Morgunblaðið - 27.09.1979, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. SEPTEMBER 1979
27
innlend og erlend lög fyrir próf-
dómara. Mér var vísað inn í stóran
sal þar sem í einu horninu var
flygiil og undirleikari sem ég hafði
ekki áður séð. I öðru horni sat
roskinn karlmaður. Eftir að ég
hafði sungið sagði þessi góðlátlegi
maður: „Þér náið inngöngu. Hvaða
fallega íslenska lag sunguð þér?“
Ég söng „Heimi" eftir Sigvalda
Kaldalóns. Þegar ég frétti eftir á,
að maðurinn var gagnrýnandi
Metropolitanóperunnar í New
York, hrósaði ég happi að hafa
ekki fregnað það fyrr. Að loknu
þessu skyndinámi í heimsborginni
fékk ég svohljóðandi meðmæli frá
kennslukonu minni: „Ungfrú
Anna Þórhallsdóttir naut tilsagn-
ar hjá mér í Juilliard-skólanum í
New York-borg, 1945—1946. Anna
Þórhallsdóttir hefir hrífandi
fagra mezzosópranrödd. Hún var
iðin og samviskusöm við námið og
var ánægjulegt að kenna henni."
Undirskrift: Mme Belle Julie
Soudant.
„Var þetta allt dans á rósum?"
„Nei, brátt komu vonbrigðin.
Eftir heimkomuna auglýsti ég
söngskemmtun í „Gamla Bíói“.
Einn besti undirleikari sem ég
hefi kynnst, dr. Urbancic, æfði
með mér ljóðalög og aríur.
Söngskráin var mjög falleg. Þess-
um konsert varð ég að aflýsa
vegna ónógrar þátttöku. Kannski
hefi ég ekki auglýst nóg. Ég fór
ekki út í það ævintýri að auglýsa
sjálfstæða söngskemmtun fyrr en
löngu seinna, en það var í Bíóhöll-
inni á Akranesi. Það var mjög
gaman að syngja í þeirri höll.
Anna Péturss píanóleikari aðstoð-
aði og lék mjög vel undir sönginn.
Hinn 23. marz 1948 auglýsti ég
kirkjutónleika í Laugarneskirkju.
Páll Kr. Pálsson, orgelleikari, var
undirleikari og lék verk á orgelið.
Þessir tónleikar fengu ágæta
dóma. Stundum hefi ég verið
spurð hvar ég syngi oftast. Þessu
svara ég þannig: „Hingað og
þangað“. Ég hefi sungið í félags-
heimilum, heilsuhælum, elliheim-
ilum og spítölum, svo nokkuð sé
nefnt. Ég söng eitt sinn fyrir
Blaðamannafélag Islands í veislu-
salnum á neðstu hæð Oddfellow-
félagsins. Mér var vísað að gesta-
borði. Þar sátu leikkonurnar
Soffía Guðlaugsdottir og Gerd
Grieg. Þetta voru skemmtilegir
sessunautar. Þær sögðu að ég
hefði sungið vel „Draumaland"
Sigfúsar Einarssonar.
„Þeim yrði stýrt
út í hafsaugau
Það var ógleymanlegur atburð-
ur þegar ég söng og lék á langspil-
ið í Ráðherrabústaðnum við
Tjörnina. Ráðherra- og sendi-
herrafrúr höfðu margar ekki séð
þjóðarhljóðfæri íslendinga áður.
Ef til vill væri gaman fyrir
mennina þeirra að kynnast þess-
um þjóðargrip, sem forfeður okkar
léku á í 3 til 4 aldir. Ef ég léki
þarna aftur gæti ég komið því að
sem mér liggur á hjarta: Gamla
tveggja strengja fiðlan er óend-
urvakin."
„Söngferill þinn hefur legið um
margar kirkjur."
„Eg hef sungið í alls þrjátíu
kirkjum innlendum og útlendum.
Þrjár þeirra eru í Ameríku. Tvær
mjög stórar, önnur baptistakirkja,
hin methódistakirkja. Ég var í kór
Lútersku kirkjunnar í Atlanta,
Georgia, nokkra mánuði. Á þess-
um tíma var kirkjuráðstefna þar í
borg. Eitt sinn komu margir
biskupar í kirkjuna. Skömmu
síðar fengum við viðurkenn-
ingarskjal frá ráðstefnunni þar
sem sagt var, að músikin í kirkj-
unni hefði verið undur fögur.
Þetta þótti mikill heiður. í þessum
þremur kirkjum söng ég einsöng á
íslensku.
Eftir reynslu minni finnst mér
kirkjutónlist hágöfug. Söngurinn
göfgar og eflir kristilegt hugarfar.
Trú mín er þessi: Ég trúi á
Allsherjar drottin og ber lotningu
fyrir kristinni trú. Ég álít að
siðakenningar hennar séu nauð-
synlegar hverjum manni. Huldir
heimar virðast mér vera nærri
okkar veröld og duldir kraftar fela
í sér ómælanlega orku. Hugarorku
ættu menn að beita til góðs. Það
var til góðs fyrir Islendinga þegar
landhelgisdeilan leystist. Notuðu
menn ekki þessa orku til sjós og
lands? Af því ættu erlendar þjóðir
að læra, ef einhver fer aftur að
reyna að ásælast land eða land-
grunn. Þeim yrði stýrt beint út í
hafsauga."
„Þekki tunglf jöllin mín
á nýju tunglkortunum“
„Þú hefur lent í mörgum ævin-
týrum í hversdagsþrasinu."
„Mér finnst stundum að mér sé
ýtt áfram til að gera ýmsa hluti.
T.d. þegar ég var að fást við leit að
langspilinu í öðru landi. Þegar ég
tók sólmyrkvamyndir mínar sem
ég álít að séu hinar fegurstu en
jafnframt hinar ótrúlegustu.
Hvers vegna er mér gefið tækifæri
öðrum fremur að horfa frá Aust-
urstræti í Reykjavík á fjöll á
tunglinu? Ég festi á filmu eitt
LjÓMm. Anna l>órhallsdóttir
þeirra sem var langstærst, síðan
sá ég röð af tindum, sem allir
vísuðu niður. Öll voru fjöllin eins
og fest á ósýnilegan þráð og
sveifluðust um sem örskot Jíkt og
strokið væri eftir hnetti. Ég tók
átta myndir af þessu fyrirbæri 30.
júní 1954 í heiðskíru veðri á
hádegi um kl. 12,30. Það var
almyrkvi við suðurströnd Islands.
Vísindamenn geta ekki útskýrt
þær og telja þær sennilega hafa
lítið visindalegt gildi. Samt hefir
ein stjörnurannsóknastöð, „John
Bradley observatory", Atlanta,
Georgia, eignast þrjár þeirra og
hefir útstillingu á þeim meðal
annarra, sem hafa verið teknar af
geimnum og eru taldar óskýran-
legar.
Á ljósmyndir í fjöl-
skyldualbúmi þjóðanna
í „Museum of Modern Art“, New
York, eru einig þrjár af sól-
myrkva-myndum mínum. Hinn
frægi ljósmyndari, Edward
Steichen, pantaði myndirnar.
Hann safnaði myndum á farand-
sýninguna, „Fjölskylda þjóðanna".
Að síðustu nefni ég Richard Lip-
pold, hann er einn frægasti
myndhöggvari Bandaríkjanna.
Hann sá póstkort sem ég hafði
gefið út af þessum myndum og
óskaði eftir öllum sem ég hafði
tekið á sama tíma. Hann hefir þær
uppstilltar í vinnustofu sinni.
Þessi maður hefir gert hina und-
urfögru mynd sem höggin er í
gullvír og heitir „Sólin". Hún
hangir . í lofti á stórum sal í
Metropolitan-safninu í New York.
Þarna snýst „Sólin“ hans og koma
þá fram sömu geislamyndanir og
myndir mínar sýna. Eitt sinn
þegar ég var í New York bauð
þessi listamaður mér í hádegis-
verð. Þar sagði hann að engu væri
líkara en að hann hefði haft
myndir mínar að fyrirmynd, en
hann sá þær ekki fyrr en verkinu
var fulllokið. Eg tók fyrstu mynd-
ina í Bankastræti en hinar sjö í
Austurstræti í Reykjavík.
Auk póstkortaútgáfunnar hefi
ég gefið út eina bók og eina
hljómplötu. Bókin sem ég gaf út
og ritaði er sem kunnugt er
„Brautryðjendur á Höfn í Horna-
firði". Hún er heimildarit um
foreldra mína, Þórhall Daníeisson
og Ingibjörgu Friðgeirsdóttur.
Hún fjallar einnig um uppbygg-
ingu Hafnar og um margt fleira
sem telja má fróðlegt. Bókin er
237 bls. að stærð, prýdd fjölda
mynda, þeirra á meðal margar
teknar af mér.
íslenzk þjóðlög
fyrir heimsmarkað
Hljómplatan sem ég gaf út á
eigin kostnað er söguleg að því
leyti að hún er fyrsta hæggenga
(L.P.) platan sem gefin hefir verið
út með eingöngu íslenskum lögum
og ber alþjóðlegt hljómplötu-
merki, þ.e. „His Masters Voice“.
Platan heitir „12 íslensk sönglög"
og hefir verið nefnd Sjómanna-
platan sökum þess að sönglögin
voru valin þannig að þau eru flest
til heiðurs sjómönnum. Gísli
Magnússon, píanóleikari, annast
undirleikinn. Hann er sem vitað er
einn fremsti píanóleikari landsins.
Við hljóðrituðum plötuna í upp-
tökusal His Masters Voice í Kaup-
mannahöfn. Hún kom á markað-
inn árið 1960.
Því miður hefir hún verið ófá-
anleg um lengri tíma sökum þess
að ég hefi ekki getað séð um
endurútgáfu á henni vegna
annríkis við annað verkefni og
fjárskorts. Þegar ég sýndi þessa
plötu dr. Páli ísólfssyni, sem þá
var yfirmaður tónlistardeildar-
innar, var hann óviss um að hægt
væri að spila svona plötu með
þeim tækjum sem þar voru í
deildinni. Hvort það var nálin eða
eitthvað annað, þá skófst fyrsta
platan upp og sama hafði verið
með hæggenga plötu sem Carl
Fisher-hljómplötufyrirtækið, New
York, tók upp árið 1945. Þessa
hljómplötu er ekki hægt að end-
urnýja, því þetta var eina eintak-
ið. Hljómplatan „Islensk þjóðlög",
gefin út af þekktum þjóðlagasér-
fræðingi í Milanó, Italíu, kom á
markaðinn árið 1974. Þar syng ég
34 íslensk þjóðlög og leik með á
langspilið. Þetta er Stereo-plata
með hljómplötumerkinu: „Álba-
tros“. Það fyrirtæki gefur út
þjóðlög flestra landa heims. Ríkis-
útvarpið sá um upptöku á þessari
plötu sem ég söng og lék inn á í
Háskólabíói. Umhoðssali hér á
landi er Fálkinn, Re.vkjavík.
Ekki verður hægt að segja þessa
sögu lengri hér, en hinn 20.
desember n.k. á afmælisdegi
Ríkisútvarpsins, óska cg eftir að
geta skýrt frá starfi mínu sem
útvarpssöngkona.
Lýsti upp brautina
á vejrum söngsins
Ég vildi mega í lokin benda á
hið tilviljunarkennda í lífi manna.
Það var ekki fyrirfram áætlað að
ég lyki fimmtíu ára söngferli með
því að syngja á spítala. Þetta var
kærkomið þoð, kærkomin afmæl-
isgjöf.
Hinn 10. desember s.l. bað
dómkirkjupresturinn í Reykjavík,
séra Þórir Stephensen, mig að
syngja við messu hjá sér í Kapellu
Landakotsspítala, orgelleikari var
Birgir Ás Guðmundsson. Mér
fannst að við þessi tímamót í lífi
mínu þyrfti ég að hafa dálitla
viðhöfn. Ég klæddi mig í faldbún-
inginn minn, setti á mig djúpu
skotthúfuna og þannig klædd
mætti ég við þessa guðsþjónustu.
Þarna voru samankomnir sjúkl-
ingar spitalans, margir í hjóla-
stólum. Fyrir messuna gekk ég til
þeirra og heilsaði þeim með
handabandi. I huga mér bað ég
þessu sjúka fólki Guðs blessunar.
Þessi athöfn hafði djúp áhrif á
mig og fullvissaði mig ennfremur
um að maður ræður ekki sínum
næturstað.
Ég þakkaði prestinum og orgel-
leikaranum fyrir hátíðlega stund.
Þeir vissu ekki, að ég var að renna
hálfrar aldar skeið á sviði tónlist-
arinnar, né heldur að messudag-
inn bar upp á fæðingardag móður
minnar. Það var hún sem glæddi
tilhneigingu mína og lýsti upp
braut mina á vegum söngsins.
- á.j.
Búnaðarbankinn á Hellu
opnar afgreiðslu á
SKÓGUM
föstudaginn 28. september.
Afgreiðslan verður opin mánudaga til föstudaga kl. 4—6.
Viðtalstími útibússtjóra fimmtudaga kl. 4—6.
Búnaðarbanki Islands
v________________________________)