Morgunblaðið - 27.09.1979, Blaðsíða 26

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. SEPTEMBER 1979
Afmælisrabb
••
við Onnu
Þórhallsdóttur
söngkonu
hinn kunni söngstjóri, Jón Hall-
dórsson. Þessi kór gerði þjóðfélag-
inu einnig gagn. Við fórum mörg
sumur út í skemmtiferðaskip á
ytri höfninni í Reykjavík og sugn-
um þar.
Þetta var afbragðs góður kór.
Karlaraddir voru úr K.F.U.M.
-kórnum en kvennaraddir voru
úrvalslið úr ýmsum blönduðum
kórum. Hraðbátar frá skipunum
sóttu okkur um borð. Þarna var
oft glatt á hjalla og mörg tungu-
mál heyrðust töluð.
I öllum þessum fimm kórum
sem ég hefi nefnt starfaði ég
lengri eða skemmri tíma. Þar fyrir
utan má telja kóra dr. Páls
ísólfssonar, sem uppfærðu stór
kirkjuleg verk. Ég held að ég hafi
„ Oll voru fjöllin eins og
festá ósýnilegan þráð”
ANNA Þórhallsdóttir söngkona er sjötiu og fimm ára í dag. Anna
hefur lagt hönd á plóginn við margt og ekki hefur hún farið
alfaraleiðir. Anna er sérstæður persónuleiki og ávallt hefur hún
haldið í gráðið i þágu listar sinnar og mannlifs i landinu. Hún er m.a.
einn helzti baráttumaður fyrir því að hið gamla og gróna hljóðfæri,
langspilið, detti ekki út úr ruilunni hjá islenzkri þjóð. Auk þess að
eiga 75 ára afmæli þá á hún einnig 50 ára starfsafmæli sem söngvari.
Hún var ein af fyrstu söngvurunum sem sungu i islenzka útvarpinu
árið 1929 i tilraunastöð sem hóf starfsemi sina á þvi ári með
kallmerkinu Útvarp Reykjavik. Tæki stöðvarinnar voru mjög
ófullkomin og oft varð að reyna á það i útsendingu hvort hún
heppnaðist eða ekki. Fyrir 50 árum gerist Anna félagi i kvennadeild
Oddfellowreglunnar í Reykjavik, en þar hefur hún starfað mikið að
mannúðarmálum. Anna hefur verið brautryðjandi á margan hátt og
m.a. mun það hafa verið eitt fyrsta sporið til hjálpar fötluðum á
félagslegum grundvelli hér á landi er hún stóð fyrir skemmtun á
vegum Oddfellowa til styrktar fötluðum í Gamla bíói árið 1945, en
félagssystir hennar, Ásta Einarsson pianókennari, aðstoðaði hana.
Anna hefur ritað greinar, sungið fyrir landsmenn og útlendinga,
tekið ljósmyndir, ritað bækur og þegar við röbbuðum við hana
spurðum við fyrst um starfsferilinn.
26
„Fegurð staðarins
gerði fólkið listrænt“
„Starfsferill minn er orðinn
æðilangur, ekki síst vegna þess að
ég er vön því að fitja upp á nýju
viðfangsefni, þegar öðru lýkur.
Löngun mín að tjá mig í söng
hefir ávallt verið sterk. Þessi hvöt
hefir fylgt mér frá barnæsku.
Söngáhugi er mér í blóð borinn.
Fimm ára gömui söng ég fyrst
fyrir hóp af fólki. Það var á
jólatrésskemmtun fyrir börn aust-
ur á Höfn í Hornafirði. Faðir
minn setti mig upp á stól og sagði:
„Þú átt að vera forsöngvari."
Þetta voru mínir fyrstu
áheyrendur í margmenni og faðir
minn var fyrsti undirleikari minn.
Hann lék á orgel. Þeir eru nú
orðnir margir sem hafa aðstoðað
mig við sönginn. Ég er þeim öllum
ákaflega þakklát.
Á unglingsárum mínum var
mjög gott söngfólk í Hornafirði.
Fegurð staðarins gerði fólkið list-
rænt. Við sungum oft saman á
samkomum og í fallegu kirkjunni
við Laxá, en nú er sú kirkja horfin.
í fyrsta leikhúsinu á Höfn, sem
var stór samkomusalur, síðar
gerður að sjóbúðum, lék ég í
söngleiknum „Trínu í stofufang-
elsi“. Þetta var fyrsta leiksýningin
í þorpinu. I þessum sal sungum við
Hreinn Pálsson, söngvari, dúetta
með aðstoð Olgu systur minnar.
Söng sig inn á
bók fyrir hnattflugmonn
Árið 1919 og 1921 var ég nem-
andi í Kvennaskólanum í
Reykjavík. Tveir söngkennarar
mínir, þau Ásta Einarsson og
Sigfús Éinarsson, tónskáld, áttu
eftir að starfa með mér við
sönginn um langan tíma. í skóla
þessum söng ég oft einsöng á
skólaskemmtunum og í skólakórn-
um. Eftir þann tíma lá leið mín til
Kaupmannahafnar. Þar stundaði
ég söngnám hjá þekktri söng-
kennslukonu, Kristine Hoffmann.
Frá henni fékk ég mjög góðan
vitnisburð og óskaði hún eftir við
foreldra mína, að ég héldi söng-
námi áfram. Á því voru engin tök,
enda þótti mörgum þetta óskyn-
samleg ráðstöfun. Svona nám
þekktist ekki fyrr í minni sveit.
Árið 1924 fékk ég stöðvarstjóra-
stöðuna við Landssímann á Höfn.
Það sama ár komu amerísku
hnattflugmennirnir til Horna-
fjarðar. Þá kom söngnámið sér vel
því ég var fengin til að syngja
fyrir þá í kvöldverðarboði, sem
haldið var þeim til heiðurs. Fyrir
þann söng fékk ég vinsamleg
ummæli í bók Lowell Thomas,
útgefin 1926, sem heitir: „The
First World Flight" (Fyrsta
hnattflugið).
Árið 1928 fékk ég ábyrgðar-
mikla stöðu hjá Landssíma
Islands í Reykjavík. Jafnframt því
starfi vann ég um 20 ára skeið í
blönduðum kórum sem stofnsettir
voru í borginni.
Starfsaldur minn við Lands-
síma íslands var 25 ár, þar af
vann ég 10 ár sem gjaldkeri og
bókari Bæjarsíma Reykjavíkur og
nágrennis. Um kórstarfið hefi ég
þetta að segja: Á tímabilinu
1928—1939 starfaði ég undir kór-
stjórn Sigfúsar Einarssonar, próf-
essors. Minningin um hinn göfug-
lynda, stórbrotna mann er mér
hugljúf. Ég tel það ávinning að
hafa verið einn strengur í hörpu
hans svo lengi. Ég var meðal
sópran-söngvaranna sem áttu eft-
ir að komast í dagblöð heims-
pressunnar."
„Það voru mikil
tilþrif í starfi
þeirra kóra“
I lok ársins 1928 var farið að
undirbúa hátíðahöldin á Þingvöll-
um, sem voru fyrirhuguð árið
1930. Háttvirt Alþingi stóð að
stofnun þriggja kóra sem ég starf-
aði í. Sá fyrsti var Utanfararkór-
inn. Hann átti að fá það hlutverk
að koma fram á Norrænu söng-
móti, sem forystumenn danskra
kóra boðuðu til, 1. og 2. júní 1929.
Eftir heimkomuna var gert ráð
fyrir að tvöfalda þennan fimmtíu
manna söngflokk sem valinn var
til utanfararinnar og að undirbúa
kór þann sem átti að syngja á
Þingvöilum 17. júní 1930. Ekkert
var til sparað, því var Alþingis-
hátíðarnefnd falið að ráða til sín
kennara sem átti að þjálfa söng-
raddir kórfólksins. Það var Sig-
urður Birkis, söngkennari, sem
fékk þetta giftudrjúga starf og
átti hann góðan þátt í velgengni
kóranna.
Höfuðið hátt með
tónsprotann í Konunglega
Hinn frægi Utanfararkór, sem
af mörgum hefir verið talinn einn
besti blandaður kór sem Island
hefir átt, kom, sá og sigraði.
Hróður hans barst á skömmum
tíma um öll Norðurlönd, vegna
frábærra dóma. Sigfús Einarsson,
tónskáld, bar höfuðið hátt þegar
hann hélt á tónsprotanum í Kon-
ainglega leikhúsinu og í risasaln-
um „Forum“. Danaprins, sem
síðar var konungur Islands, var
verndari söngmótsins, hann opn-
aði það með því að ávarpa eitt
þúsund söngvara frá fimm Norð-
urlöndum. Að mótinu loknu var
stór veisla í Ráðhúsi Kaupmanna-
hafnar.
Fáum datt í hug, að fimmtíu
manna kórinn frá íslandi væri
annað en lítið peð í þessu sfora
tafli. Þarna var um söngkeppni að
ræða þar sem allir sóttust eftir að
vera sigurvegarar. Eftir söngmót-
ið voru Kaupmannahafnarblöðin
full af gagnrýni, góðri eða slæmri.
Islenski kórinn fekk einróma lof
fyrir góða frammistöðu. Hér er
aðeins eitt sýnishorn, tekið úr
dagblaðinu „Berlingske Tidende:"
„íslandskórinn reyndist vera frá-
bær úrvalskór með yndislegum
sópranhreim og með næmum
þýðleik í meðferð.“
Alþingishátíðarkórinn. í honum
voru yfir 100 manns. Sigfús Ein-
arsson stjórnaði honum einnig.
Mannmergðin í Almannagjá þar
sem kórinn söng var gífurleg.
Stórhátíðir á Þingvöllum eru eitt-
bvað alveg sérstætt, hvernig sem
viðrar.
Árið 1933 stofnaði söngfélagið
„Heimir" blandaðan kór. Honum
stjórnaði Sigfús Einarsson til
dauðadags. Kórinn var rómaður
fyrir fagran söng.
Sigrún Gísladóttir var hvata-
maður að stofnun hans og í stjórn.
Hún hefir ritað mjög fróðlega bók
um Sigfús Einarsson, tónskáld.
Lýðveldishátíðarkórinn. ís-
lenska ríkið stóð einnig að stofnun
þessa kórs. Stjórnandi var dr. Páll
Isólfsson, tónskáld. Við sungum á
gjárbarminum á Þingvöllum 17.
júní 1944, í grenjandi rigningu og
blæstri. Höfðingjar sem sátu í
stúku voru flestir með regnhlífar.
Dr. Páll lét ekki regnið rugla sig
og stjórnaði af skörungsskap að
vanda. Veörið var gagnstætt því
sem var á 11 alda afmæli, 1974.
Við þau hátíðahöld var ekki
blandaður kór. Hafði sú hátíða-
nefnd gleymt kvenþjóðinni?
Skipakórinn. Það er fimmti kór-
inn sem ég nefni. Honum stjórnaði
ávallt verið þar með. Segja má að
ég hafi verið heimagangur hjá
þessum söngstjóra. Ég var kölluð
til að vera með þegar eitthvað
meiriháttar var um að vera í
borginni. Ég ber sérstaka virðingu
fyrir því sem dr. Páll gerði fyrir
tónlistarlíf í landinu.
Frásögn af kórstarfinu lýk ég
með því að benda á að í fábreyttu
bæjarlífi sem þá var í Reykjavík
voru það kórar bæjarins sem buðu
upp á fagra, sígilda tónlist og var
það stór þaftur í skemmtana- og
menningarlífi bæjarins. Hér voru
margir að verki sem unnu óeigin-
gjarnt starf, oftast án þóknunar."
„Þú stundaðir nám ytra í tón-
listinni?"
„Árið 1945 lét ég innrita mig í
einn þekktasta tónlistarskóla
Bandaríkjanna, „Juilliard", og
fékk til þess styrk frá Alþingi. Þar
stundaði ég nám í tvö skólaár. Ég
fékk frí frá starfi mínu við
Landssímann í eitt ár. I þessum
skóla fékk ég ágæta þjálfun hjá
einni þekktustu kennslukonu skól-
ans, Mme Julie Soudant. Rögn-
valdur Sigurjónsson píanóleikari,
sem verið hafði í skólanum, benti
mér á þennan ágæta kennara og
er ég honum þakklát.
„.Hvaða fallega
íslenzka lag
sunguð þér?“
I skólaskrá stendur að inngöngu
fái aðeins þeir sem hafi músik-
alska hæfileika, komi með með-
mæli frá þekktum tónlistarmanni
og sýni fyrsta flokks einkunn frá
einhverjum skóla. Þegar ég fór að
heiman hafði ég meðferðis góða
skólaeinkunn og afar góð með-
mæli frá dr. Páli Isólfssyni. Svo
átti ég eftir að ganga undir
söngpróf. Ég gleymi aldrei
prófskrekknum. Ég átti að syngja
raðauglýsingar — raðauglýsingar — raðauglýsingar

þakkir \ tilsölu ■ húsnæöi óskast
Þakkir / tilefni af níutíuára afmæli mínu 16. sept. sl. færi ég ættingjum mínum og vinum hjartans þakkir og biö Drottinn Guð aö blessa ykkur öll og styrkja um ókomin ár. Sigríöur Helgadóttir. Höfum til sölu talsvert magn af smokkfiski til beitu. Uppl. í síma 94-2110. Fiskvinnslan á Bíldudal h.f. Skrifstofuhúsnæði óskast Lítiö, en peningasterkt útflutningsfyrirtæki óskar aö kaupa 50—80 ferm. skrifstofuhús- næöi. Tilboö sendist Mbl. merkt: „H — 734“. Öllum tilboöum veröur svarað.