Morgunblaðið - 22.01.1978, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. JANUAR 1978
23
■P Stúlkurnar voru tölusettar: þær báru kringlótta
plötu með númeri á blússukraganum II (Sjá: vændi)
JAFNRETTISBARATTAN
Bretanum
gengur seint
að uppræta
misréttið
Fyrir tveimur árum var stofnað
f Bretlandi jafnréttisráð til þess
að hamla gegn misrétti kynjanna,
einkum á vinnumarkaði. Þetta
ráð hefur sætt mikilli gagnrýni
undanfarið; það þykir hafa verið
aðgerðalftið og halda gagnrýnend-
ur þess þvf fram, að flest sitji við
sama og áður f jafnréttismálum.
Misrétti kynjanna er mikið í
Bretlandi og gamalgróið. Hefur
sáralftið þokast f jafnréttisátt, og
nærri ekkert saman borið við
framvinduna f öðrum Vestur-
evrópurfkjum og Bandarfkjunum.
Laun karla f Bretlandi eru lág
miðað við laun í öðrum iðnrfkjum.
Laun brezkra kvenna eru þó sýnu
lægri — það munar þriðjungi að
jafnaði. Konur eiga líka mun
erfiðara uppdráttar f starfi en
karlmenn; t.d. hafa þær yfirleitt
litlar vonir um það að hækka f
stöðu, og valda þessu rótgrónir
fordómar. Konum veitist jafnvel
mun erfiðara að fá lán f bönkum,
og svo mætti lengi telja.
Konur eru nú orðnar langtum
fjölmennari á atvinnumarkaðn-
um f Bretlandi, en áður var. Æ
fleiri giftar konur fara að vinna
úti eftir, að þær eru búnar að ala
börnin. Nærri helmingur allra
kvenna 15 ára og eldri vinnur nú
úti. Að vfsu vinna margar þeirra
aðeins hluta úr degi. En þær eru
orðnar svo fjölmennar í sumum
atvinnuvegum — skrifstofustörf-
um, afgreiðslu, framreiðslu,
hreinsun og hársnyrtingu til
dæmis að nefna, að þessar greinar
legðust niður að mestu ef konur
gengju úr störfum.
Konum hafa sem sé boðizt næg
störf á sfðari árum — en öðru
máli gegnir um kaupið. Dæmi-
gerð „kvennastörf" hafa löngum
verið verr launuð en önnur. Hitt
er jafnvel verra, ef nokkuð er, að
konur fá yfirleitt lægri laun en
karlmenn — fyrir sömu störf. Og
til þess var jafnréttisráðið stofnað
að eyða þessu misrétti.
Ráðinu voru fengin talsverð
völd. Það hefur vald til þess að
efna til formlegra rannsókna
meintra jafnréttisbrota. En fram
að þessu hefur það ekki séð
ástæðu til að rannsaka nema tvö
mál, og þykir það með ólfkindum,
að ekki sé víðar pottur brotinn.
Ráðið hefur og heimild til þess að
gefa út viðvaranir og áminningar
til vinnuveitenda, sem grunaðir
eru um brot á jafnréttislögum. En
ráðið virðist ekki hafa fengið
grun á neinum, enn sem komið er,
og þykir það óvanalegt grun-
leysi... Ráðinu var fengin hálf
önnur milljón punda til þess að
standa straum af jafnréttisbarátt-
unni, og 120 manna starfslið. Þyk-
ir mörgum fénu hafa verið til
lftils varið og spyrja hvað allur
þessi jafnréttisher hafi eiginlega
verið að gera undanfarin tvö ár.
Jafnréttisráðið hefur vitanlega
reynt að bera blak af sér, en ekki
þykja röksemdir þess sannfær-
andi. Það lýsti yfir því í árs-
skýrslu sinni fyrir stuttu, að það
mundi taka mjög langan tfma að
eyða misrétti kynjanna í landinu.
Kvaðst ráðið þeirrar skoðunar, að
engum væri greiði gerður með
því, að það gæfi út stríðsyfirlýs-
ingar á hverjum degi og sendi
vinnuveitendum skæðadrífu af
kærum. Misréttið væri fornt í
landinu, og rótgrónum fordómum
manna yrði ekki eytt með nokkr-
um prennastrikum. Hyggilegra
væri að reyna að komast að samn-
ingum og þoka málstaðnum til
sigurs með hægðinni.
En sú leið virðist afar seinfarin
og álitamál að hún sé yfirleitt
fær. Bandarfkjamenn fóru þannig
að, að þeir settu ströng lög um
jafnrétti kynjanna og fylgdu
þeim eftir mynduglega. Hafa líka
orðið stórfelldar framfarir í jafn-
réttismálum þar á undan förnum
árum. Svfar tóku aftur á móti
þann kost að fara hægt og gæti-
lega í sakirnar, semja í áföngum,
og þeim reyndist það vel. Bretar
reyndu að sameina þessa tvo kosti
— og það hefur reynzt afleitlega.
— ROBERT TAYLOR.
^etta gerðÍBt líke ....
Flód allt árid
Bókaflóðið hérlendis kemur
eins og gusa yfir okkur um jól-
in — og sfðan naumast söguna
meir. Ytra færast útgefendur
að vísu i aukana á þessum árs-
tima, en eru að auki iðnir við
kolann þar fyrir utan. Dæmi:
Bókmenntaritstjóri Sunday
Times í London upplýsir í ára-
mótauppgjöri sínu að blaðinu
berist að jafnaði um 15.000
bækur á ári! Nálega tíunda
hver bók hefur það svo inn á
síður blaðsins, en sumar að vísu
í æði knöppu máli.
Ekki til að tala um
Dr. Rainer Hildebrandt. leiðtogi mannréttindasamtakanna vestur-
þýsku, sem kenna sig við þrettánda ágúst, fullyrtj í útvarpsviðtali fyrir
skemmstu, að ekki færri en sex þúsundir Austur-Þjóðverja sætu nú
bakvið !ás og slá fyrir pólitískar sakir. Hann áætlaði að um þúsund
þessara fanga væru á aldrinum fimmtán til tuttugu ára. Flest hefur
þetta fólk verið fangelsað fyrir að vilja fara úr landi með illu eða góðu.
Refskák
Breskur skákunnandi vekur
á þvf athygli í Iesandábréfi í
The Guardian að Kortsnoj hafi
verið með steinkarl í glerhúsi
þegar hann sakaði Spassky um
að vilja „taka sig á taugum."
Bréfritari vitnar í nýlega sjálfs-
ævisögu hins fyrrnefnda þar
sem hann lýsir meðal annars
viðureign sinni við Karpov árið
1974. Þar segir meðal annars:
„Hinn sálfræðilegi ráðunautur
minn.. . stakk upp á því að ég
notfærði mér reynslu Fischers
(f Reykjavik) og prófaði hver
áhrif það hefði að meta fimm til sex mfnútum of seint. Og þetta hreif:
Karpov náði varla upp í nefið á sér af bræði. En það er ekki líkt Karpov
að sýna langlundargeð. Hann svaraði í sömu mynt og byrjaði sjálfur að
koma of seint... og var meira að segja harðari við þá iðju en ég.“ Og
enn játar Kortsnoj um þessa viðureign þeirra: „Þegar dró að tuttug-
ustu og fyrstu skákinni kvartaði ég skriflega yfir ögrandi framkomu
Karpovs... og um þann hátt hans að mæta of seint til leiks."
BÖRNIN & SJONVARPIÐ'
Blóðbað
á hverju
kvöldi
Flestir, sem leið eiga fram hjá
barnaleikvöllum munu kannast
við það að hafa þessa eða viðlfka
setningar: „Ég skaut þig — þú ert
dauður!" Og þeir, sem heyra,
munu Ifka kannast við það, hvað-
an börnin hafa þetta. Vitanlega
úr sjónvarpinu. Þau horfa á
glæpamyndir að kvöldi og setja
þær síðan á svið daginn eftir.
Gunsmoke, Bonanza, Kojak og
aðrir álfkir menningarþættir eru
leiknir daglega, og oft á dag, á
barnaleikvöllum vfða um heim.
Ofbeldi f sjónvarpi hefur verið
til umræðu lengi og vfða. Fyrir
skömmu risu upp þýzk samtök til
verndar börnum og unglingum,
Aktion Jugendschutz, og kröfðust
þess opinberlega, að „ofbeldi og
kvalalosti" yrði bannað með öllu f
sjónvarpi, en menningarlegra og
hollara efni sýnt í staðinn. 1 álykt-
un samtakanna voru harðlega
gagnrýndir þeir foreldrar, sem
hafa sjónvarpið að barnfóstru. I
ályktuninni voru tilgreind ýmis
ummæli barna og unglinga til
dæmis um óheillavænleg áhrif
sjónvarpsefnis. T.a.m. komst einn
kornungur drengur svo að orði:
„Ég vil miklu heldur horfa á sjón-
varpið en leika mér úti". Og ann-
ar, nokkru eldri: „Það er svo mik-
ið raunsæi f sjónvarpinu. Menn
eru barðir og skotnir og stundum
eru þeir löðrandi f blóði. Það er
sko raunsæi".
Þess má geta hér, að það varð
niðurstaða athugunar, sem fram
fór á sjónvarpsefni og áhrifum
þess í Bandarfkjunum, að reynsla
og raunverulegir atburðir yrðu þá
fyrst trúlegir og raunverulegir
fólki, en þeir væru sýndir í sjón-
varpinu! Kváðu fyrrnefnd samtök
þetta styðja það, að ofbeldi í sjón-
varpi ýtti undir ofbeldi í veru-
leikanum.
Ýmsir barnasálfræðingar og
aðrir þeir, er hafa það að :tvinnu
að gaumgæfa börn, halda þvf
fram, að þau verði æ tilfinninga-
sljórri og kaldlyndari. Er þetta
einkum kennt sjónvarps- og út-
varpsefni, en einnig blöðum og
ekki sízt myndasögum í blöðum.
Þessu er lfka kennt það að nokkru
leyti, að afbrotum barna og ung-
linga i Vestur-Þýzkalandi hefur
fjölgað um 80%, hvorki meira né
minna, frá þvf árið 1950.
Vestur-þýzki fjölskyldumála-
ráðherrann, Antje Huber, hefur
lagt það til, að foreldrar banni
börnum sfnum þriggja til sjö ára
að horfa á sjónvarp lengur en
þrjá stundarfjórðunga á dag að
jafnaði. Börn á þessum aldri
horfa nú á sjónvarp í hálfan ann-
an tfma á dag að jafnaði, ef marka
má rannsóknir, sem fram hafa
farið á þessu.
Þess má geta að lokum, að
barnaverndarsamtökin þýzku
gátu þess f ályktun sinni, að þau
væru ekki mótfallin sakamála-
myndum f sjálfri sér. Þau vildu
aðeins, að hætt yrði að sýna þá
bandarfska þætti, sem blóðrfkast-
ir eru. Hins vegar hefðu þau t.d.,
ekkert að athuga við kúreka-
myndir f gömlum og góðum stíl...
— THE GERMAN TRIBUNE.
Fram, fram fylking...
zmr
Bandaríska kvenþjóðin held-
ur áfram að sækja fram í jafn-
réttisstríðinu. Nú síðast hafa
yfirmenn hermála þar vestra
vent kvæði sfnu í kross og látið
af þeirri stefnu að skikka kven-
fólk í hernum nær einungis til
skrifstofu- og herþjónustu-
starfa. Reglan hefur hingað til
verið sú að þótt konum i her-
mennsku sé kennt að handleika
algengustu skotvopn, þá megi
ekki láta þær fylgja karl-
mönnunum vopnabræðrum sín-
um þegar þeir halda til vig-
stöðvanna. Með breytingunni teljast kvenhermenn nú hinsvegar lið-
tækir í stórskotaliðið og geta jafnvel fengið inngöngu í úrvalssveit
hersins, sjálfa fallhlffadeildina.
Syndir f jórmenninganna
Ef marka má kin-
verska fjölmiðla
má rekja allt sem
fer úrskeiðis í Kína
beint til „fjór-
menninganna for-
hertu" með Chiang
Ching, ekkju Maos,
í broddi fylkingar.
Til dæmis hefur
þeim félögum upp
á siðkastið verið
kennt um bágborið
ástand í mennta-
málum, en við ný-
lega prófun í háskólanum í Shanghai gerði 68% riemenda sér litið fyrir
og féll á stærðfræðiprófi, sem þó var miðað við kennslu á grunnskóla-
stigi. — Sumar sakirnar á hendur fjórmenningunum eru þó öllu
dularfyllri. Þannig má nefna bréf í Alþýðublaði þar eystra þar sem
bréfritari kvartar sáran undan því að honum og nágrönnum hans hafi
naumast komið dúr á auga síðustu misserin vegna hávaða í loft-
ræstingarkerfi ónefnds veitingahúss i hverfinu. A eftir bréfinu birtist
siðan svar veitingamannsins, þar sem hann lofar bót og betrun. Og sér
til afsökunar hefur hann það helst fram að færa, að „sökum yfirgangs
og skemmdarstarfsemi fjórmenninganna í veitingahúsi okkar" hafa
ekki fyrr gefist tóm til að sinna loftræstingarmálinu!