Morgunblaðið - 16.03.1979, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. MARZ 1979
Jón Konráðsson, Selfossi:
___________Lýðræði_____________
Það má ekki rugla saman lýð-
ræði og ringulreið eða stjórnleysi.
Óþarflega margir stjórnmála-
flokkar í ríki auka á stjórnleysi
eða ringulreið, sem á ekkert skylt
við lýðræði. Því skulu stjórnmála-
flokkar á íslandi vera 4 (fjórir).
Lýðræði á að vinna að jafnrétti og
skapa traust þjóðfélag öllum til
heilla.
En hver stjórnmálaflokkur
verður að fá sem réttasta tölu
þingmanna miðað við tölu at-
kvæða.
dæmi. Þá má miðla þessu svolítið
til. Það er með skyldum að skipta.
Ef menn vilja Sturlungaöld og
erlend yfirráð, þá eru menn til-
tektarsamir, eigingjarnir, öfund-
sjúkir og óbilgjarnir og ráðríkir
þverhausar. Ef friður á að haldast,
skulu menn gæta bjálkans í eigin
auga. Þessir 30 þingmenn, sem
landið fær, skulu kosnir þannig: 24
skulu kosnir að mestu eftir stærð
kjördæma. (Sjá I. greinargerð).
Hinir 6 skulu teknir sem uppbót-
arþingmenn. (Sjá III. greinar-
gerð). Þjóðkjörnir þingmenn eru
30. (Sjá II. greinargerð). Fasta-
Jón Konráósson
skulu hafa 4 landskjörna þm. hvor
kjördeild vegna hinna mörgu
fjarða í kjördæmunum. Þetta eru
útverðir í vestri og austri og hafa
engan stóran kaupstað.
Greinargerð II
Þjóðkjörnir þingmenn
Reykjavík 11
Reykjaneskjördæmi 5
Vesturlandskjördæmi 2
Vestfjarðakjördæmi 1
Norðurland vestra 2
Norðurland eystra 3
Austurlandskjördæmi 2
Suðurlandskjördæmi 4
Samtals þm. 30
Suðurland skal fá 4 þjóðkjörna
þingmenn, það eru smá hlunnindi
fyrir hina miklu rafmagnsorku,
jökla
hraun
sanda
skóga
ár og vötn
óbyggðar eyjar.
Og fleira má nefna. Hver flokk-
ur byði fram svona lista með
sínum mönnum. Þessi listi yrði
notaður til jöfnunar milli þing-
flokka. Þar sem þetta er landlisti
skal ekkert kjördæmi fá fleiri en
einn uppbótarþingmann. Bæði tölu
og hlutfall skal nota á víxl við
úthlutun uppbótarþingmanna.
Þingmenn hins óbyggða lands
skulu að sjálfsögðu eiga heima í
sem mestu dreifbýli og kallast
sveitamenn eða landshöfðingjar.
Ein fjalldrottning mætti koma.
íslenska ríkið er bæði land og
þjóð. Fyrst var landið og landvætt-
ir, svo kom maðurinn og þjóðfélag,
eða riki myndaðist. En við land-
vætti skal þjóðin frið hafa, ef vel á
að fara.
Landið var fyrst, því skal þess
réttur ekki fyrir borð borinn.
Misrétti þegnanna í okkar litla
landi er óþolandi. Þetta er ein
fjölskylda. Því verður að taka tillit
til búsetu þingmanna. Hver er
sjálfum sér næstur, segir spak-
mælið.
Þetta sést á örlagastund við
atkvæðagreiðslu á Alþingi. Svo má
benda á alla sumarbústaðina, sem
Reykvíkingar og aðrir þéttbýlis-
menn eiga í sveitum landsins og
fleiri ítök. Því má heldur ekki
gleyma að dreifbýlið á sín ítök í
Reykjavík. Það má segja að fiski-
þorpin á ströndinni og framleiðsla
sveitanna sé nokkurs konar mjólk-
úrkýr Reykvíkinga og hinna stóru
kaupstaða. Og hver er hlutur
dreifbýlisins í menningunni?
Hvað segja mannfræðingarnir?
Þar sem íslenska ríkið er bæði
land og þjóð verður að taka jafnt
tillit til hvors tveggja, þegar þing-
menn skal kjósa. Alþingismenn
eru 60. Helmingurinn — 30 skulu
kosnir út á landið beint, en hinir
30 eftir fólksfjölda í hverju kjör-
Frumdrög að nýju kosninga-
fyrirkomulagi handa íslenska
ríkinu, landi og þjóð
þingmenn verða 54, 24 landskjörn-
ir og 30 þjóðkjörnir. Skal ekkert
kjördæmi hafa færri fastaþing-
menn en 5. (Sjá IV. greinargerð).
Með útfærslu landhelginnar —
lögsögunnar — stækkaði íslenska
ríkið. í dreifbýlinu er traust fólk
með sterkar taugar, sem tekur
með jafnaðargeði og þraugseigju
erfiðleikum, hverjir sem eru af
óblíðu náttúrunnar. Þessu fólki
líður vel. Já, jafnvel best. Það er í
mestum tengslum við Móður nátt-
úru, þ.e. hin dulrænu öfl. Þjóð-
skáldið okkar Steingrímur Thor-
steinsson sagði:
Trúðu á tvennt í heimi,
tign sem æðsta ber:
Guð í alheims geimi
guð í sjálfum þér.
Hver og einn á að þroska sig
sjálfan með réttu líferni, bæði
andlega og líkamlega og treysta
nokkuð sér sjálfum. Gamalt spak-
mæli segir: Guð hjálpar þeim sem
hjálpar sér sjálfur.
Greinargerð I
Landsþingmenn í kjördæmum
Reykjavík 1
Reykjaneskjördæmi 2
Vesturlandskjördæmi 3
Vestfjarðakjördæmi 4
Norðurland vestra 3
Norðurland eystra 4
Austfjarðakjördæmi 4
Suðurlandskjördæmi 3
Samtals þingmenn 24
Það er rýmilegt að láta Reykja-
vík fá 1 þm. út á land. Einnig að
Reykjaneskjördæmi fái 2 þm. út á
land. Vestfirðir og Austfirðir
Greinargerð IV
Þingmenn
Land
Reykjavík 1
Reykjaneskjördæmi 2
Vesturlandskjördæmi 3
Vestfjarðakjördæmi 4
Norðurland vestra 3
Norðurland eystra 4
Austurlandskjördæmi 4
Suðurlandskjördæmi 3
Samt. þm. 24
sem framleidd er í kjördæminu.
Einnig vaxandi byggð. Um Norð-
urland vestra er það að segja, að á
næstu árum skal byggja upp 5 þús.
manna bæ á Sauðárkróki.
Greinargerð III
um 6 landskjörna þingmenn sem
séu fulltrúar fyrir:
þjóð Samt. þm.
+ Í1 = 12
+ 5 = 7
+ 2 = 5
+ 1 = 5
+ 2 = 5
+ 3 = 7
+ 2 = 6
+ 4 = 7
+ 30 54
Hér við bætast 6 þm. hins
óbyggða lands, sem eru uppbótar-
þingmenn, er enginn veit fyrir-
fram hver hlýtur. Sjálfsagt er
fyrir kjósendur að velja sér fremur
þingmenn, sem eru búsettir í
kjördæminu, því enginn kann
tveimur herrum að þjóna. (Sjá
Viðbæti)
Hilmar Helgason formaður SÁÁ:
„Og þá börðust þeir...”
Föstudaginn 2. mars birtist í
Morgunblaðinu grein eftir Arna
Helgason, sem vakti óskipta aðdá-
un mína. I grein þessari, þar sem
Árni fjallar um tilgangsleysi og
einskis nýtt starf SÁÁ, teist hon-
um það ómögulega, að stýra penna
sínum í gegnum lygn djúp öfug-
mæla og vanþekkingar án þess að
steyta nokkurs staðar á skerjum
sannleikans. Þetta afrek Árna er
einstætt og ætti að varðveitast
sem slíkt. En gleði mín varð
skammvinn þegar ég gerði mér
grein fyrir hvaða afleiðingar grein
Árna gæti haft. Það er jú stað-
reynd, að SÁÁ og Góðtemplara- 1
reglan, sem Árni er gjarnan
kenndur við, berjast við sama
óvininn, áfengisvandamálið, hvor
með sínu lagi. I raun og veru er
ekki nema fjögurra stafa nafnorð
sem skapar það breiða bil sem í
reynd er á milli skoðana þessa
aðila, en það er orðið bann. Það
væri því miðiir, ef þessir aðilar
færu að eyða púðri sínu hvor á
annan, í stað þess að reyna að
samhæfa krafta sína að því marki,
sem stefnuskrá hvers um sig leyf-
ir. Annars mundi atburður úr
Þórðar sögu hreðu endurtaka sig,
en þar segir: „Og þá börðust þeir
Þorbjörn eymingi og Þorbjörn
veslingur og veitti ýmsum ver en
hvorugum betur."
Það vekur furðu mína og von-
brigði hvað Árni er illa upplýstur
um starfsemi SÁÁ, sérstaklega
með tiiliti til þess að hann er
félagsmaður. Þessi staðreynd vek-
ur mig til umhugsunar um hvort
SÁÁ hafi brugðist upplýsinga-
skyldu sinni til almennings og ekki
hagnýtt sér sem skyldi hinn ein-
staka velvilja sem fjölmiðlar hafa
sýnt SÁÁ. En hér er meinbugur á,
því í upphafi greinar sinnar stynur
Árni þungan yfir því að SÁÁ skuli
hafa leyft sér að halda blaða-
mannafund og skilur reyndar ekki
hvernig nokkur blaðamaður lét sér
detta í hug að mæta. Hér greinir
Árna og framkvæmdastjórn SÁÁ
illa á, því framkvæmdastjórnin
álítur það skyldu sína að upplýsa
sína 8000 félagsmenn jafnóðum
urh allar meiriháttar gerðir sínar
og nota hvert tækifæri til að vekja
athygli og umhugsun almennings
á áfengisvandamálinu. Á áður-
nefndum blaðamannafundi var
SÁÁ að kynna fyrirhuguð fræðslu-
og fyrirbyggjandi störf fyrir 12000
unglinga á aldrinum 13—17 ára,
auk kynningarfunda í 18 kaupstöð-
um landsins um starfsemi SÁÁ,
svo og val fulltrúa SÁÁ á hverjum
fyrrgreindra staða. Að mínu mati
þarf SÁÁ ekki að biðjast afsökun-
ar á því að kynna þetta átak, sem
vissulega gladdi allt velviljað fólk
og ávann SÁÁ viðurkenningu sem
þau þurftu á að halda.
Árni telur vafasamt að viðhorf
almennings til áfengisvandamáls-
ins hafi tekið stökk fram á við við
stofnun SÁÁ. Ég leyfi mér að
mótmæla þessu, því að mínu mati
var það breytt viðhorf almennings,
sem fæddi af sér SÁÁ. SÁÁ er
afkvæmi fólksins í landinu og án
þeirrar velvildar almennings sem
SÁÁ hefur hlotið væri SÁÁ hvorki
fugl né fiskur. Þá telur Árni
vafasamt af SÁÁ að boða, að allt
sé í lagi með að detta í áfengisvilp-
una, fólk geti bjargast ef það kæri
Hilmar Helgason
sig um. Ekki kannast ég við þenn-
an heilaspuna. Hins vegar kannast
ég prýðilega við þann boðskaj), að
það sé siðferðisleg skylda SÁÁ að
varða veginn til alkóhólisma með
hættumerkjum, þannig að forða
megi sem flestum frá faðmlögum
Bakkusar og upplýsa beri sérhvern
einstakling um hættu þá er
áfengisneysla getur boðið upp á,
svo hann megi af heilbrigðri skyn-
semi ákvarða sjálfur hvort hann
neyti þess eða ekki.
Þá telur Árni SÁÁ gera lítið úr
starfi fyrirrennara sinna. Þetta er
misskilningur. Allir hljóta að
viðurkenna gildi barnastúknanna
og oft hef ég hrifist af vinnubrögð-
um og starfsemi ungtemplara.
Hvað góðtemplara snertir, eru
þeir góðra gjalda verðir, þó svo að
þeir séu að mínu mati helst til of
mörgum kynslóðabilum á eftir
áætlun. En hafi þeir þó ekki nema
bjargað einu mannslífi, hafa þeir
vissulega sannað tilverurétt sinn.
Hvað störf Bindindisfélags kenn-
ara, ökumanna og Ábyrgðar að
áfengisvandamálinu snertir, verð
ég að viðurkenna að einhvern
veginn tókst mér að ganga í skóla í
14 ár, aka í 20 ár og starfa að
áhugamáli mínu, áfengisvanda-
málinu, í 4 ár, án þess að verða var
við neitt nema nafnið á þessum
félögum. Bláa bandið ér stórkost-
legasti og fallegasti þátturinn sem
unninn hefur verið að málum
alkohólista hingað til. Stórhugur
þeirra með reksturinn á Flókagötu
var einstæður. Því miður tókst
yfirvöldum að murka lífið úr þeirri
starfsemi með skilningsleysi á allt
of stuttum tíma, þannig að í dag
reka þeir eingöngu vistheimilið að
Víðinesi, sem vissulega heur
bjargað tugum ef ekki hundruðum
mannslífa. AA-samtökin hefði ég
helst ekki viljað nefna, en kemst
því miður ekki hjá því. Þau eru
yfir það hafin að lenda í dægur-
þrasi utanaðkomandi manna. Þau
eru sjálfstæð heild, óháð hvers
kyns öðrum félagsskap. Þar lækna
sjúkir sjúka af hjartans hógværð.
Þúsundir íslendinga eiga þeim
nýtt líf að þakka. Þau eru friðhelg
helgisaga og skora ég á alla
hlutaðeigandi að virða friðhelgi
þeirra og blanda þeim ekki inn í
málflutning sinn.
Málflutningur Árna um Free-
port-spítalann er sjúklegur, læt ég
almenningi eftir að dæma um
árangur hans. Hundruð ljóslifandi
sýnishorn ganga um göturnar. Það
hlýtur að flokkast undir sjúklegt
hugarfar að fárast yfir því að fólki
þessu tókst að forða sér frá dauða
og glötun og snúa til eðlilegs,
hamingjuríks lífs á ný.
Eins og ég gat um í upphafi,
gegnir það furðu hvað Árni er illa
upplýstur. Hann talar um einka-
hæli Pirro einhvers í Bandaríkjun-
um. Hér á hann sennilega við
Freeport-spítalann, en þar starfar
dagskrárstjóri að nafni Joseph
Pirro. Hann gefur í skyn grófa
fölsun á fjölda félagsmanna.
Stofnfélagar SÁÁ voru rúmlega
7000 en eru nú rúmlega 8000. Árni
gengur jafnvel svo langt að brigsla
SÁÁ um sóun á almennings fé.
Þessum brigslyrðum Árna mun
framkvæmdastjóri SÁÁ svara síð-
ar.
Inn á milli fyrrgreinds mál-
flutnings, skreytir Árni grein sína
með þúsund orða þvættingi og
útúrsnúningum um stefnuskrá
SÁÁ, einkum ber hann þungan
hug til fræðslu- og fyrirbyggjandi
starfa samtakanna. Enn á ný er
það sennilega litla nafnorðið
„bann" sem veldur þessari úlfúð.
Árni vill að við predikum bann og
bindindi. Við höfnum því.. í stefnu-
skrá SÁÁ segir, að SÁÁ sé ekki
bindindissamtök, en það var Árna
prýðilega kunnugt, þegar hann
gekk í samtökin. Fræðsla SÁÁ og
fyrirbyggjandi störf beinast eink-
um að eftirfarandi:
1. Að svipta vínið dýrðarljóman-
um.
2. Að upplýsa hina miklu mögu-
leika á því að neytandinn verði
undir í giímunni við Bakkus.
3. Að lýsa sjúkdómnum alkóhól-
isma og hegðunareinkennum
hans svo viðkomandi megi
þekkja hann þegar á byrjunar-
stigi.
4. Hvað gera megi til að hjálpa
alkóhólistanum.
5. Áhrif áfengis á líkamsstarf-
semi.
6. Eyðilegging lífs vina og að-
standenda.