Morgunblaðið - 06.05.1978, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. MAÍ 1978

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiósla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aóalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 2000.00 kr. á mónuói innanlands.
í lausasölu 100 kr. eintakió.
Hættulegur
áróður
Stuðningsmenn meirihluta sjálfstæðismanna í borgarstjórn
Reykjavíkur, hvar sem þeir annars skipa sér í flokk í
landsmálum, verða að gæta sín á þeim áróðri minnihlutaflokk-
anna, að Sjálfstæðisflokkurinn sé öruggur um að halda
meirihluta sínum í borgarstjórnarkosningunum, sem fram fara
eftir aðeins þrjár vikur. Sjálfstæðisflokkurinn hefur aldrei verið
öruggur um að halda meirihluta sínum í borgarstjórn og er það
ekki nú.
Það er að vísu rétt, að í síðustu kosningum til borgarstjórnar
hlaut Sjálfstæðisflokkurinn yfir helming greiddra atkvæða í
borginni og 9 borgarfulltrúa kjörna. En þá er þess að gæta, að
þegar gengið var til kosninga vorið 1966 hafði Sjálfstæðisflokk-
urinn einnig 9 borgarfulltrúa í borgarstjórn og hefði því mátt
ætla í þeim kosningum, að flokkurinn væri öruggur um að halda
meirihluta sínum. En því fór fjarri. í þeim kosningum hlaut
Sjálfstæðisflokkurinn 8 fulltrúa í borgarstjórn og færri mega
þeir ekki vera til þess að meirihlutinn haldist. Einungis munaði
276 atkvæðum, að meirihlutinn tapaðist. í kosningunum 1970
munaði aðeins 483 atkvæðum, að áttundi maður á lista
sjálfstæðismanna næði ekki kosningu.
Þegar úrslitin 1966 eru höfð í huga verður ljóst, hve
andvaraleysið er hættulegt og hve sá áróður minnihlutaflokk-
anna í borgarstjórn, að sjálfstæðismenn séu öruggir um að halda
meirihluta sínum er varasamur. Til þess að meirihlutinn haldist
verða allir þeir Reykvíkingar, sem stuðla vilja að því, að
samhentur og traustur meirihluti verði áfram við völd í
borgarstjórn Reykjavíkur, að leggja sitt af mörkum með atkvæði
sínu á kjördegi.
Alþýðubandalagið
vill opinbera forsjá
Reykjavík og atvinnulífið í höfuðborginni er fyrst og fremst
byggt upp með framtaki og frumkvæði einstaklingsins.
Hvergi á landinu hefur það notið sín í jafn ríkum mæli í
uppbyggingu og atvinnulífi og einmitt í höfuðborginni. I því felst
styrkur Reykjavíkur sem höfuðborgar og leiðandi afls í
atvinnulífi landsmanna. Tillögur þær um atvinnumál, sem
borgarstjóri lagði fram fyrir nokkrum mánuðum í borgarstjórn
Reykjavíkur og samþykktar voru endanlega í síðustu viku, eru
byggðar á þessum kjarna atvinnulífsins í Reykjavík. Þær miða
að því að auðvelda einstaklingum og samtökum þeirra
uppbyggingu og endurnýjun í atvinnulífinu.
Þetta grundvallarsjónarmið gengur þvert á viðhorf helzta
andstöðuflokks sjálfstæðismanna í borgarstjórn. Alþýðubanda-
lagið hefur haft allt á hornum sér vegna atvinnumálastefnu
borgarstjóra af þeirri einföldu ástæðu, að það krefst opinberrar
forsjár í málefnum atvinnulífsins, sem á öðrum sviðum. Það er
umhugsunarefni fyrir þá fjölmörgu einstaklinga, sem hafa byggt
upp atvinnurekstur í Reykjavík og þá fjölmörgu einstaklinga,
sem stunda sjálfstæða atvinnu, þótt ekki sé um fyrirtækjarekst-
ur að ræða eins og t.d. iðnaðarmenn og fjölmarga aðra að stefna
helzta minnihlutaflokksins í borgarstjórn er einmitt sú, að taka
forsjá þeirra mála í sínar hendur.
Þessi fjandskapur Alþýðubandalagsins við atvinnufyrirtæki í
Reykjavík er ekkert nýtt fyrirbrigði. Árum og áratugum saman
hafa borgarfulltrúar Alþýðubandalagsins lagt fram tillögur um
að stórhækka skattaálögur á atvinnureksturinn í Reykjavík með
því að þyngja verulega aðstöðugjöld. Árum saman hafa fulltrúar
Alþýðubandalagsins á Alþingi rekið áróður fyrir því að
stórhækka skattaálögur á atvinnureksturinn í landinu almennt.
Árum saman hafa fulltrúar Alþýðubandalagsins í borgarstjórn
kvartað undan því að atvinnureksturinn greiddi ekki nægilega
há gatnagerðargjöld og þeir hafa sakað meirihluta sjálfstæðis-
manna um að ívilna atvinnufyrirtækjum í borginni.
Þetta eru aðeins örfá dæmi um þann grundvallarmun, sem er
á stefnu meirihluta borgarstjórnar í atvinnumálum og afstöðu
helzta minnihlutaflokksins. Atvinnumálastefna borgarstjóra
byggir á því meginsjónarmiði að efla atvinnurekstur einstakl-
inga í borginni og greiða fyrir honum. Afstaða Alþýðubandalags-
ins til atvinnumála í borginni er sú að krefjast opinberrar
"orsjár í einu og öllu. Að þessum stefnumun þurfa hinir
fjölmörgu, sem stunda sjálfstæða atvinnustarfsemi ogþeir sem
byggja lífsafkomu sína á henni, að huga.
Stór svæði utan
200 mflnamiakoma
í hlut íslands
— Rætt við Hans G. Andersen í Genf
EFTIR að kortið aí hafsvæðum
heims var lagt íram á hafréttar-
ráðstefnunni í Genf í síðustu viku
hefur Hans G. Andersen rætt við
fulltrúa margra þjóða og sérfræð-
inga um hagsmuni íslands og
heldur þeim urnræðum áfram.
Morgunblaðið átti samtal við
Ilans G. Anderscn og sagði hann
þar m.a.i
„Almennt samkomulag er um
það á ráðstefnunni, að botn
landsgrunnssvæðisins, einnig utan
200 mílna, tilheyri strandríkinu.
En hins vegar verði um að ræða
arðskiptingu milli strandríkisins
og Alþjóða hafsbotnsstofnunar-
innar, þegar þar að kemur. Margar
kenningar eru uppi um það,
hvernig eigi að afmarka land-
grunnssvæðið. Vilja þar sumir
miða við ákveðna fjarlægð frá
ströndum, t.d. Rússar, sem gera
tillögur um 300 mílur, en aðrir
vilja miða við efnasamsetningu
botnsins, þannig að greint sé milli
þeirra efna, sem teljast eðlilegt
framhald af landinu og efnasam-
setningar þar fyrir utan. Blandast
þá inn í ýmsar kenningar um
þykkt setlaga, hallagráðu botnsins
og almenna lögun hans.
Mest fylgi nú virðist hafa írsk
formúla, sem tekur öll þessi atriði
meira og minna til greina, og kort
það sem minnzt er á í upphafi er
aðallega byggt á henni.
Kortið sýnir mjög stórt svæði
setiaga sunnan íslands utan 200
mílnanna, þar sem talið er að olía
og gas gæti leynzt.
Rís þá spurning um, til hvaða
hluta þess íslands gæti gert
tilka.ll. Svarið við því verður að
byggjast á ofangreindum atriðum,
þ.e.a.s. lögun botnsins, halla og
þykkt setlaga og þarfnast það allt
nánari rannsókna.
Eftir þeim upplýsingum sem
fyrir liggja, er ekki hægt að ganga
út frá því með vissu, að miðlína sú,
sem sýnd er á kortinu mundi gilda,
og upplýsingar liggja raunar þegar
fyrir um, að lögun og gerð
landgrunnsins út af Bretlandi og
írlandi mundi geta leitt til kröfu-
gerðar af þeirra hendi langt út
fyrir miðlínu.
Islenzka sendinefndin verður að
vera vel á verði í þessum efnum,
enda hefur engin formúla endan-
lega verið samþykkt. Og hvað sem
öðru líður er ljóst, að talsverður
hluti svæðisins hlýtur að koma í
hlut íslands og er það talið mjög
efnilegt svæði, þar sem merkt er
inn á kortið, með langlínum efst á
setlagasvæðinu.
Einnig þarf að athuga vel öll
önnur svæði í námunda við Island,
t.d. svæðið norðaustur af landinu,
sem einnig er merkt inn á kortið
með línum.
Eru þessi mál öll nú rædd meðal
sérfræðinga, og verður þeim
athugunum haldið áfram eftir að
fundinum hér lýkur.
Þess skal getið, að enda þótt
kortið sýni 200 mílna mörk um-
hverfis Rockall þá er það vegna
þess, að slík mörk eru sett á þessu
korti um alla þá staði, sem standa
upp úr sjó.
Nú þurfum við að eii
okkur að hafsbotninum
kunna að vera mikil ver
— segir Eyjólfur Konráð Jónsson, alþm
Eyjóíur Konráð Jónsson. alþm.
er nýkominn heim af fundi
hafréttarráðstefnunnar í Genf,
og hefur Morgunhlaðið átt við
hann viðtai það, sem hér fer á
eftir um stöðuna í hafréttarmál-
um á ráðstefnunni nú.
ræða yfirráðarétt og hagnýtingu
u.þ.b. % hluta yfirborðs jarðar.
Vissulega væri það einhver merk-
asti atburður í þróun alþjóðaréttar
í allri mannkynssögunni, ef tækist
að setja allar deilur niður friðsam-
lega um slíkt.
— Það fer ekki á milli mála,
segir Eyjólfur Konráð Jónsson, að
síðustu tvær vikur hefur veruleg
hreyfing verið á hafréttarmálum
og í ýmsu tilliti miðað í samkomu-
lagsátt. Vinnunefndirnar sjö, sem
fengust við ýmsan erfiðan ágrein-
ing, hafa nú lokið störfum og
einungis eftir allsherjarfundir,
þar sem formenn nefndanna gera
grein fyrir störfum þeirra. Það er
mál manna í Genf, að verulegur
árangur muni nást á þessum fundi
ráðstefnunnar, án þess þó að fullt
samkomulag verði um heildar-
samning, þannig að enn verður
ráðstefnan að koma saman til
fundar og allt óákveðið, hvenær
það mundi verða.
— Má búast við því, að hafrétt-
arráðstefnan ljúki yfirleitt störf-
um og niðurstaða fáist?
— Það er eðlilegt, að menn velti
því fyrir sér, hvort ráðstefnan
muni dragast á langinn í það
óendanlega og jafnvel „fara út um
þúfur“. En jafnvel þótt svo færi er
alveg Ijóst, að þessi ráðstefna
hefur haft gífurlega þýðingu fyrir
þróun hafréttarmála og strandríki
eru í raun að ná fram þeim
réttindum, sem þau hafa barizt
fyrir, þ.e.a.s. annars vegar fullum
yfirráðum yfir 200 mílna efna-
hagslögsögu og hins vegar yfir
botni landgrunnsins. Menn mega
ekki gleyma því, að hér er um að
— En hvað um það sem að
okkur Islendingum snýr?
— Auðvitað fer ekkert á milli
mála, hve gífurlegum árangri við
höfum náð og það sést bezt á því,
að aðeins eru 4'/z ár liðin síðan
íslenzka þjóðin sá í fyrsta skipti á
sjónvarpsskermi kort af 200 mílna
lögsögu Islands. Þótti þá ýmsum,
sem stefna sú, sem Morgunblaðið
barðist fyrir og Sjálfstæðisflokk-
urinn markaði, væri óraunsæ og
jafnvel glæfraleg. Menn minnast
enn orða á borð við þau, að 50
mílurnar væru „dagsverkefnið", en
200 mílurnar „kynnu að koma
einhvern tima í framtíðinni, þegar
hafréttarráðstefnu lyki“ og að við
mundum „lenda upp á Grænlands-
jökli“, ef við mörkuðum 200 mílna
stefnu. Þá var talað um „málefna-
lega einangrun Morgunblaðsrit-
stjórans á sjónvarpsskermi" og
ennfremir „að við verðum að vera
undir það búnir, að stríðið (við
Breta um 50 mílurnar) standi í
3—4 ár“. Og á það var bent, að það
gæti jafnvel tekið 8 ár að fá nýjan
hafréttarsáttmála staðfestan eftir
að hafréttarráðstefnu lyki! Um
þetta efni þarf ekki að hafa fleiri
orð.
En að því er einstök efnisatriði
varðar skal tekið fram, að enn
hefur ekki verið gerð tilraun til að
koma út „islenzka ákvæðinu"
svonefnda, sem nú er 71. gr.
uppkastsins að hafréttarsáttmála
og tryggir, að 69. og 70. gr. sem
fjalla um fiskveiðiréttindi land-
luktra og landfræðilega afskiptra
ríkja taki ekki til íslenzkrar
fiskveiðilögsögu. 61. og 62. gr. sem
heimila strandríki að ákveða
heildarafla og hvernig hann sé
hagnýttur mun einnig án efa
standast þessa umferð umræðn-
anna. Þannig ættu hagsmunir
okkar að vera tryggðir að því er
200 mílurnar varðar, þótt að
sjálfsögðu verði héðan í frá sem
hingað til að standa vel á verði, þvi
að hver hugsar um sig, og „sveltur
sitjandi kráka, en fljúgandi fær“.
— Hvað um réttindi strand-
Fulltrúar íslands á halréttarráðst*
Jón Jónsson, Guðmundur Eiríkssoi
Þórarinn Þórarinsson, Már Elísst