Morgunblaðið - 23.06.1977, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. JÚNl 1977
1 Akurcyri
2 Bakkafjörður
3 Vopnafjörður
4 Egilsslaðir
5 Borgarfj. cystrl
6 Seyðisfjörður
7 Reyðarfjörður
8 EskifJörður
9 Neskaups'aður
10 PáskrúðsfJörður
11 StöðvarfJörður
12 Breiðdaisvík
13 Djúpivogur
14 Höfn
15 Reykjavík
Vlkulegar flug- og scrlcyfisferðir tll og
lnnan Austurlands. - Vetur 1974-1975 -
frn Fr'jiQkvíjradostofnun
ríkisins)
---------- sérlcyfisferðir
---------f lugferðlr
□ bcttbúlisstaðir
Q strjálbýli
Hafnir á íslandi:
Vettvangur útgerð-
ar og fiskvinnslu
HVERSU margir hafa leitt
hugann að þýðingu fiski-
hafnanna víðs vegar um
landið fyrir atvinnulíf,
verðmætasköpun og gjald-
eyrisöflun þjóðarinnar?
Áreiðanlega færri en
skyldi. Heildarfiskaflinn á
árinu 1976 nam 975.1 þús-
und smálestum — og 988.6
þúsund smálestum 1975.
Fiskvinnslustöðvar við
þessar fiskihafnir marg-
falda síöan aflaverðmætið í
vinnslu og sjávarafurðir
standa undir nálægt 80
hundraðshlutum útflutn-
ingstekna og gjaldeyrisöfl-
unar þjóðarinnar. Heildar-
verðmæti (fob) útfluttra
sjávarafurða árið 1976 var
kr. 53.368.000.000,- rúmir
53 milljarðir — en það var
16 milljörðum og 42.9%
meira en árið áður. Fiski-
hafnir og fiskvinnslustöðv-
ar gegna því undirstöðu-
hlutverki í tekjuöflun og
afkomu þegna og þjóðar-
bús.
Flokkun hafna eftir laga-
legri stöðu.
Hafnir á tslandi flokkast á eftir-
farandi hátt, eftir lagalegri stöðu:
0 1. Almennar hafnir, sem
heyra undir hafnalög nr. 45/1973,
þ.e. hafnir, sem sveitarfélög eiga
og reka, en fá ríkisstyrki til að
standa undir hluta stofnkostn-
aðar, eftir ákveðnum reglum.
Reykjavíkurhöfn tilheyrir þess-
um flokki, en hefur sérstöðu að
því leyti, að hún fær ekki ríkis-
styrk til stofnkostnaðarfram-
kvæmda.
Um 65 sveitarfélög eru með
hafnir samkvæmt þessum flokki,
þar af 8 sveitarfélög með fleiri en
eina höfn. Sumar af þessum
höfnum hafa svo til engar tekur
og verða viðkomandi sveitarfélög
að ábyrgjast heimahluta fram-
kvæmdakostnaðar sem og hugsan-
legan rekstrarhalla.
0 2. Landshafnir, sem ríkið á og
rekur og stendur undir stofn-
Samgöngur á
Austfjörðum:
Þörf betri samgöngu-
tengsla innan landshlutans
Flugferðir og hringvegur efla samgöngurnar út á við
Áætlunarleiðir innan
Austurlands.
Sérstakar áætlunarleiðir til og
innan Austurlands er 9—10. Sér-
leyfishafar, sem aka þessar leiðir
eru 8. Skipulagsnefnd Pósts og
síma hefur yfirumsjón með sér-
leyfisferðum og afgreiðir og sam-
þykkir endanlegar áætlanir.
Aætlunarferðir innan Austur-
lands miðast að mestu leyti við
flugsamgöngur um tvo aðalflug-
velli svæðisins, flugvellina I Höfn
og á Egilsstöðum. Sérleyfisleiðir
til og frá Austurlandi eru nær
einvörðungu um Suðurland, þ.e.
milli Reykjavfkur og Hafnar í
Hornafirði.
Samkvæmt áætlunarleiðum
innan Austurlands er lands-
hlutanum skipt I þrjú tiltölulega
einangruð svæði:
Suðursvæðið: A-
Skaftafellssýsla norður til Djúpa-
vogs (Höfn samgöngumiðstöð)
með nokkuð greiðar samgöngur
við Reykjavík.
Miðsvæðið: Sunnan frá Breið-
dalsvík um firði norður til
Borgarfjarðar eystra og inn til
Egilsstaða, sem er samgöngumið-
stöð, þó margar leiðir liggi einnig
um Reyðarfjörð. Eru þessir tveir
þéttbýlisstaðir tengdir saman af
nokkuð tíðum ferðum.
Norðursvæðið: Nyrstu hreppar
Vopnafjarðarhreppur og Skeggja-
staðahreppur. Til og frá svæðinu
er aðeins ein ferð í viku á sumrin,
þ.e. Akureyri-Vopnafjörður. Á
vetrum eru engar sérleyfisferðir
til eða frá svæðinu.
Samgöngur og
byggðaþróun.
Hringvegur um landið treysti
mjög landsamgöngur Aust-
firðinga, einkum þeirra er búa á
Suð-Austurlandi, við þjóðvega-
kerfið. Hringvegurinn kallar og á
vegabætur víða á Austfjörðum,
vegna aukins umferðarþunga, er
hanrt skapar. Jarðgöng um
Oddsskarð, sem væntanlega kom-
ast I gagnið áður en langt um
líður, eru með stærstu verkþátt-
um í samgöngukerfi okkar hin
síðari árin. Það hefur og orðið til
mikilla bóta, vegna innbyrðis
tengsla byggðanna, að flugferðir
hafa tengt þær saman í tvo mið-
punkta: Egilsstaði og Höfn í
Hornafirði.
Ljóst er hins vegar að enn
skortir verulega á að áætlunar-
ferðir irinan Austurlands stuðli
að heppilegasta samhengi
byggðanna.
Flugsamgöngur
Flugferðir hafa bætt verulega
úr tengslum fjórðungsins við aðra
landshluta. All tíðar flugferðir 1
eru til og frá Austurlandi, þ.e.
Reykjavík-Egilsstaðir, Reykjavfk- ‘
Höfn, Akureyri-Egilsstaðir og
jafnvel Akureyri-Vopnafjörður.
Innan Austfjarða eru Egilsstaðir
miðstöð flugsamgangna.
Augljóslega bætir flugið sam-
bandið innan landshlutans, en
það liggur I eðli flugsamgangna
að.tengja saman fáa fjarlæga
staði. Af þeim sökum kemur það
að takmörkuðu gagni sem úrbót á
sambandsleysi milli minni staða
innan landshlutans, nema ávallt
sé farið gegn um flugmiðstöðvar.
Sem dæmi má nefna sambands-
leysi Djúpavogs og nyrðri
fjarðanna, Reyðarfjarðar, Eski-
fjarðar, Norðfjarðar, Fáskrúðs-
fjarðar o.fl.
Minni þættir
Til þess að skapa raunsanna
mynd af ástandi samgöngumála
þyrfti einnig að gera grein fyrir
ferðum mjólkurbíla, flutingabíla
(vöruflutninga), skipa o.fl., sem
hér verður þó ekki farið út í. En
niðurstaða lauslegrar athugunar
leiðir í ljós, að samband
fjórðungsins - við umheiminn
hefur batnað mjög, vegna flug-
samgangna og vegna hringvegar,
en hins vegar skortir enn veru-
lega á, að til staðar séu þau sam-
göngutengsl milli einstakra
Framhald á bls. 41
kostnaði af. Þær eru í Keflavík og
Njarðvíkum, Þorlákshöfn og í
Rifi. Hver þessara hafna lýtur
sérstökum lögum, sem Alþingi
hefur um þær sett.
0 3. Ferjubryggjur, sem heyra
undir 47. gr. vegalaga. Rikissjóð-
ur kostar framkvæmdir að öllu
leyti, sem Hafnarmálastofnun sér
um. Flestar eru ferjubryggjur á
Vestfjörðum. Veitt hefur verið fé
til 18 ferjubryggja á sl. 7 árum.
0 4. Einkahafnir, sem fyrirtæki
eða einkaaðilar eiga og reka, s.s.
Áburðarverksmiðjan i Gufunesi
og Hvalstöðin í Hvalfirði.
Flokkun hafna eftir eðli
og umferð.
• Hafnir eru einnig flokkaðar
sem hér segir:
• — 1. FISKIIIAFNIR
Fiskihafnir teljast hafnir þar
sem yfirgnæfandi hluti umferðar
tengist fiskveiðum og fiskvinnslu.
0 — 2) Blandaðar vörur og fiski-
hafnir.
I þeim flokki teljast hafnir, þar
Sem bæði er um töluverða löndun
sjávarafla að ræða sem og umtals-
verða vöruumferð (Akureyri og
Hafnarf jröður sem dæmi).
Heildarútgjöld til fíeilbrigðismála.
útgjöld sjúkrasanlaga
5júkrahúsbyggingar
Útgjöld ríkisins , nerr.a framlög
til sjúkrasamlaga og sjúkra-
húsbygginga
'útgjöld sveitarf élaga , nema
framlög til sjúkrasamlaga or
sjúkrahúsbygginga
Út§jöld einstaklinga , nema
sjuk' "amlagsiögjöld
Heildarútgjöld sem hlutfall
af vergri þjóðarframleiöslu
á markaösveröi, %
Heildarútgjöld, aö frádregnum .
útgjöldum til sjúkrahúsbygginga
og ker.nslu heilbrigöisstétta,
sem hiutfali af vergri þjóöar-
framleiöslu á markaösveröi, %
Milljónir króna.
1950 19 5 5 1960 1965 1970 1971 1972 1973 1974 Áætlað 1975
104 273 1.16 5 1.520 2.051 2.594 4.466 (7.150)
25 1C8 253 229 344 340 746 (1.030)
90 265 580 796 1.073 1.473 2.492 (3.470)
31 60 50 125 120 150 200 ( 270)
47 171 416 500 ( C--) (650 ) ( 900 ) (1.180)
66 153 297 897 2.504 3.170 4.10 8 5.207 8.804 13.100
3,0 3,3 3,5 4,2 5,8 5,8 6,1 5,5 6,4 7,1
2,9 2,9 3,2 3.7 5,2 5,3 5,5 5,1 5,8 6,4
(Ein af mörsura töflura í ck^rslu heilbricðisráðherra ura byggingaþróun 'heilbri^oisstofnana 1970-1976).
Húsnæði og
heilsugæzla:
HEILBRIGÐISMÁL voru satt undir
sérstakt ráfiuneyti me8 lögum um
stjórnarráð, sem gildi tóku 1. janúar
1970, og þá sameinuð trygginga-
málum. en þessir málaflokkar höfSu
verið tvlskiptir áSur, annar heyrt
undir dóms- og kirkjumálaráðu-
neytið hinn undir fálagsmálaráSu-
neytið.
Útgjöld til heilbrigðismála hafa
vaxið hröSum skrefum slSasta aldar-
fjórSung. voru 3% af vergri þjóðar-
framleiðslu árið 1950 en 7,1% árið
1975. Hlutdeild heilbrigSisþjónustu
I atvinnu landsmanna hefur vaxið úr
3.3% á árinu 1965 I 5.7 til 6% á
árinu 1975.
í fjárlögum ársins 1977 fara
27.754.842.000. — 27.7 milljarð-
ar, til heilbrigSis og tryggingamála
(þar af 21,2 milljarðar til trygginga-
mála. eða nálægt þriSjungur rlkisút-
gjalda ársins.)
í skýrslu heilbrigðisráðherra á önd-
verðu ári 1977 kemur fram, að i
byggingu séu nú fyrir heilsugæzlu um