Morgunblaðið - 05.08.1979, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. ÁGÚST 1979 2 3
Þekktir verslunarmenn spurðir álits
...að varðveita
gamla „sjarmann”
Rætt við
Garðar H. Svavars-
son kaupmann
í Kjötbúð Tómasar
„Ég er næsta viss um þaö aö
þótt stórmarkaöirnir þróist, þá
mun kaupmaöurinn á horninu
halda sínum hlut og rúmlega þaö“
sagöi Garöar H. Svavarsson kaup-
maöur í Kjötbúö Tómasar þegar
hann var beöinn um aö láta
hugann reika og velta fyrir sér
hver gæti orðiö þróun í verslunar-
háttum á næstu árum og áratug-
um.
70 ára verslun
„Kjötverslun Tómasar er stofn-
uö áriö 1909 og verður því 70 ára
á þessu ári. Allt frá árinu 1911
hefur hún verið á þeim staö þar
sem hún er nú. Ég tók viö búöinni
áriö 1959 en nokkru áöur má
segja aö hún hafi veriö komin í
núverandi horf. Fyrir þann tíma
voru notaöar kjötaxir sem nú hafi
oröiö að víkja fyrir nútímatækni.
Auknar vinsældir
gamaldags
verslunarhátta
Þegar Garöar var beðinn aö
bregöa á leik og spá um þaö sem
framtíöin bæri í skauti sér viðvíkj-
andi verslun, þá sagöist hann vilja
vera varkár í spádómum, „því um
árabil hefur því veriö spáö aö
kaupmaðurinn á horninu væri aö
líöa undir lok og þyrfti aö láta í
minni pokann fyrir nýtísku stór-
mörkuðum. Reynslan hefur sýnt
okkur hiö gagnstæöa. Kaupmað-
urinn á horninu sem iökar annars
konar verslunarhætti en tíökast í
stórmörkuöum hefur haldiö velli
þrátt fyrir þessa nýju þróun. Og
mér finnst eins og margt bendi til
þess aö á næstu árum muni
vinsældir gamaldags verslunar-
hátta fara vaxandi."
Að varðveita
gamla
„sjarmann“
„Ég hef reynt aö viðhalda gamla
svipnum á búöinni, en húsiö er
síöan 1874. Fyrir nokkrum árum
fór ég út í þaö aö breyta búöinni,
en ég setti mér þaö takmark í
upphafi aö reyna aö varðveita
gamla „sjarmann". Ég vil álíta aö
þaö hafi verið erfiðara fyrir mig aö
breyta búöinni þann veg aö hafa í
hávegum gamla svipinn, heldur en
ef ég hefði flutt yfir í nýtísku
kjörbúö. Ég sótti mína fyrirmynd
aö hluta til siátraranna í Dan-
mörku sem hafa viöhaldið gamal-
dags yfirbragöi á sínum búöum."
Garðar sagöist vera alveg viss
um aö stórmarkaðirnir myndu
þróast á næstu árum og áratugum
og þangað mundi mestur hluti
fólks leita í verslunarerindum sín-
um. En um leiö kysi fjöldi fólks
áfram aö leita til notalegri viö-
skiptahátta þar sem um persónu-
iegra samband væri aö ræöa milli
kaupmanns og viöskiptavinar.
Garöar sagöist einnig telja aö
ailtaf yröi ákveðin verkaskipting
milii stórmarkaöanna og kaup-
mannsins á horninu. Kaupmaöur-
inn á horninu veröur aö vera meö
vöru, sem ekki selst vel og stór-
markaðir hiröa kannski ekki um
aö hafa á boöstólum.
Ungt fólk
og gamaldags
matur
„Ég hef oröið var viö þá þróun
meöal ungs fólks að það neytir í
meira mæli en áöur gamaldags
íslensks matar. Og ég held aö í
framtíöinni muni góöur, rammís-
lenskur matur vera í hávegum
hafður. Og þannig mat hafa marg-
ir smærri kaupmenn tækifæri á aö
bjóöa fólki upp á, en stórmarkaöir
eiga ef til vill erfiöara meö það.
Fólk vill nú í auknum mæli fá mat
sem er reyktur á gamla mátann og
sérverkaðan mat sem lítiö fram-
boö er á. Þarna er um aö ræöa
ýmiss konar fugla, egg og gamal-
dags reyktan rauömaga, silung og
lax. Þetta eru vörur sem eru
yfirleitt seldar í litlu magni og öflun
þeirra byggist á persónulegum
samböndum. Þess vegna geta
stóru búöirnar oft á tíöum ekki
boöiö upp á slíka hluti," sagöi
Garöar.
Vonandi ekki mao-
klæðnaður á öllum
„Tískan fylgir manninum eins
og nóttin deginum. Maöurinn
hefur alla tíö veriö í eltingaleik
viö tískuna, þó hún sé síbreyti-
leg. En maöurinn mun ekki
breytast aö því leytinu, og í
framtíðinni mun maöurinn
stjórna tískunni — og tískan
stjórna manninum — eins og
þaö hefur veriö frá upphafi.
Tískan á nefnilega rót sína aö
rekja til þess skapgerðareigin-
leika sem nefnist hégómi. Og í
framtíöinni kemur tískan til meö
aö veröa fólki afþreying. Þaö
veröur vonandi enginn maó—
klæönaöur á öllu liöinu."
Þetta sagöi Guölaugur Berg-
mann forstjóri Karnabæjar,
þegar hann var spuröur hvort
hann teldi aö einhver breyting
yrði á eltingaleik fólks viö tísk-
una í framtíðinni.
„Nú upp á síökastiö hafa
tískubúöir sprottiö upp eins og
gorkúlur um allt land. Þaö er
ekki nema eölilegt aö slíkum
búöum fjölgi þegar vel gengur,
en þeim fækkar aö sama skapi
þegar illa gengur. Þaö er líka
gangurinn á þessum málum aö
á meöan viöskiptin ganga vel þá
stækkar fyrirtæki. Ég hef ekki
áhuga á því aö Karnabær
stækki frekar, en nú þegar er
orðiö. Þaö sem ég hef meiri
áhuga á er aö okkur takist aö
auka framleiöslu okkar."
íslendingar
geta framleitt
góðar vörur
„Ég hef nefnilega þann metn-
aö aö sýna það aö íslendingar
geti framleitt góöa vöru. Þaö
hefur sýnt sig hér hjá okkur aö
þaö sem viö höfum framleitt
sjálfir hefur selst best. Því hefur
veriö spáö, aö fram til aldamóta
muni um 30 þúsund manns
bætast á vinnumarkaöinn. Þaö
Rætt við
Guðlaug Bergmann
forstjóra
Karnabæjar
er áætlaö aö af þessum fjölda
þá muni 1 fara í framleiðslu á
móti hverjum 3 sem fara í
þjónustugreinar tengdum þess-
ari framleiöslu. Því veröur meö
öörum orðum þannig fariö aö
hver einstaklingur, sem starfar
viö iðnaðarframleiðslu sjá 3
öörum fyrir störfum í þjónustu-
greinunum.
Mér finnst þaö því liggja Ijóst
fyrir aö viö íslendingar veröum
aö auka iönaö okkar. Þaö þarf
aö gefa iönaöinum einhvern
starfsgrundvöll til aö vinna á.
Samkeppni er heilbrigö en þaö
eru verölagshöft ekki. Það verö-
ur aö skrá gengiö rétt til aö sá
vaxtarbroddur sem iðnaöurinn
er fái aö þroskast.
Guölaugur sagöist halda aö í
framtíöinni myndi verða um að
ræöa tvær tegundir búöa, ann-
ars vegar stórar búöir þar sem
allt fæst af öllu og hins vegar
litlar og notalegar búöir. „Ég
held aö þar verði ekkert á milli."
Líf og fjör
í búðunum
„Ég held aö stefnan sé sú aö í
framtíðinni veröi meira líf og fjör
í verslunum. Þangað muni fólk
koma til að kaupa en muni um
leiö fá skemmtun í kaupbæti.
Viö erum aö byrja aö sjá þetta
gerast hér á landi og ég held, aö
í framtíðinni muni þróunin
stefna enn lengra í þessa átt.
Til dæmis má nefna þaö aö
hljómplötur í framtíöinni veröa
mjög líklega kynntar meö
video-tækni þar sem viöskipta-
vinurinn hlustar ekki eingöngu á
músíkina heldur fylgist einnig
meö listamönnunum á sjón-
varpsskermi. Þetta veröur án
efa einnig notaö til aö kynna
fatnaö. Aö morgni verður tekin
upp tískusýning sem síðan er
sýnd viöskiptavinunum þannig
aö hann geti sem best kynnt sér
þaö nýjasta og besta — og um
leið haft gaman af. Meö þessum
hætti á ég von á því aö allir
verslunarhættir veröi frjálslegri,
meira lifandi og skemmtilegri en
áöur hefur tíökast, bæði fyrir
viöskiptavininn og kaupmann-
inn.“
Heiðarleika
gagnvart
viðskiptavinum
Viö gátum ekki látiö þessu
spjalli lokiö án þess aö spyrja
Guölaug um áhrifamátt auglýs-
inga og skoöun hans á framtíö-
arþróun í þeim efnum. „Ég held
að auglýsingar séu í dag heiöar-
legri áhrifavaldar á almenning
en bæöi pólitíkusar og blaöa-
menn. Auglýsendur koma til
dyranna eins og þeir eru klædd-
ir, og allir sjá aö þeir eru aö
auglýsa. En bæöi blaðamenn og
pólitíkusar sigla undir fölsku
flaggi. í báöum tilvikum er fólki
talin trú um aö ekki sé um
auglýsingu aö ræöa, en samt er
veriö aö halda á lofti einhverri
skoöun. Oft á tíöum er hér um
aö ræöa lýðskrum sem þeir taka
ekki ábyrgö á.
Og ég trúi því aö í framtíöinni
muni auglýsingar veröa heiöar-
iegri og heiöarlegri. Ég held aö
flestir geri sér grein fyrir því að
þaö veröur aö koma heiðarlega
fram gagnvart viöskiptavinun-
um. Þaö er ennfremur mín skoö-
un að auglýsingar og skemmt-
anir muni í framtíöinni haldast
hönd í hönd. Auglýsingar munu
veröa fullar af húmor og
„mystik“.