vill engu um það spá
hvort Karpov haldi heimsmeist-
aratitlinum, en segir að hann
verði betri með hverju móti sem
hann taki þátt I.