Morgunblaðið - 18.03.1978, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. MARZ 1978
Gunnar G. Schram prófessor:
Aðild Færeyja að
Norðurlandaráði
Fyrir síðasta fundi Norður-
landaráðs, sem haldinn var í Osló
undir lok febrúar, lá tillaga um
fulla aðild Færeyja að Norður-
landaráði. Tillaga þessi sætti
mótbyr á þinginu og var felld með
miklum meirihluta atkvæða. Is-
ienzku þingmennirnir, sem fund
þennan sóttu, voru tillögunni
andvígir, utan einn. Hér verður
ekki rætt um afstöðu íslenzku
fulltrúanna til þessa máls, heldur
vikið að forsögu og gangi málsins
sem óneitanlega hefur nokkra
þýðingu fyrir norræna samvinnu í
framtíðinni. Jafnframt verður í
stuttu máli fjallað um þau rök,
sem fram komu á þinginu gegn
þeirri ósk um fulla aðild að ráðinu,
sem færeyska lögþingið hafði
einróma samþykkt.
Þótt Færeyjar hafi síðan 1948
búið við sjálfstjórn í öllum sér-
málum sínum hafa þeir ekki valið
þann kostinn að slíta með öllu
sambandinu við Danmörku og
lÍKKja ýmsar ástæður til þess, sem
hér verður ekki fjölyrt um að
sinni. Hinsvegar er ljóst að mikill
hluti færeysku þjóðarinnar hefur
fullt sjálfstæði eyjanna að mark-
miði. A þeim vegi er það mikils-
verður áfangi að teljast gjaldgeng-
ur í alþjóðasamstarfi. Fyrir Fær-
eyjar er þess þó almennt ekki
kostur, þar sem eyjarnar hafa
aðeins takmarkaða þjóðréttar-
aðild, þar sem meðferð utanríkis-
mála þeirra er að miklu leyti í
höndum Dana. Á vettvangi
Norðurlandasamstarfs horfir
málið hinsvegar nokkru öðruvísi
við, og einkanlega að því er lýtur
að Norðurlandaráði. Það er ekki
hefðbundin alþjóðastofnun, heldur
samtök þinga þjóðanna, sem
Norðurlönd byggja. Er því ekki
óeðlilegt að sá tími sé kominn að
Færeyjar óski eftir fullri aðild að
þessari samkomu, í stað þess að
eiga aðeins fulltrúa í sendinefnd
Dana svo sem nú er. Ósk þeirra er
sú, að á færeysku þjóðina verði þar
litið sem jafningja, en ekki liðlétt-
ing, á því málþingi norrænna
þjóða, sem samkoma þessi er.
Tillagan um fulla aðild Færeyja
að Norðurlandaráði var svo-
hljóðandi:
„Norðurlandaráð leggur til for-
sætisnefndin undirbúi og leggi
fyrir ráðið tillögu um þær breyt-
ingar á Norðurlandaráðs-
samningnum, sem leiði til þess að
Fæeyjar verði sjálfstæður aðili
ráðsins og njóti þar jafnréttis á
við aðra aðila."
Það var Erlendur Patursson,
sem upphaflega bar fram tillögu
þessa síðla árs 1976. Var hún síðan
samþykkt efnislega af færeyska
lögþinginu án nokkurra mótat-
kvæða þann 16. marz 1977. í
rökstuðningi fyrir tillögunni er
m.a. bent á, að þótt Færeyingar
hafi síðan 1970 haft þrjá fuiltrúa
í dönsku þingmannanefndinni á
fundum ráðsins, þá eigi þeir enga
aðild að ráðherranefnd, forsætis-
nefnd og öðrum nefndum ráðsins,
þar sem mikill hluti hins norræna
samstarfs fari fram.
Laganefnd Norðurlandaráðs
fékk tillöguna um fulla aðild
Færeyja til meðferðar. Ræddi
nefndin málið á fimm fundum
sínum, m.a. á fundi þeim, sem
nefndin hélt 3. ágúst 1977 á
Akureyri. Fyrir nefndinni lá
álitsgerð danska forsætisráðu-
neytisins um tillöguna. Var kjarni
hennar sá að líta yrði á málið með
hliðsjón af aðild Grænlendinga að
ráðinu og væntanlegri heima-
stjórn Grænlands. Væri þess
vegna ekki tímabært að afgreiða
tillöguna á jákvæðan hátt. Var
niðurstaða meirihluta laga-
nefndarinnar neikvæð um tillög-
una á lokafundi, þar sem hún var
til umræðu í Stokkhólmi 24.
janúar sl. Þrír fulltrúar skiluðu þó
séráliti og lögðu til að tillagan yrði
samþykkt. Enginn íslenzkur þing-
maður ritaði undir álit nefndar-
innar.
Svo sem fyrr sagði var tillagan
síðan formlega felld á 26. fundi
Norðurlandaráðs, sem haldinn var
í Osló nú síðast í febrúar. Voru
þeir þingmenn innan við 10
talsins, sem greiddu henni at-
kvæði.
Barnavernd
eftir Sævar
Berg
Guðbergsson
félagsráðgjafa
1. grein
En barnavernd er og verður
all miklu viðameiri en það
verkefni, sem barnaverndar-
nefndum er falið að sinna lögum
samkvæmt.
Barnavernd er allt, sem lýtur
að uppeldi og aðhúnaði barns.
Þegar ég nefni allt, þá á ég við
allt, sem lýtur að 'barni og
þörfum þess frá því líf þess
kviknar í móðurkviði fyrir
samverknað karls og konu, og
þar til það er fullþroska, sjálf-
stæður einstaklingur.
Eitt af því, sem skiptir máli
fyrir vernd barns, er undir-
búningur að komu þess í
heiminn. Bæði að því, er lýtur
eftirliti með heilsu móður við
mæðraskoðun, svo og annar
undirbúningur eins og fatakaup.
En það, sem mestu máli skiptir
er, að barnið sé velkomið og
helst sé móttökunefnd, er taki á
móti því — þ.e. bæði faðir og
móðir. Það skiptir líka máli
fyrir vernd barns, að hvaða leyti
foreldrar hafa búið sig undir
komu þess. Eru þau tilbúin til að
taka á móti þvi og mæta þörfum
þess fyrir ást, umhyggju og
öryggi?
Hér skiptir verulegu
máli hvernig undirstaða að
sambúð foreldra hefur verið
lögð. Bera þau virðingu hvort
fyrir öðru og standa saman um
það, sem þau gera? Að hvaða
leyti hafa þau þekkingu og vilja
TÍL AÐ MÆTA ÞÖRFUM
HVORS ANNARS OG AÐ
HVAÐA LEYTI HEFUR, t.d.:
skólaganga þeirra, búið þau
undir það að vera karlmaður og
kona, faðir og móðir, sem í
samvinnu eiga að taka á móti
afkvæmi sínu og skapa því
öryggi og þroskavænleg skilyrði
til að vaxa og þroskast til
líkama og sálar. Þessum þætti
barnaverndar er alltof oft of
lítil skil gerð, þegar það er haft
í huga, hversu mikilvægur hann
er, já sennilega mikilvægasti
þátturinn. Fari eitthvað aflaga
I. Inngangur.
Öðru hvoru birtast í dag-
blöðunum fréttir um aðgerðir
barnaverndarnefndar í ein-
hverjum málum, þar sem ein-
hver nefnd hefur gripið til þess
að taka ákvörðun, sem skerðir
rétt annars eða beggja foreldra.
Það, sem flestum þessum frétt-
um er sammerkt, er það, að
aðeins ein hlið mála er dregin
fram og þá venjulega sú hlið,
sem snýr að foreldrinu. Sjaldnar
er dregin fram sú hlið, sem snýr
að barninu og enn síður sú hlið,
sem snýr að barnaverndarnefnd.
Reyndar er það svo, að þó
fjölmiðlar leiti eftir upplýsing-
um hjá barnaverndarnefndum,
þá liggja þær ekki á lausu.
Ástæðan er sú, að persónuleg
málefni, sem fjallað er um í
nefndunum, eru trúnaðarmál og
ekki þess eðlis, að hægt sé að
gera þau að blaðaefni. Flestar
barnaverndarnefndir hafa því
valið að svara ekki einhliða
gagnrýni, sem byggð er á
persónulegum málefnum. Hafa
nefndirnar talið sig frekar i
stakk búnar til að liggja undir
rangri sök en að gera persónuleg
málefni einstaklinga að frétta-
mat. Það skortir því mjög á
almenna málefnalega umræðu
um barnaverndarmál og með-
ferð þeirra, ef frá eru taldar
greinar Guðrúnar Erlends-
dóttur hrl. í Alþýðublaðinu 1976
um réttarstöðu barna svo og
umræður og skrif um þroska-
heft börn og fáeinar aðrar
greinar, sem birst hafa vítt og
breitt undanfarin ár. Af þessum
sökum vil ég reyna að fjalla hér
almennt um barnavernd — þ.e.
— hvað er barnavernd og hvað
er gert til að stuðla að vernd
barna og ungmenna í íslensku
þjóðfélagi í dag.
II. Hvað er
barnavernd?
Þegar talað er um barna-
vernd, verður fólki oftast
hugsað til barnaverndarnefnda
og starfa þeirra. í hugum flestra
er barnaverndarnefnd einhver
opinber embættisnefnd, sem
grípur inn í líf fólks og tekur
börn þeirra. Þ.e. einhvers konar
Grýla, eins og við þekkjum hana
úr þjóðsögum og þulum, sbr.:
„Grýla á sér lítinn bát,
rær hún fyrir sandi,
þegar hún heyrir barnagrát,
flýtir hún sér að landi.„
Allir vita, eða telja sig vita, til
hvers hún flýtir sér að landi.
Eins er það, þegar rætt er um
barnaverndarnefndir, þá sér
fólk fyrir sér aðila, sem ryðst
inn á heimili, ef þar heyrist
barnagrátur, skoðar í skápa og
kíkir í koppa og kirnur og fer
svo með börnin.
» mínum
veröa.
ÍAndfé tiierke Úr „Sfnrtf-t* Heise
2/1977).
Mannrettinda-
yfirlýsing
barnanna
Lát míg Droskast e
og reyn ad skiJja
hvers vegna ég vil
ég er
Ekki eins og mamn
ÓSKAR að ég vei
eöa eíns og pabbi
VONAR aö ég vei
eóa eíns og kennar
fínnst óg EIGJ aó
Elsku reyrtdu aó ski
og hjálpa mér aó vi
EINMITT EINS OG £
,