Morgunblaðið - 22.01.1978, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. JANÚAR 1978
19
0 Listafólkinu
var bjargað
— En þú hélzt áfram að
skemmta á samkomum, þó þú værir
i vinnu á daginn og Bláu stjömunni á
kvöldin?
— Mest var það á veturna, meðan
árshátíðir og héraðsmót stóðu sem
hæst, alveg eins og núna. Maður hljóp
i þetta milli þátta í Bláu stjörnunni, t.d.
úr Sjálfstæðishúsinu yfir á Borg Ég
man að einu sinni var eitthvert virðu-
legt félag þar, ég held Reykjavíkurfé-
lagið. Ég hafði látið mömmu prjóna á
mig ullarklukku og brá mér í hana,
þegar ég þurfti að hlaupa út úr heitum
sal i kuldann úti. Þetta kvöld brá ég
mér i hana áður en ég hljóp yfir
Austurvöll. Á Borginni fór ég beint upp
á sviðið. Ég var i finum svörtum taft-
silkikjól. Þá heyrði ég að Guðrún Árna-
dóttir, vinkona mín, sagði: „Jesús
minn, hún er í nærklukkunni undir fina
kjólnum! Hvað ég gerði? Nú, ég gat
ekkert gert. Ég blikkaði bara Guðrúnu
og fór að syngja
— f annað skipti þegar ég átti að
skemmta á Borginni, beið þar gömul
kpna eftir að komast inn. Hún var með
skýlu og i sauðskinnsskóm. Maður
sem kom þarna, sagði: — Hvað er
þessi gamla kona að flækjast úti svona
Soffia Karlsdóttir í stofunni
heima hjá sér. Myndirnar tók
Ljósmyndastofa Suðurnesja.
kampavíni, allt frá þvi að þau eru 8 ára
gömul. Þeim þykir það ekkert gott, en
sport i að fá að skála við okkur.
Kannski hefur jjetta orðið til þess að
þau smakka varla vín. Eldri krökkunum
finnst að minnsta kosti sniðugt hjá
okkur að hafa gert þetta.
— Stundar fjölskyldan eitthvert
tómstundagaman saman?
— Nei, en einhvern veginn hefur sá
siður komist á, að börnin koma öll
fram i eldhús. þegar ég fer að elda
matinn um 6 leytið. Þau sitja þar og
spjalla við mig á meðan. Ég held að ég
þekki börnin min betur fyrir þessar
stundir. Og ég hugsa að þær eigi
kannski eftir að sitja i þeim umfram
og tók tíl víð að ala npp 10 börn
seint? Ég var mjög ánægð með gervið
mitt, þvi þá var ég ekki nema 21 árs.
En ég varð alltaf að fara á milli i réttum
búningi. Það var ekki tími til að skipta.
Á sumrin fór Soffia oft út á land til
að skemmta. Til dæmis skemmti hún
oft á héraðsmótum Sjálfstæðisflokks-
ins, eins og eldri sjálfstæðismenn um
land allt muna vafalaust. Hún sagði frá
*einni slíkri sögulegri ferð:
— Eitt sinn skemmtum við á
Blönduósi, ég, Haraldur Á., Alfreð og
Aage Lorange, sem lék undir hjá okk-
ur. Við vorum i sérstökum bil, og strax
að skemmtun lokinni lögðum við af
stað suður Haraldur, sem var fyrir-
ferðarmestur, sat frammi i og svaf. En
aftur i sat Aage á milli okkar Alfreðs í
Hvalfirðinum varð bilstjóranum það á
að dotta undir stýri og var kominn
alveg fram á vegarbrún, þegar billinn
stöðvaðist. Þarna vó bíllinn salt á brún-
inni og vaggaði í takt við hrotur Har-
alds. Jafnvægið byggðist á á Haraldi,
sem var 300 pund, i framsætínu, og
mér, sem var 94 pund, í horninu á
móti í aftursætinu. Við þorðum ekki að
hræra legg eða lið.
Hvernig áttum við nú að vekja Har-
ald, án þess að hann hreyfði sig þegar
hann vaknaði eða hrotutaktuurinn
breyttist. Það var kalt í bílnum og
Alfreð var með tvíþumla vettlinga. Ég
man vel þegar hann læddi þessari
vettlingaklæddu hendi varlega á öxlina
á Haraldi. Og fyrir guðs náð opnaði
Haraldur bara augun — og sá beint
fram af veginum. Hann hreyfði sig
ekki, gaf bílstjóranum aðeins merki um
að mjaka sér út. Hann opnaði varlega
hurðina og hlýddi, en Haraldur fikraði
sig inn að miðju sætisins jafnóðum,
þannig að bíllinn var nokkuð stöðugur.
Við Alfreð sátum kyrr i sætinu meðan
Aage komst undir stýri og náði bílnum
upp. Listamönnunum var bjargað
— Þetta sat svo í mér, þrátt fyrir
allt, að löngu seinna, þegar ég fór um
Oddsskarð i dimmri Austfjarðaþoku,
þá var ég með taugaáfall af hræðslu,
og kastaði upp
£ Þakklát
Þorsteini
Soffia Karlsdóttir hefur lengi ver-
ið mikil sjálfstæðiskona og starfað i
Keflavik fyrir flokkinn. Hún var t.d
varaformaður Sjálfstæðiskvennafélags-
ins, en er nýhætt að eigin ósk, þar sem
hún er nú formaður Kvenfélagsins í
Keflavík. Það var þvi eðlilegt að spyrja
hana hvort hún hefði verið pólitísk á
þeim árum, sem hún skemmti i Sjálf-
stæðishúsinu og á héraðsmótum úti á
landi
— Nei, nei, svaraði hún að bragði.
Ég þakka Þorsteini Ö. Stephensen fyrir
að gera mig að eldheitri sjálfstæðis-
konu. Þá var ég ekkert að hugsa um
pólitik Ég var bara stelpa, og var með
hugann við allt annað, þó ég væri
skrifuð inn í Heimdall fyrir framtak
einhverra félaga minna. En þá átti að
fara að leika Mýs og menn hjá Leikfé-
laginu, og mér hafði verið boðið aðal-
kvenhlutverkið. En Þorsteinn 0., sem
átti að leika Lenna, þvertók fyrir það,
þar sem ég væri alltaf á sviðinu i
Sjálfstæðishúsinu. Ég var ákaflega sár
yfir þessu þá.
— Mestu skyssuna gerði ég þó lik-
lega. þegar ég hafnaði aðalhlutverki í
Elsku Rut, sem Einar Pálsson vildi fá
mig i. En ég átti ekki margra kosta völ.
Þá var ég í Bláu stjörnunni, og var
ráðin með þeim skilmálum að leika
ekki annars staðar á meðan. Þetta var
skiljanlegt, þvi Bláa stjarnan var á
hverju kvöldi og auðvitað illmögulegt
að fella niður sýningar. Ég man að
Einar sagði við mig: — Hver heldurðu
að geti þá leikið þetta hlutverk? Og ég
svaraði um hæl: — Aðeins ein mann-
eskja, hún Sigrún Magnúsdóttir. Það
varð úr og Sigrún sem þá var orðin
fertug lék þetta yndislega.
— Það hafa fylgt skininu skúrir?
Manstu eftir fleiri atvikum af þvi
tagi?
— Já, verst féllu mér andstyggileg
skrif í Mánudagsblaðinu. Ég var frétta-
efni, bara af því að ég var á sviði.
Agnar lagði mig í einelti, en ég hafði
engin efni á að fara i mál til að fá
skrifin dæmd ómerk, enda til lítils.
Ennþá reiðari varð ég þó, þegar rit-
stjórinn bað mig afsökunar. Á ég að
segja þér hvernig hann fór að því?
Hann kom upp í útvarp, þar sem ég var
við upptöku. með tvær kampavíns-
flöskur og bauð mér með sér til Þing-
valla i svall. Þá var Soffia litla reið.
— Annað leiðindaatvik gerðist.
Áform voru um að kvikmynda Grænu
lyftuna. Gunnar Hansen ætlaði að gera
myndina og með honum í þessu voru
Haraldur Á , Alfreð og Indriði Wasge.
Búið var að endurskrifa hlutverkið fyrir
mig og hljóðprufur höfðu verið teknar.
Þá komst önnur leikkona í spilið, vildi
fá hlutverkið. Haraldur og Alfreð neit-
uðu alveg, þar sem búið var að um-
breyta hlutverkinu svo það hæfði mér
sérstaklega Úr þessu varð svo mikið
uppistand, að hætt var við allt saman
0 Þá komu börnin
— Veiztu það, að ég var á leiðinni
til Pasadena Playhouse I Hollywood I
Bandaríkjunum, þegar ég hætti. Var
búin að fá skólavist þar og húsnæði hjá
islenzkri konu í borginni, en hjá henni
bjó þá leikarr, sem var byrjaður í kvik-
myndum. Ég hafði safnað fyrir ferð-
inni. En þá varð Soffiu þetta á, að fara
að eiga börn, sagði Soffía, og bætti
svo við: — En það gerði ekkert til. Ég
hefði áreiðanlega aldrei unað mér ytra
til frambúðar. Ég vildi hvergi vera
nema á íslandi
— ÞaB er víst hægt a8 segja um
þig, eins og eftirsóknarverðast er í
ævintýrunum: — Svo giftust þau og
áttu börn og buru.
— Já, við hrúguðum niður börn-
um Þau urðu 10 talsins, segir Soffía.
— Raunar ætlaði ég ekki að giftast og
Jón líklega ekki heldur. Þetta var
Elín
Pálmadóttir
spjallar við
Soffín
Karlsdóttur
ákveðið i hvelli. Annað barnið á leið-
inni. Við fórum upp á Akranes og
giftum okkar þar. Ég ætlaði ekki einu
sinni að fara til Reykjavíkur um kvöld-
ið, en pabbi tók af skarið, sagði að nú
væri ég gift og skyldi fylgja eiginmann-
inum. Ég sagði honum að hann vissi af
hverju hjónabandið væri til komið.
Bjóst víst ekki við að þetta yrði til
frambúðar. Ætlaði bara að reyna það
Og þú sérð hvað orðið hefur úr þvl,
segir Soffía og skellihlær. — Ég get
ekki hugsað mér betra hjónaband Það
er ýmislegt, sem fyrir mann kemur á
lífsleiðinni.
Soffla er umkringd börnum. Einn
sonur og 9 dætur á aldrinum 8 ára til
26 ára, og þrjú barnabörn. Hún er
sýnilega enn að þvo bleiur. Þegar við
komum, var hún að senda bleiubunka
til dóttur sinnar, sem hefur ekki þvotta-
vél. Tvær dótturdætur hafði hún I 'h ár
og dótturson kvaðst hún ætla að taka i
sumar. Enn eru þrjár dæturnar innan
við fermingu. Sú yngsta var heima
með flensu, þegar blaðamaðurinn kom
I viðtalið. Þegar spurt var hvort ekki
ætti að fresta því, sagði Soffía bara
hressilega: — Nei, nei, það þýðir ekki
neitt. Ef maður ætlar að gera hlutina,
þá verður bara að gera þá! Llklega er
það þetta viðhorf og hið góða skap,
sem gerir það að verkum að orðið
erfiðleikar virðast ekki til I hennar
munni
— Við áttum börnin svo þétt, oft ár
á milli segir hún, þegar hún er spurð
hvort þetta hafi ekki verið erfitt á
stundum. — Það var dálltið mikið að
gera þegar ég var I einu með þrjú á
pela og bleium. Það elsta var þá að
verða tveggja ára, næsta eins árs og
það þriðja nýfætt. Nú er þetta ekki
neitt. Það er yfirleitt ósköp rólegt hér,
eins og þú sérð.
Við það að svo stutt er á milli
barnanna. þá fara þau auðvitað öll I
einu að heiman. Ein dóttirin er i Þýzka-
landi og Björg, sem er kennari, er gift
Óðni Sigfússyni á Einarsnesi I Borgar-
firði. Þrjár dæturnar eru að byrja og
búa og sú fjórða I skóla I Reykjavik.
Hana þekkja sjónvarpsáhorfendur. Það
er Kristín G B. Jónsdóttir, sem er þula
I sjónvarpinu með háskólanáminu. En
sjö af börnunum eru nú samt I Kefla-
vík, þar sem þau Jón hafa búið siðan
1959. Og þau sem ekki búa heima,
eru daglegir heimagangar.
— Við erum svo heppin að hafa
aldrei þekkt nein unglingavandamál
hér, segir Soffía. Áfengi er sáralítið
haft um hönd. Sjálf smakkaði ég aldrei
vín á skemmtistöðum, þar sem ég var
að vinna áður fyrr. En ég hafði einu
sinni hvekkst og orðið veik af kampa-
vini. Kannski vegna þess atviks hefi ég
það fyrir sið á áramótum að þá fá öll
börnin að vera með í þvi að skála i
Alfreð Andrésson sem Tony með Soffíu Karlsdóttur i hlutverki
þjónustustúlkunnar í fanginu. Þetta er úr gamanleiknum
„Tony vaknar til lífsins" eftir Harald Á. Sigurðsson.
margt annað. Annars hefur alltaf verið
hér mikið um að vera á heimilinu, og
þar komið fleiri börn en okkar Áður en
islenzka sjónvarpið kom, komu t d.
börn í hópum til að horfa á vissa þætti,
og fyrir jólin tl að baka með okkur
piparkökur
Jón H. Jónsson hefur lengi haft með
að gera veiðina í Laxá í Kjós og Norð-
urá. Þvi var Soffia spurð af þvi hvort
hún renndi fyrir lax. Nei, hún sagði
það sport feðganna Jón sonur hennar
hefði verið leiðsögumaður með lax-
veiðimönnum slðan hann var 14 ára
gamall. Og tengdafaðir hennar, Jón
Þorvarðarson í Verðanda, hefði verið
mikið með laxveiðimönnum. En sjálf
hefur hún heldur lítinn áhuga. Eigin-
maður hennar segir að ef hún fái
stöng, þá sitji hún við ána og óski þess
að laxinn biti ekki á.
— Ég vil heldur taka mér bók i
hönd. Les allt sem ég næ i, fræg
skáldverk. ævisögur o.fl. T.d. er ég
núna að lesa „African Liberation Move-
ment". Ef ég. er þreytt og sé ekki fram
úr því, sem ég hefi að gera, þá fer ég
inn i rúm kl. 8.30 með sakamálasögu
eftir Agötu Cristie — á frummálinu vel
að merkja.
— Endanlega hætt afskiptum af
leiklist?
— Það kom nú lengi af sjálfu sér.
Ég var alltaf með barni og ekki sérlega
sjarmerandi á sviði. Raunar datt mér
það ekki i hug. En við stofnuðum
leikfélag hér í Keflavík og ég var for-
maður þar i mörg ár. Ég lék ekkert eða
setti á svið, nema einþáttunga, svo
leikfélagið gæti farið um með þá. Ég
setti stundum lika upp fyrir stúkuna og
hjálpaði í barnastúkunni. Og ég hjálp-
aði til í skólanum, þegar ég var ekki
önnum kafin við að eiga börn og ala
þau upp Börnin? Jú, ein þrettán ára
segist ætla að verða leikkonð, hvað
sem verður.
Við spjölluðum svolitið lengur um
börn og heimili. Að lokum segir Soffía:
— Með öll þessi börn megnar maður
ekki að gera annað fyrir þau, þegar þau
vaxa upp, en að veita þeim menntun ef
þau vilja, og létta svolitið undir með
þeim, með barnagæslu og þess háttar,
meðan þau eru að koma undir sig
fótunum. Að öðru leyti verða þau að
sjá um sig sjálf. Það gera þau tíka. Og
ég dáist að stelpunum, hvað þær sætta
sig við Iftið. í rauninni er ég þakklát
fyrir að hafa átt svo mörg börn, að við
höfum ekki getað spillt þeim með pen-
ingaaustri.
— Umfram allt er ég þakklát fyrir
að eiga þennan stóra barnahóp og að
öll eru börnin vel af guði gerð. Ég lít
svo á, að heimilið sé undirstaða þjóðfé-
lagsins. Og ef manni tekst að gera
svolitið betri manneskjur úr einhverj-
um, þó ekki sé nema nokkrum börn-
um, þá hafi maður gert gagn í lífinu.
— E.Pá.