Morgunblaðið - 05.08.1979, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. ÁGÚST 1979
Viðtöl: Sveinn G.
Myndir: Emilía og RAX
Við verzlun eins og annað í heimi þessum þá renna gamlar hugmyndir
skeið sitt á enda og ný viðhorf skapast. Menn falla frá en aðrir koma í
þeirra stað. Einhver vara getur verið í tísku í dag en úrelt á morgun.
í tilefni frídaga verslunarmanna ræddi Morgunblaðið við nokkra
verslunarmenn í Reykjavík til að leita álits þeirra á þeirri þróun, sem þeir
teldu líklegt að yrði í verslun á næstu árum og jafnvel áratugum.
Framtíðin verður best skoðuð í ljósi fortíðarinnar og þess vegna tvinnast
spár þeirra um f ramtíðina saman við fyrri reynslu þeirra.
Ýmislegt ber á góma og nægir þar að nefna samkeppni „kaupmannsins
á horninu“ og stórmarkaðanna, nýtísku verslunarhætti, heiðarleika í
viðskiptum, þarfir einstaklingsins og auglýsingar.
Hvernig
verður
verslun árið
2000?
Frjálst markaðs-
kerfi er besta
neytendaverndin
Rætt við Ólaf
Haraldsson for-
stjóra Fálkans
„Ég held að stórmarkaöir muni
ryöja sér til rúms á næstu árum.
Stórmarkaðir þar sem mögulegt
er aö kaupa í byrjun mánaöarins
allt sem fólk þarfnast í allt aö
heilan mánuö. Markaö þar sem er
hægt aö kaupa tvinnakefli jafnt
sem bifreiö, og allt þar í milli. í
útlöndum eru slíkir markaöir staö-
settir utan stórborga. Á þessum
mörkuöum yröi mikil fjölbreytni
þannig aö fólk þyrfti ekki aö leita
víöar til sinna innkaupa/ sagöi
Ólafur Haraldsson forstjóri Fálk-
ans, þegar viö báöum hann láta
hugann reika til þess sem ennþá
er ekki orðið en mun ef til vill
veröa í framtíöinni.
Að versla
heima í stofu
„Ég áiít aö þrátt fyrir aö slíkir
markaöir veröi aö veruleika þá
muni alltaf veröa þörf fyrir kaup-
manninn á horninu og sérverslanir
sem veita sérfræðiþjónustu sem
ekki er til staöar í stórmörkuöum. í
framtíöinni veröur hæfilegt hlutfall
á milli stórmarkaöa og minni
sérverslana ofan á í þróuninni,"
sagði Ólafur sföan.
„Ég hef ennfremur þá trú aö þaö
muni færast í vöxt á komandi
árum aö fólk geri sín innkaup eftir
pöntunarlistum sem þaö merkir
viö á heima í stofu en fær síðan
vörurnar sendar heim. Þetta er aö
ryöja sér til rúms erlendis en þaö
er þó líklegt aö íslenski markaöur-
ínn sé of lítill enn sem komið er til
aö svona beri sig fjárhagslega."
Annaö sagöi Ólafur aö honum
fyndist líklega aö yröi stundaö hér
á ísiandi f framtföinni en þaö væru
viöskipti þar sem staögreiösla
eins og hún er nú tíökuö mundi
minnka, en svonefnd kredit-kort
yröu notuö. í slfkum viðskiptum
gengur ákveöin peningastofnun f
ábyrgö fyrir handhafa slíkra
kredit-korta gagnvart ýmsum viö-
skiptaaöilum. „Hins vegar hef ég
litla trú á því aö þess konar
verslunarhættir veröi viöhaföir hér
á landi í núverandi verðbólgu."
Upplýsingagildi
auglýsinga eykst
Eins og málum er háttaö í dag
þá skipa auglýsingar háan sess f
viöskiptum í dag og er mikilvægur
áhrifavaldur á kaupendur. „Ég
spái því aö á komandi árum muni
auglýsingar skipa jafnvei hærri
sess en nú er. Á tímum þegar
vöruúrval eykst kemur fólk til meö
aö treysta meira á auglýsingar til
aö kynna sér þær vörur sem á
boöstólum eru og gæöi þeirra.
Stefnan hlýtur því að veröa sú
aö auglýsingarnar veröi meiri upp-
lýsingamiöill en nú er. Til allrar
hamingju er þessi þróun aö byrja
hér, þannig aö auglýsingar eru
farnar aö gefa hlutlausari upplýs-
ingar en áöur var, um eöli og
eiginleika vörunnar.
Nauðsyn
á regiugerð
um auglýsingar
Þaö er samt mfn bjargföst skoö-
un og áhugamál um leiö aö hér á
landi sé nauösynlegt aö gefa út
sérstaka reglugerö um auglýsing-
ar. Reglugerö sem mundi megna
aö hindra skrum í auglýsingum og
tryggja þaö aö seljendur auglýstu
aöeins þaö sem þeir gætu staöiö
viö. Ég held aö slík reglugerö
mundi stuöla aö aukinni vernd
neytenda," sagði Ólafur.
Annars er ég þeirrar skoöunar
aö eina rétta neytendaverndin
hvaö varöar gæöi og vöruverö sé
frjálst markaöskerfi. Verðlagskerfi
okkar er oröið úrelt fyrir iöngu og
tryggir neytandanum ekki lægsta
mögulega vöruveröiö. Prósentu-
álagning stuðlar ekkl aö því aö
kaupmaöurinn leiti eftir hagkvæm-
ustu innkaupunum. Raunar kemur
þetta kerfi oft í veg fyrir aö menn
hugsi og kynni sér stööu sína á
markaönum,* sagöi Ólafur aö
sföustu.
Annað að versla með
bækur en bringukolla
„Mér finnst stórmarkaöirnir eiga
sér tilverurétt, en ég vona aö á
næstu öld búum viö ekki viö þaö
fyrirkomulag aö þaö veröi eitt
stórt kaupfélag fyrir alla,“ sagöi
Lárus Blöndal bóksali í Reykjavík.
Hann sagöist hafa byrjað rekst-
ur sinnar eigin búöar áriö 1943 en
haföi áöur unnið hjá Sigfúsi Ey-
mundssyni og stofnsett bókabúö
ísafoldar. „Þaö er búiö aö rægja
kaupmannastéttina svo mikiö á
umliönum árum aö ég þóttist
hólpinn aö geta titlaö mig sem
bóksala en ekki kauprnann."
Bækur seljast
hálfan mánuð
á ári
„Þaö er annaö aö versla meö
bækur en bringukolla", sagöi Lár-
us um á hvern hátt bókaverslun
væri frábrugöin annars konar
verslunum. „Þaö má meö sanni
segja aö þaö sé stuttur tími á ári
hverju sem bækur seljast. Hálfan
mánuö fyrir jólin þá eru keypt
reiöinnar býsn af bókum en þess á
milli er salan lítil sem engin. Þessi
mikla sala á stuttum tíma gerlr
þaö aö verkum aö viö litlu kaup-
mennirnir getum ekki keppt viö
stærri búðirnar. Þær geta kannski
tekiö viö 200 manns í einu á
meöan búöin hjá mér er full þegar
þar eru 20 manns."
Persónuleg tengsl
Fyrir fólk sem er aö kaupa gjafir
sagöi Lárus aö litlu búöirnar gætu
veltt meiri þjónustu. „Fólk kemur
til okkar og óskar ráöa um hvaö
þaö eigi aö gefa í gjafir. Þessa
þjónustu er varla mögulegt aö
velta í stærri verslunum. Eg hef
einnig oröiö var viö þaö aö fólk
sækist eftir persónulegri tengslum
Rætt við
Lárus Blöndal
bóksala
viö kaupmanninn en hægt er aö
veita í stórum verslunum. Ég á
mína föstu viösklptavini sem hafa
fylgt mér um árabil. Þeir hafa sýnt
mér tryggö og ég hef reynt að
sýna þeim tryggö. En um leið og
eldri viöskiptavinir heltast úr lest-
inni þá bætast aörir nýir í staöinn.
Yfirburoir ‘ stóru markaöanna
framyfir smærri kaupmennina
sagöi Lárus aö liggi á mörgum
sviöum. „Þeir hafa næg bílastæöl
fyrir fjölda fólks og þaö er orðið
þungt á metunum þegar fólk fer
allra sinna feröa á bílum. Og þeir
eru stórir, og geta tekið viö fjölda
fólks á stuttum tíma.
Einstaklingurinn
verður oft
á tíðum undir
En lltlu búöirnar hafa samt
forskot á stærri búöirnar á sumum
sviöum. Nægir þar aö nefna aö viö
getum betur fullnægt þörfum ein-
staklingsins. Kjörbúöirnar sinna
meira fjöldanum þannig aö ein-
staklingurinn veröur oft á tíöum
undir."
Lárus sagöist ekki telja aö
hagsmunir neytandans væru aö
fullu tryggöir í höndum stóru
búöanna. „Þvert á móti finnst mér
ekki mikill vandi aö keppa viö
stórar búölr hvaö áhrærir vöru-
verð.
En þessar litlu búöir bera sig
ekkí nema meö ótæmandi vinnu.
Þaö veröur einhver aö vinna meira
heldur en reglulegan vinnutíma frá
9—6.“
Aukning
í úthverfum
„Almenningur viröist fá ein-
hverja útrás viö þaö aö fara á
stórmarkaöi" sagöi Lárus. „Viö
höfum tekið eftir því aö þegar viö
höldum bokamarkaöina þá flykk-
ist fólk til okkar á meðan vlö
getum boöið upp á næg bílastæöi.
„Þróunin viröist stefna í þá átt
aö búðirnar færist út í úthverfin til
fólksins. Búöir í úthverfunum hafa
aukiö meira viö sig í prósentum en
búöir í miöbænum. Mér finnst þaö
liggja alveg Ijóst fyrir aö ýmislegt
þarf aö gera til aö spyrna viö
fótum þannig aö miöbærinn sofni
ekki.“
Heljargreipar
auglýsinga
„Jú víst er máttur auglýsinganna
mikill í dag. En þaö er nú einu
sinni svo aö viö sem teljumst til
minni kaupmanna getum ekki leyft
okkur eins miklar auglýsingar og
stærri aðilar. En mér finnst stund-
um næsta óhugnanlegt í hvílíkum
heljargreipum augiýsingarnar
halda fólki. Eitt dæmi: Þaö kom til
okkar viöskiptavinur og vildi
kaupa bók sem haföi veriö mikið
auglýst en var oröin uppseld svo
blessaöur viöskiptavinurinn sagöi
sísona: .. .eigiö þiö þá ekki bara
einhverja aöra bók eftir Örn og
örlyg? ? ?...
Sannleiks-
kassettan
„Framtíö bókarinnar? Ég spái
því og vona þaö aö bókin haldi
velli. Eg vona aö í framtíðinni veröi
ekki hægt að nema einhvern
algildan sannleik af einni kassettu,
jafnvel þó aö viö munum meö því
spara okkur alla skóla og kennara.
Ég held aö um leiö og svo yröi þá
væri einstaklingurinn búinn aö
missa allt frumkvæöi og allan
frumleik. Þaö væri heilaþvottur.“