Morgunblaðið - 14.01.1979, Side 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. JANÚAR 1979
25
Davíð Oddsson borgarfulltrúi:
Krossinn á kjörseðl-
inum sýnir sig á
skattseðlinum
Það var hér áður árviss
atburður, að fulltrúar vinstri-
flokkanna í borgarstjórn
Reykjavíkiir fluttu tillögu um,
að „hlutlaus" utanaðkomandi
aðili yrði fenginn til að gera
heildarúttekt á rekstri borgar-
innar. Við sjálfstæðismenn
lögðum hins vegar allt kapp á að
stöðugt væri unnið að hagræð-
ingu borgarrekstursins, bæði af
þeim sérfræðingum, sem að
sliku starfa hjá Reykjavíkur-
borg og í einstökum afmörkuð-
um tilvikum með utanaðfeng-
inni aðstoð. Þetta starf hefur
borið góðan ávöxt og verður að
vona, að áfram megi halda á
sömu braut.
Þessa stefnu vildu vinstri-
flokkarnir í stjórnarandstöðu
ekki sætta sig við. Þeir klifuðu
sífellt á „hlutlausri heildarút-
tekt“ á borgarmálum og gáfu
þar með til kynna, að þeir ælu í
brjósti þá von, að þáverandi
stjórnendur borgarinnar hefðu
óhreint mél í pokahorninu,
ellegar tilgangurinn var sá að að
gera sjálfstæðismenn tortryggi-
lega í augum borgarbúa.
í kosningunum í vor fengu
þessir flokkar meirihlutaað-
stöðu í borgarstjórninni. Ekki í
krafti eigins ágætis, heldur nutu
þeir þess, að fjörspilltum pólit-
ískum útsendurum, sem sölsað
hafa undir sig forystu í verka-
lýðshreyfingunni, hafði tekizt
að sá efasemdum og eitri í
allmargt fólk vegna kjaramálaf
þess. Öll sú svikamylla stendur
nú vissulega afhjúpuð og hverju
barni auðsæ. En eftir stendur
engu að síður afleiðing hennar:
Reykvíkingar búa við ráðlausa
vinstristjórn sem lýtur ský-
lausri forystu kommúnista. Nú
er flestum að verða ljóst, að x-A
eða x-G á kjörseðilinn reyndist
ekki boða kjarabót. Þvert á móti
hefur sá kjörseðill breytzt í
blákaldan skattseðil og skatt-
skráin verður einkunnarbók
tossanna, sem nú fara með
stjórn borgar og ríkis.
Þegar vinstriflokkarnir
mynduðu meirihlutastjórn í
Reykjavík nokkrum dögum eftir
kosningar, höfðu þeir enn ekki
gleymt áformum sínum um að
fá „hlutlausan" utanaðkomandi
aðila til að gera „heildarúttekt"
á borgarrekstrinum. Þess vegna
skutu þeir áheiti um slíkt inn í
næfurþunnan málefnasamning
sinn. Það þunnildi gleymdist
þeim þó skjótt enda ekki
skemmtilestur. Ekkert varð því
úr „hlutlausu heildarúttektinni"
fyrr en nú að oddvitar þeirra,
forsetar og önnur tignar- og
stórmenni (Sigurjón, Björgvin
og Kristján) vöknuðu upp við
vondan draum, milli umræðna
um fjárhagsáætlun, og flaustr-
uðu upp tillögu um málið. Sú
tillaga var að mestu óskiljanleg,
en væri vel að gáð, mátti grilla í
grautnum að fæðingarhríðir
fyrirmennanna höfðu aðeins
fætt af sér mús og hinar
stórbrotnu áætlanir um heildar-
úttekt framandi sérfræðinga
eru nú að mestu úr sögunni.
Sú niðurstaða kemur engum á
óvart sem séð hefur fyrstu spor
vinstriflokkanna við meirihluta-
stjórn á borginni. Þar hefur
hagræðing og skilvirkni ekki
verið höfð í fyrirrúmi. Þeir ætla
ekki að auka rekstrartekjur með
hagræðingu og sparnaði, heldur
stórkostlegasta skattheimtu
sem Reykjavíkurborg hefur lagt
á eigendur sína. Þeir ætla að
láta borgina vera fjárhagsáætl-
unarlausa í tvo mánuði á þessu
ári til að gefa ríkisvaldinu tóm
til að útvega þeim ríkari skatta-
heimildir en þeir hafa nú. Slíkt
hefur aldrei gerzt.
Sama er um skilvirknina.
Þeirra fyrsta verk í þeim efnum
var að setja á laggirnar fram-
kvæmdaráð til að vasast í
málum sem áður áttu beint
undir borgarráð og borgar-
stjóra. Það ráð mun kosta
milljón beint og þó er óbeina
tjónið sem slíkur milliliður
veldur miklu meira. Enda höf-
um við sjálfstæðismenn lýst yfir
að við munum nota fyrsta
tækifæri til að leggja það ráð af.
Fyrsta ganga framkvæmda-
ráðsins var ekki gæfuleg. Meiri-
hluta þess tókst að klúðra þörfu
máli sem við sjálfstæðismenn
höfðum lengi látið vinna að. Við
stefndum að verulegri hagræð-
ingu i sorphirðumálum borgar-
búa og var áætlun um þau
tilbúin þegar vinstri menn
komust til valda. Við höfðum
ætlast til, að borgarbúar nytu
þátttöku sinnar í hagræðing-
unni með minnkandi álögum.
Því eina atriði vildu vinstri-
menn breyta. Þeir vildu, að
jafnframt hagræðingartillögum
þeim, sem sjálfstæðismenn
höfðu látið undirbúa, yrði lagt
sérstakt sorphirðugjald á borg-
arbúa án þess að nokkur afslátt-
ur vegna hagræðingar kæmi á
móti. Sú tillaga þeirra varð þó,
góðu heilli, gerð afturreka úr
borgarstjórninni.
Nú er komið í ljós, að við
kosningarnar í vor var gætni
ráðdeild og hagsýni vikið til
hliðar. A sviðið höltruðu óráðs-
sían og stjórnleysið, studd af
einkavinum sinum auknum
sköttum og álögum.
Fljótandi skattfarvegur
Þegar tekið er að brydda á
atvinnuleysi (1000 manns skráðir
atvinnulausir um sl. áramót) er
slík stefna högg að rótum at-
vinnuöryggis fólksins í landinu
sem og verðmætasköpunar í fram-
leiðslugreinum.
Tekjuskattheimta úr hófi á
hendur einstaklingum dregur og
úr vinnuvilja og verðmætasköpun í
þjóðarbúskapnum, en hún stendur
endanlega undir lífskjörum og
fjárfestingu þjóðarinnar.
Skattastefna stjórnvalda setur
afgerandi mark á afkomu einstakl-
inga og heimila. Aflatekjur skipta
ekki meginmáli í framfærslu fólks,
eins og allt er í pottinn búið,
heldur ráðstöfunartekjur, það
sem eftir er af aflafé þess þegar
ríki og sveitarfélög hafa tekið sinn
skattheimtuhlut. Skattastefna er
því kjaraatriði sem snertir hvern
þjóðfélagsþegn. Um næstu
mánaðamót kemur til fram-
kvæmda ný 75%-regla í innheimtu
opinberra gjalda, auk þess sem
gjaldfallin eru stórhækkuð fast-
eignagjöld og síðasti hluti hins
víðfræga viðbótarskatts liðins árs.
Hætt er því við að víða verði lítið
eftir skilið í launaumslagi í
ráðstöfunartekjur heimila og
einstaklinga.
Breytingar-
tillögur
sjálfstæöis-
manna
Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í
fjárveitinganefnd fluttu athyglis-
verðar breytingartillögur við
frumvarp ríkisstjórnar að fjárlög-
um.
• í fyrsta lagi fluttu þeir (á
þingskjali 303) breytingartillögur
við gjaldahlið fjárlagafrumvarps,
sem fólu í sér, ef samþykktar
hefðu verið, 2000 m. kr. sparnað í
útgjöldum. Hér var um að ræða
tillögur í 129 liðum.
• í öðru lagi fluttu þeir sam-
svarandi breytingartillögur til
lækkunar skattheimtu (á þing-
skjölum 304 og 310). Náðu þær
tillögur bæði til lækkunar á eigna-
og tekjusköttum einstaklinga og
félaga — sem og til hækkunar á
skattvísitölu (sem jafngildir
skattalækkun).
Tillaga þeirra um skattvísitölu
var tvíþætt: aðaltillaga skattvísi-
tala 152 stig, varatillaga 151 stig
(en þingmenn Alþýðuflokks fluttu
sams konar tillögu, er þeir drógu
til baka). Allar þessar skatta-
lækkunartillögur' vóru felldar af
stjórnarliðinu — m.a. með atkvæð-
um þingmanna Alþýðuflokks, sem
mest höfðu lofað afnámi eða
verulegri lækkun tekjuskatta af
launum í landinu. Þannig fer
stundum fyrir þeim á borði, sem
eru mestir oflátungar í orði.
Afturvirkni
skatta
bönnuö?
Afturvirkni álagðra viðbótar-
skatta seint á sl. ári mæltist mjög
illa fyrir meðal þjóðarinnar, enda
setur bæði fólk og fyrirtæki sér
fjárhagsáætlanir í upphafi árs —
miðað við gildandi skattalög.
Matthías Á. Mathiesen og Geir
Hallgrímsson flytja frumvarp til
stjórnskipunarlaga um breytingu
á stjórnarskrá lýðveldisins. Leggja
þeir til að 77. gr. stjórnarskrárinn-
ar orðist svo:
„Skattamálum skal skipa með
lögum.
Hvorki má setja íþyngjandi
reglur um skatta á tekjur eða
eignir liðins árs né afturvirkar og
íþyngjandi reglur um breytta eða
nýja skattstofna."
Með þessari breytingu er stefnt
að því að auka réttaröryggi á sviði
skattamála og setja sem gleggstar
skorður við því, að afturvirk og
íþyngjandi ákvæði séu sett um
skatta á tekjur og eignir, sem
valdið geti skattgreiðendum veru-
legum erfiðleikum, ekki sízt þegar
gerðar hafa verið ráðstafanir um
fjármál í réttmætu trausti á
gildandi skattalöggjöf hverju
sinni.
í lok greinargerðar flutnings-
manna með þessari tillögu segir
orðrétt:
„Það verður að teljast sérstak-
lega bagalegt, ef afturvirk og
íþyngjandi ákvæði breyta skatt-
stofni eða ákveða nýjan, t.d. lýsa
óheimilt að draga viðhaldskostnað
íbúðar skattþegns frá tekjum, þó
að slíkt hafi verið heimilt, þegar
ráðist var í dýra viðgerð. Af þeim
sökum er skv. síðari hluta 2. mgr.
1. gr. frumvarpsins lagt til að
óheimilt verði að breyta skatt-
stofni eða lögfesta nýjan með
afturvirkri og íþyngjandi breyt-
ingu frá gildandi lögum.
I 2. mgr. 1. gr. frumvarpsins er
einungis vikið að tekju- og eignar-
sköttum, enda er mest þörf á
reglum, sem koma í veg fyrir
afturvirkni ákvæða um þá. Vissu-
lega geta þó fleiri ákvarðanir
valdið erfiðleikum, t.d. tollabreyt-
ingar, sem gerðar eru eftir að
greiðandi hefur gert tilteknar
ráðstafanir, en áður en tollur er
greiddur. Torvelt sýnist þó að
móta stjórnarskrárákvæði, sem
bæði eru sanngjörn og fram-
kvæmanleg, um þetta og hliðstæð
atriði. Meðan nothæf tillaga um
slík stjórnarskrárákvæði kemur
ekki fram, verður því að treysta
því, að hóflega verði með lagasetn-
ingu að því staðið.
I 2. mgr. 1. gr. er talað um
„reglur", og er með því stefnt að
því, að ákvæðið gildi bæði um
lagareglur, sem Alþingi setur, og
um hvers konar reglur, sem
stjórnvöld kunna að setja á
grundvelli laga, hvort sem þau
stjórnvöld eru ráðuneyti, skatta-
yfirvöld eða sveitarstjórnir."