Morgunblaðið - 05.04.1979, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. APRÍL 1979
wgtitiltffifeifr
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 3000.00 kr. á mánuði innanlands.
j lausasölu 150 kr. eintakiö.
Launastefnan hef-
ur beðið skipbrot
Ekki dylst neinum, að ríkisstjórninni hefur þegar
mistekizt að marka þá stefnu í efnahags- og
kjaramálum til tveggja ára, sem var forsendan fyrir
myndun hennar. Fram undir þetta hefur verkalýðshreyfing-
in að vísu fallizt á verulega skerðingu kaupgjaldsvísitölunn-
ar, en jafnframt lagði hún áherzlu á, að svigrúmið yrði nýtt
til þess að koma fram varanlegum aðgerðum til viðnáms
gegn verðbólgu. Við þetta hefur ríkisstjórnin ekki staðið. Og
efnahagsfrumvarpið, sem nú virðist loksins eiga greiðan
gang í gegnum Alþingi, er þannig vaxið, að ýmsir af helztu
forystumönnum verkalýðshreyfingarinnar telja, að í því
felist griðrof gagnvart launþegahreyfingunni.
Við myndun ríkisstjórnarinnar var það sett fram sem
grundvallarmarkmið til þess að byggja á aðgerðir gegn
verðbólgunni, að ekki kæmi til grunnkaupshækkana á þessu
ári. Fram undir þetta virtist svo sem það myndi takast með
þegjandi samkomulagi verkalýðshreyfingarinnar. En eins
og nú er komið, — vegna hinna miklu skerðingarákvæða
verðbótavísitölunnar, sem er að finna í efnahagsmála-
frumvarpinu, — liggur það fyrir, að fjölmörg verkalýðsfélög
hugsa sér til hreyfings og hefur Farmanna- og fiskimanna-
sambandið riðið þar á vaðið, en Benedikt Davíðsson,
formaður Sambands byggingarmanna, sagði í Þjóðviljanum
fyrir skömmu: „Afleiðingin af þessu hlýtur að vera sú að
verkalýðshreyfingin búi sig nú í stakk til þess að ná nýjum
samningum, þar sem boð hennar um óbreytta samninga á
þessu ári hefur ekki verið þegið.“ Og Guðjón Jónsson
formaður Málm- og skipasmiðasambands íslands segir í
sama blaði: „Hitt er augljóst, að verkalýðshreyfingin verður
að beita þeim vopnum sem hún hefur til þess að verja kjörin
og nú á næstunni verður að athuga til hvaða ráða ber að
grípa."
Snorri Jónsson, forseti Alþýðusambandsins, reynir að
vísu að krafsa í bakkann og telur, að þrátt fyrir óánægju, sé
„afskaplega stór hluti, jafnvel meirihluti, innan ASI, sem
vill reyna þessa ríkisstjórn áfram, þrátt fyrir þessi pólitísku
mistök."
Af þessum ummælum er fullkomlega ljóst, að ríkisstjórn-
in hefur glatað því trausti innan verkalýðshreyfingarinnar,
sem hún í upphafi hafði. Sterkustu menn Alþýðubandalags-
ins innan hennar fara ekki dult með, að þeir eru búnir að fá
meira en nóg af ríkisstjórninni og geta ekki sætt sig við, að
þrátt fyrir verulegar tilslakanir í launum skuli enginn
árangur sýnilegur í baráttunni við verðbólguna. Þvert á
móti hafa vandamálin hrannast upp, þannig að varanleg
lausn verður erfiðari og sársaukafyllri fyrir landsmenn alla
með hverjum deginum sem líður.
Þessi þróun mála þarf engum að koma á óvart. Það hefur
ævinlega verið svo, að kommúnistar geta ekki unnið með
krötum. Þeir reyna að vísu að dilla hvorir öðrum með því að
segjast vera einu verkalýðsflokkarnir í landinu, en slíkur
fagurgali kemur fyrir lítið, því að þeir vita, að hann er skrök
eitt. Flestir af mikilsvirtustu leiðtogum verkalýðshreyfing-
arinnar á síðustu áratugum hafa komið úr röðum
sjálfstæðismanna og nægir þar að vitna til forystu Péturs
Sigurðssonar innan sjómannasamtakanna og þess frum-
kvæðis, sem Guðmundur H. Garðarsson hefur tekið
varðandi verðtryggðan lífeyri öllum landsmönnum til
handa.
Þessi ríkisstjórn var mynduð af verkalýðshreyfingunni.
Nú hefur hún glatað trausti hennar og atburðir síðustu
vikna sýna, að aðeins dauðastríðið er eftir. Eftir því sem
það dregst lengur, verður sú uppstokkun efnahagslífsins,
sem óhjákvæmileg er, erfiðari. En það kemur að því að hún
verður gerð.
„í akkorði er lífið
svo gljáandi og gott”
Leikfélag Dalvíkur.
SAUMASTOFAN
eftir Kjartan Ragnarsson.
Leikstjóri: Guðrún Alfreðsdóttir.
Leikmynd: Guðrún Alfreðsdóttir.
Dalvík er ungur kaupstaður,
en byggð, sem á sér langa og
merka sögu. Sú saga hefur ný-
lega verið skráð af fræðaþulnum
skagfirska, Kristmundi Bjarna-
syni, og gefin út með miklum
myndarbrag. Það er augljóst af
ýmsu, að íbúa þessa kaupstaðar
á utanverðri vesturströnd Eyja-
fjarðar skortir ekki metnað.
Þeir byggja myndarlega, rækta
garða sína af alúð, þrátt fyrir
þrákelkinn norðangjóst af opnu
hafi; reka þróttmikla útgerð og
leggja nokkurt kapp á aukna
fjölbreytni í atvinnurekstri. Og í
menningarefnum eru þeir engir
eftirbátar annarra. Þótt mikið
og vel sé þar sungið, þá er
leiklistin sú listgrein, er hvað
hæst hefur borið, enda hefur
leikfélag starfað þar í 35 ár og
um þessar mundir. Vekja má
athygli á því, að Dalvík hefur
bæði lagt Þjóðleikhúsinu og
Leikfélagi Akureyrar liðsauka,
sem um hefur munað. Það er og
eftirtektarvert, að Steingrímur
kennari Þorsteinsson, sem um
árabil hefur verið einn af mátt-
arstólpum leiklistarlífs á Dal-
vík, fór til Kaupmannahafnar
árið 1938 og var við Konunglega
leikhúsið, aðallega í leiktjalda-
málun og sviðsetningu, en hann
hafði allmörgum árum áður
lokið sveinsprófi í húsamálun
þar í borg. Fékk Steingrímur
tækifæri til að fylgjast með
vinnubrögðum þekktustu leik-
stjóra og leikara Dana á þeirri
tíð. Steingrímur hefur ekki legið
á þeirri reynslu sinni, en stuðlað
að fjölbreyttu og gróskumiklu
leiklistarlífi í heimabyggð sinni.
Ýmsir aðrir hæfileikamenn hafa
og lagt mikið af mörkum á þessu
sviði og leikfélagið efnir til
Kristján Hjartarson (hér í hlut-
verki rónans, en annars
Himmi, sendill) Svanhildur
Árnadóttir (Gunna, fyrrver-
andi drykkjusjúklingur) Sig-
ríður Hafstað (hér móðir
Gunnu, annars Sigga, gömul
kona úr sveit).
Lelkllst
eftir BOLLA
GÚSTAVSSON
sýninga á hverjum vetri. Sem
víða annars staðar skortir það
þó æskilega aðstöðu. Ung-
mennafélagshúsið, sem er kvik-
myndahús bæjarins, er orðið
gamalt og setur stórum sýning-
um þröngar skorður. Nýtt og
myndarlegt félagsheimili, Vík-
urröst, hentar fremur fyrir iðk-
un fótamenntar, fundi og veislu-
höld, en ekki fyrir tónleikahald
eða leiksýningar. Leikarar á
Dalvík hafa t.d. engan fastan
æfingarsal.
Að þessu sinni tekur Leikfé-
lag Dalvíkur til sýninga fyrsta
leikrit Kjartans Ragnarssonar,
Saumastofuna. Er það verk
einkar vel fallið til sýninga á
litlu sviði þar sem útbúnaður
allur er einfaldur. Leikmynd
Guðrúnar Alfreðsdóttur er held-
ur ekki margbrotin, en hreinleg
og fellur vel að leikritinu. Kjart-
an Ragnarsson hafði umræðu
kvennaársins í huga, þegar hann
skrifaði Saumastofuna og tókst
prýðilega að fjalla um það efni á
hæfilega gamansaman hátt.
Verkið er haganlega upp byggt
og er það helstur styrkur þess.
Engum dylst sá boðskapur, er
hann vill koma á framfæri;
hann kafnar ekki í ærslum, þó
oft sé mikið um að vera á
sviðinu. Söngvar Kjartans eru
vel við hæfi og auka á þokka
verksins. Sögur kvennanna
vekja athygli á ýmsum þeim
vandamálum, sem hæst ber í
íslensku þjóðlífi, þar sem grund-
völlur trúarinnar á þá kenningu,
að í akkorði sé lífið „svo gljáandi
og gott“, er óðum að gliðna
sundur eins og lagísinn hér á
Pollinum.
I annað sinn sviðsetur Guðrún
Alfreðsdóttir leikrit á Dalvík, en
veturinn 1977—’78 leikstýrði
hún þar Pétri og Rúnu eftir
Birgi Sigurðsson. Guðrún lauk
prófi frá Leiklistarskóla Þjóð-
leikhússins árið 1970 og hefur
síðan leikið þar í nokkrum verk-
um, en hin síðari ár farið víða
um land og leikstýrt með áhuga-
fólki. Þessi sýning á Dalvík ber
þess vott, að hún kann vel til
verka og tekst að ná nauðsyn-
legri samstillingu og góðum
heildarsvip, þótt fólkið sé mis-
jafnlega sviðsvant. Er það vel,
þegar ungir listamenn eru
reiðubúnir að leggja fram
krafta sína út um hinar dreifðu
byggðir og ennþá betra þegar
þeir setjast þar að.
Yfirleitt fara leikendur vel
með textann, svo hann kemst
ágætlega til skila. Svanhildur
Árnadóttir, sem leikur Gunnu,
fyrrverandi drykkjusjúkling,
sýnir athyglisverðan leik. Af
þrótti og innlifun lýsir hún
áföllum og dapurlegum örlögum
þessarar brotnu konu. Hrjúf
röddin og óbældur skaphiti gera
söng hennar og sögu svo sann-
færandi, að maður kemst ósjálf-
rátt við. Sigríður Hafstað leikur
Siggu, gamla konu úr sveit, af
hlýju og ósviknum innileik.
Guðný Bjarnadóttir sýnist vera
örugg leikkona og hófsöm í
hlutverki Möggu verkstjóra.
Herborg Harðardóttir og Dagný
Kjartansdóttir eru og öruggar á
sviði; sömuleiðis Kristjana Arn-
grímsdóttir, en hún þarf að
bæta framsögn sína. Helgi Þor-
steinsson fer á kostum í hlut-
verki Kalla klæðskera og heldur
sitt strik til enda. Þá leikur
Rúnar Lund Sigga forstjóra
trúverðuglega. Kristján Hjart-
arson er hressilegur táningur og
mótorhjólagæi og gætir þess vel
að textinn fari ekki forgörðum,
þótt hann sé býsna „töff“ og
hæfilega ánalegur. I litlu hlut-
verki drykkjumanns sýnir hann
og aðra hlið og jafnframt að
hann skortir ekki hæfileika.
Undirleikarar, Ingólfur Jóns-
son (píanó) og Friðrik Halldórs-
son (bassagítar), rækja hlutverk
sitt með prýði, en það veltur á
miklu að óvanir söngvarar hafi
góðan stuðning. Ég óska Leikfé-
lagi Dalvíkur til hamingju með
þessa lipru sýningu og að sjálf-
sögðu með þrjátíu og fimm ára
afmælið.
Svanhildur Árnadóttir (Gunna), Sigríður Hafstað (Sigga)
Kristjana Arngrímsdóttir (Lilla), Herborg Harðardóttir, (Ása),
Dagný Kjartansdóttir (Didda), Guðný Bjarnadóttir (Magga).
Auk saumakvennanna, Helgi Þorsteinsson (Kaili) og Rúnar Lund
(Siggi).