Morgunblaðið - 12.05.1979, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. MAÍ1979
HHjartað og
veruleikinn
Fundarstjóri, jfóðir samherjar
c>K vinir.
„Og U<‘>' þér Ijóst, er yenyur jrú. á hönd
þeim yesti, er sótti jng í ókunn lönd,
aö viösjál mun j)ér veröld jyessi finnast
En haj'i mildi og mannslund varist þar,
þá minnstu fiess ad einnig barist var
um hjarta j>itt og þar skal stríöid vinnast.
Ejí las með athyfjíi
jjrein -sem Ellert
Schram alþinnis-
maður skrifaði
nýletfa í Morjíun-
blaðið um ferð til
Tékkóslóvakíu. Hann sagði m.a.:
„íslendinKi r, sem heimsækir
Prají, Ketur haft af því dýrmæta
re.vnslu. Mín reynsla er sú að þú
getir ekki verið hlautlaus í
afstöðu til ástandsins þar. Það
reyndist mér um mefjn:
Þarna er einmitt komið að
kjarna málsins. Við erum ekki
ein í heiminum, eif{um ekki að
vera það, mefíum ekki vera það
ok fíetuni ekki verið það. Okkur
er það ti!finninf{alef{a um megn,
umfram það sem skynsemin
býður okkur.
„Huf{ann grunar, hjartað
finnur löf{in.“ (E.B.)
Of{ því erum við saman komin
á þennan fund, að við erum ekki
hlutlaus ok ætlum ekki að vera
það, hvorki í innri né ytri
málum. Við erum hingað komin,
af því að við höfum tekið afstöðu
of{ ætlum að taka afstöðu.
Hlutleysi er hliðhyili við
árásaraðila. Þessi kenninfí er
rétt 0}{ í f{ildi. Við getum svo
sem reynt að láta sem ekkert sé,
við f{etum reynt að láta blekkj-
ast, við ftetum reynt að stinfta
höfðinu niður í sandinn. Við
fíetum reynt að segja að ástand-
ið í Tékkóslóvakíu komi okkur
ekki við, hvað þá í fjarlægari
löndum eins og Kampútseu og
Uganda. Við getum reynt að
sefíja að slíkt gerist aldrei hér,
(T.G.)
við getum reynt að segja að
Stalín sé ekki hér, en allt þetta
rekst bæði á reynslusannindi
þau sem lífið hefur kennt okkur
og lögin sem hjarta okkar hefur
fundið. Ilvenær sem lífi cr
grandað. er vegið að okkur
persónulega. Ilvenær sem
einhver önnur þjóð cr hncppt í
fjötra. er vegið að frelsi okkar
Islendinga allra. Viðurstyggð
alræðisins er alltaf söm við sig,
hvort sem persónugervingurinn
heitir Stalín, Hitler eða Amín.
„Allt vald spillir. Algert vald
spillir algerlega." Víti pyndinga,
sýndarréttarhalda, útrýmingar-
búða og fjöldamorða eru
syrgilega mörg til varnaðar.
Kommúnistar, höfuðsmiðir og
fremjendur alræðishyggjunnar,
hafa Iöngum haft bræðralag að
slagorði. Nú vegast þeir á með
orðum og vopnum víða um
heimsbyggðina. I anda alræðis-
hyggjunnar og nafni kommúnis-
mans hafa austur í Kampútseu
verið unnin meiri fólskuverk, í
versta og víðasta skilningi orðs-
ins, en menn hafa spurnir af í
annan tíma.
Þegar árið 1933 sagði
Sigurður Guðmundsson skóla-
meistari af mikilli spádómsgáfu
fyrir um bræðralag nasista og
kommúnista einsog það mundi
verða í veruleikanum: „Ulfar
skapa aldrei guðs ríki á jörðu.
Úlfar byggja aldrei annað en
úlfdali, hvaða stjórnskipulagi
sem þeir koma á með sér. Um
slíkt þarf engra vitna við nema
skilnings á úlfshug og eðli hans.
Þá er úlfar hafa etið alla and-
stæðinga sína, og þeir lifa einir
eftir, hefja þeir baráttu hver við
annan til að fullnægja úlfúð
sinni, ófriðar- og
rándýrslund...“
Ótölulegur fjöldi fólks hefur
undanfarið látið lífið á flótta úr
úlfdölum kommúnista í Suð-
austur-Asíu. Þannig hefur
„Internationalinn tengt strönd
við strönd" í þeim heimshluta.
Við ætlum ekki eð verða ráns-
fengur úlfa. Við ætlum flokki
okkar að verða sem fyrr brjóst-
vörn íslendinga gegn alræðis-
hyggjunni. Veruleikinn kennir
okkur.
Ungum manni gekk mér seint
og báglega að losna við róman-
tíska hlutleysisdraumóra. En
skógur blekkinga minna brann
árin 1940—’50. Reynslan kenndi
mér og öðrum að það er ekki
einasta gagnslaust að vera hlut-
Iaus. Það er siðferðilega rangt
og tilfinningalega ekki hægt.
Við sækjum þennan fund af því
að við erum hvorki hlutlaus, í
innri né ytri málum, né ætlum
að vera það.
Við höfum hafnað hlutleysi og
skipað okkur í flokk sem í hálfa
öld hefur verið stærsti flokkur
þjóðarinnar. Vandi okkar hlýtur
því að vera mikill, sá sem fylgir
þeirri vegsemd að setja þessum
stóra flokki stefnu og kjósa
honum forystu, þegar 50 ár eru
liðin frá stofnun hans. Og lík-
legt þykir mér að einhver spyrji
hvort fimmtugur flokkur hljóti
ekki að vera úreltur og svo sem
sjálfdauður á öld harðans og
breytinganna. Eða er eitthvað
það sístætt og sammannlegt í
stefnu þessa flokks, sem er eins
mikils vert, eins þungvægt og í
upphafi, þegar hin stutta og
markvissa stefnuskrá var sam-
in? Og þessu hlýt ég að svara
játandi: Sjálfstæðisbárátta
smáþjóðar og einstaklingsfrelsi.
Viðfangsefni af þessu tagi og
vandamál þeim skyld eru ekki
afgreidd eða leyst í eitt skipti
fyrir öll. Þau eru ævarandi, þótt
viðhorf í ýmsum minni atriðum
breytist og verulegur dagamun-
ur verði á lífskjörum fólks og
aðstöðu. Um sjálfstæðisbarátt-
una á við hið forna orð að ekki
er minni vandi að gæta fengins
fjár en afla þess.
Meginviðfangsefni okkar, sem
ég hef áður vikið óbeint að er
einmitt að varðveita sjálfstæði
landsins í þeim úlfúðarfulla
heimi, sem við lifum í. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur haft for-
ystu um þá varnarstefnu sem
fylgt hefur verið, frá því að
lýðveldið var stofnað í anda
frumherja okkar, og þessari
stefnu ætlum við að fylgja fram
af fullri einurð í samvinnu við
frændur okkar og aðrar vina-
þjóðir.
Inn á við setjum við okkur
skýra stefnu sem nú er og hefur
verið í mótun. Þessi stefna
byggist á hugsjónum okkar, sem
eru í grundvallaratriðum hinar
sömu og voru leiðarljós stofn-
endanna. Þessa stefnu ætlum
við að setja fram skorinort,
greinilega og kerfisbundið og
kynna öllum vandlega, ekki síst
ungu fólki sem er frá barnæsku
alið á kenningum og þarf sífellt
að vitna í reglur, máli sínu til
sönnunar, og koma efnisatriðum
fyrir á einhverjum stað í kerfi
fræðanna. Hins vegar megum
við ekki gleyma því að það er
framkvæmd stefnunnar, en ekki
kerfing hennar, sem skiptir máli
í veruleikanum, og kerfisþrælar
ætlum við ekki að vera. Stefnur
geta verið góðar á pappírnum,
og kerfið getur litið vel út í
fjarska, en þegar sanntrúaður
kerfismaður lítur veruleikann
bak við tjöld áróðursins, bregð-
ur honum ósjaldan í brún.
Þegar Halldór Laxness kom
til Leníngrað 1932, segist hann
hafa haldið að þjóðlífið væri
„samræmisfullt og bros sigur-
sællar lífsreynslu endurspeglað-
ist á andlitum fólksins“. En
fyrir sjónum hans varð „slæptur
og niðurdrabbaður tötralýður
sem troðfyllti pláss, stræti og
stassjónir", sem hann hafði
hvorki séð slíkan fyrr né síðar.
Kenningin var nefnilega svo
sterk í Ráðstjórnarríkjunum,
segir Halldór í Skáldatíma. að
þar óx ekki framar gras handa
kúm og fyrir bragðið heyrði
smjör undir furðuverk í því
skipulagi sem þar hafði verið
komið á í veruleikanum.
Ágæti kenningarinnar er ekki
í henni einni saman sjálfri fólið.
Það er komið undir þeim veru-
leika sem til kemur við fram-
kvæmd hennar. Þess vegna
stefnum við að þvílíkum veru-
leika, að hér á landi vaxi gras
handa kúm og fiskur dragist úr
sjó. Við viljum ekki verða svo
miklir kenningasmiðir eða
kerfismenn að við hugsum okk-
ur út úr lífinu í stað þess að lifa
okkur inn í það, svo að ég grípi
til orðalags sem Þórarinn
Björnsson viðhafði fyrir svo sem
aldarfjórðungi.
Við ætlum, svo að dæmi séu
tekin, að stuðla að þeim veru-
„Og fní munt seinna skynja skáldskap hans,
þér skilst hann fyrst, er þjáning sérhvers manns
er þér í innstu œðar hjartans runnin.
Þvi lát hans ógn og angist næda um þig,
lát elda harms og kvala flœða um þig,
uns skógur þinna blekkinga er brunninn!
(T.G.)
Nemendasýning Myndlistaskólans
í Reykjavík:
Leggja mikla áherzlu
á barnadeildirnar
MYNDLISTASKÓLINN í Rcykjavík opnar í dag kl. 14 sína
árlegu ncmcndasýningu í húsnæði skólans að Laugavegi 118,
gengið inn Rauðarárstígsmcgin. Sýningin stendur yfir í dag
og á morgun og cr opin frá kl. 14 — 22. Aðgangur er ókeypis.
Ilrönn Arnardóttir er hér að
höggva mót utan af gipsstyttu.
sem fara á á sýninguna. Ljósm.
Mbl. Kristinn.
Nemendur Myndlistaskólans
eru allt frá fjögurra ára aldri og
helstu deildir skólans eru teikni-
deildir ýmiss konar, málaradeild-
ir, höggmyndadeild — sú eina á
landinu — og í vetur var í fyrsta
sinn starfrækt bókaskreytingar-
deild, sem naut mikilla vinsælda.
Skólastjóri Myndlistaskólans,
Katrín Briem, sagði, að verkin á
sýningunni væru mjög fjölbreytt.
par gæfi að líta sýnishorn af
starfemi skólans í heild sinni.
Hún
sagði skólann leggja mikla áherzlu
á barnadeildirnar og þar væri
mikið unnið af myndum og svo
aftur úr þrívíðu formi, dýr ýmiss
konar úr pappa og einnig væri
mikið unnið við leirmótun.
Nemendur skólans voru að lcggja sfðustu hönd á verk sin á
föstudaginn. Ilér er Margrét Iljálmarsdóttir að ganga frá verki sínu
„blaðakonan", cn nafnið kemur til af því, að verkið er búið til úr
pappa og daghlöðum. Ljósm. Mhl. Kristinn.