Morgunblaðið - 13.12.1977, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. DESEMBER 1977
Nlyndllst
Bragi Ásgeirs-
son skrifar
frá Humlebæk:
Smábærinn Humlebæk lætur
lítió yfir sér líkt og fjöldi svipaðra
viðkomustaða járnbrauta á
strandlengjunni frá Kaupmanna-
höfn til Helsingjaeyrar,
„Rungsteds kyst“, og væri alls
óþekkktur flestum ferðalöngum
er þar fara um, nema e.t.v. fyrir
skrítið nafn, ásamt t.d. Kokkedal,
— ef ostakaupmaðurinn og list-
vinurinn Knut W. Jensen hefði
ekki fengið þá snjöllu hugmynd
að kaupa þar villu eina ásamt
nokkru landsvæði og breyta í
iistasafn. Þetta allt og margt
fleir.a mun mörgum lesendum
blaðsins kunnugt, því að undir-
ritaður og starfsbróðir hans hafa
báðir ritað um listasafnið er ber
fagra nafnið Lousiana, svo og ein-
stakar sérsýningar innan veggja
þess og í hinum stóra og sérstæða
garði. Fjöldi íslendinga hefur
væntanlega lagt leið sína þangað,
því að þarna eiga sér stað svo
margir og merkir listviðburðir að
þeir eru fréttaefni fjölmiðla víða
um Norðurlönd og fólk hópast
þangað hvaðanæva að.
Vespesian var keisari I Róm er
hamfarirnar urðu f Pompei.
Myndin fannst í Pompei.
Safnið við Eyrarsund er löngu
orðið heimsþekkt og stoit dönsku
þjóðarinnar enda vafalítið eitt
það tillegg Dana til menningar er
erlendir líta helst upp til þeirra
fyrir. Safnið er óviðjafnanlegt
fyrir margra hluta sakir, —
skemmtilegar eldri sem nýrri
byggingar, þar sem áhersla hefur
verið lögð á samræmi og fjöl-
breytileika. Hér eru rúmgóðir sal-
ir, gangar, rangalar og kjaliarar,
— aðstaða fyrir fyrirlestra, lit-
skyggnu- og kvikmyndasýningar,
— hljómleikasalur, sem ekki er
langt síðan að komst í gagnið en
er þegar orðinn nafntogaður fyrir
einstök tóngæði. Frá veitinga-
etofu og yndisfögrum garði sér
vítt og breitt um Eyrrarsund og
yfir til strandlengju Svíaríkis. I
garðinum er og fjöldi höggmynda
hinna margbreytilegustu stílteg-
unda en þar situr nútíminn í önd-
vegi svo sem vera ber, — samtimi
mannsins sem lagði grundvöll að
og byggði upp safnið.
Ég hef heimsótt Lousiana-
safnið við Humlebæk ótal sinn-
um, komið þar á öllum árstímum
nema að vori til, og geri ekki upp
á milli þess, hvenær þar er
fegurst aðkoma, — sennilega er
vonlaust að gera slíkt upp við sig,
því að stemningarnar, sem mis-
munandi árstíðir og veðrátta
framkalla, eru svo margbreytileg-
ar og búa yfir svo ólíkum en þó
mögnuðum sérkennum og töfrum.
En ótvírætt er notalegast að koma
þar á góðviðrisdegi og að sumar-
lagi, — dveljast þar allan daginn,
— sóla sig og svamla í sjónum,
þess á milli sem að safnið og sér-
sýningar eru skoðaðar og hress-
„Skýjabólstrar er tóku á sig mynd „Pinie“ (suðurlenzk fura“. Svo er'frásögn sjónarvottarins Pliniusar yngri af gosinu I Vesuviusi er hófst
kl. 13, 24. ágúst árið 79.
inga er neytt f vinalegri veitinga-
stofu, hvort heldur innan dyra
eða utan og i því formi er hver og
einn landinn kýs sér, blessunar-
lega laus við landsföðurlega mein-
bægni á heimaslóðum. Sumartím-
inn er og einnig tilefni flestra ef
ekki allra útisýninga í garðinum
og gefur þannig einna mesta
möguleika til að hagnýta fegurð
og fjölbreytileika.
Margar eftirminnilegar sýning-
ar hef ég skoðað á þessum stað en
þangað kem ég eins oft og ég get
er ég á leið um Ilöfn og hér hef ég
átt minnisstæðar stundir með vin-
um mínum og fjölskyldu á sýning-
um og við svaml í Eyrarsundi en
oft hef ég einnig verið þar einn á
feró. Á einu ári hef ég hér skoðað
þrjár stórsýningar hverri annarri
betri og hefði gjarnan viljað, og
hugðist raunar, rita um þær allar.
I desember sl. ár sá ég þar sýn-
ingu frá Egyptalandi, eina þá
merkilegustu og best uppsettu er
ég minnist á þessum stað,
„Akhnaton og Nefertiti", — í
sumar var það „Alternativ
Arkitektur“, sýning á óútfæróum
hugmyndum, uppdráttum og sér-
kennilegum byggingum. í haust
var það „POMPEI ÁRIÐ 79“, sem
hér skal vikið lítillega að. Sýning
þessi er bæði forvitnileg til frá-
sagnar og svo væri það ánægju-
legt ef að þessi skrif stuðluðu að
því, að íslendingar staddir á
Hafnarslóðum legðu leið sina til
Humlebæk fyrir 1. janúar er sýn-
ingunni lýkur.
Pompei-sýningin hefur slegið
öll fyrri aðsóknarmet á Lousiana-
safnið og í fyrsta skipti í sögu
þess hefur orðið að takmarka að-
gang og hleypa fólki í smáhópum
inn í sýningarhúsnæðið undir
eftirliti lögreglu, — en aðeins um
helgar þó. Ekki eru það eingöngu
Danir, sem áhuga hafa á þessari
sýningu, — fólk hefur komið í
hópum frá Nóregi og Svíþjóð og
en á milli 2—3 þúsund köfnuðu á
flóttanum eða rotuðust af vikur-
steinum er flugu um sviðið. Borg-
in og nágrenni huldust gjörsam-
lega ösku og vikri þennan örlaga-
ríka dag fyrir 1898 árum síðan, en
það voru þó ekki hamfarirnar
sjálfar er mestum eyðileggingum
ollu á sjálfri borginni — heldur
tillitslaus uppgröftur á síðari öld-
um í leit að hugsanlegum fjársjóð-
um. Áhrif gossins ollu að vísu
eyðingu alls lífs á þessum slóðum
en gosefnin höfðu einungis hulið
borgina vandlega fyrir umheimin-
um. Hún var að öðru leyti heil og
ótrúlega vel geymd síðari tímum.
Sagnir sögðu að vísu frá Pompei
hinni miklu og lýsing á gosinu og
staósetningu borgarinnar var
skrásett af Pliniusi yngri er var
sjónarvottur að gosinu og var það
gert fyrir frumkvæði sagn-
fræðingsins Taeitusar — Caius
Plinius Caeeilus Seeundus var
fæddur árið 61 eða 2 eftir Krists
burð. Hann var alinn upp af móð-
urbróðir sínum Caius Plinius
Seeundus, sem var náttúrufræð-
ingur og sjóliðsforingi í hinum
keisaralega flota í Misenum ekki
langt frá Pompei. Er vart varð við
gosið kl. 13, 24. ágúst er í fjarlægð
leit út eins og furðulegt náttúru-.
fyrirbæri í formi skýjabólstra er
tóku á sig mynd „pinie“ (suður-
Lousiana —
Humlebæk
Framhlið götubars I Pompei
álitið er að ekki minna en 30%
gesta séu útlendingar að þessu
sinni. — Er mig bar að gerði á
mánudegi var allmargt um gesti,
aðallega eldra fólk, svokallaðir
„pensjónistar“, og var mjög lif-
andi áhugi í fólkinu fyrir því sem
fyrir augu bar og hver hlutur
skoðaður gaumgæfilega.
Sýningin á að bregða upp mynd
af Pompei árið 79, hinni miklu
menningarborg er óskaplegar
náttúruhamfarir urðu henni
skyndilega að fjörtjóni. Hið mikia
eldfjall Vesúvíus var í gosham og
spó vikri og ösku yfir Kampaníu,
sléttuna frjósömu við Napolifló-
ann, eyddi allri byggð í Pompei og
nágrannabæ Herakuleanum.
Réttara væri þó að rita, að askan
og vikurinn hafi hulið alla byggð
en eytt öllu lífi á þessum slóðum
og gert landsvæðið óbyggilegt um
langa framtíð. Af um 30.000 fbú-
um Pompei tókst flestum að flýja
lenzk fura“), hugðist hinn vísi
maður rannsaka þetta náttúru-
fyrirbæri nánar. En þá barst hon-
um bréf og hjálparbeiðni frá
Rectinu, konu vinar hans Tascus
er bjó við rætur Vesúvíusar og
var eðlilega skelfingu lostinn.
Plinius eldri hélt þegar af stað til
hjálpar Rectinu, stýrir skipum
sínum beint í hættusvæðið þar
sem aðrir voru á bráðum flótta.
Hann var svo óttalaus að hann
skráði jafnóðum athuganir sínar
á framvindu og eðli hamfaranna.
Fyrir hugrekki sitt, ótrúlegan
kjark og hjálparviðleitni galt
Plinius eldri lif sitt, en uppeldis-
sonur hans og nafni skráði 25
árum seinna mjög skýra og sann-
verðuga lýsingu á eðli og fram-
vindu gossins. Af þeim sökum er
það til aðgreiningar frá öðrum
gosum Vesúviusar enn i dag nefnt
Pliniusar-gosið.
Lega borgarinnar var þó ekki
Sálin frá Pompei