Morgunblaðið - 11.12.1979, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. DESEMBER 1979
29
Að því var vikið í fréttaskýr-
ingu hér í blaðinu s.l. föstudag,
að brýnasta verkefnið í íslensk-
um stjórnmálum væri nú að ná
sáttum milli stjórnmálaflokk-
anna um lausn þess mikla vanda,
sem að steðjar. Með hliðsjón af
stefnu stjórnmálaflokkanna var
talið, að mestur skyldleiki væri
milli þeirra leiða, sem Sjálfstæð-
isflokkur, Alþýðuflokkur og
Framsóknarflokkur hafa lagt til
að farnar verði til að sigrast á
verðbólgunni. Jafnframt var sú
skoðun sett fram, að í raun hafi
kjósendur verið að færast til
hægri í kosningunum en báran
hafi brotnað á Framsóknar-
flokknum.
Hafi kjósendur skilað sér aft-
ur til Framsóknarflokksins í því
skyni, að hann hefði forystu um
myndum nýrrar ríkistjórnar,
var það ekki af tiltrú til
Steingríms Hermannssonar for-
manns flokksins. Þótt draga
megi í efa ýmislegt í skoðana-
könnunum, gáfu þær þó ákveðna
vísbendingu um það, að flestir,
sem svöruðu, töldu víst, að
„ókrýndur foringi" Framsóknar-
flokksins Ólafur Jóhannesson
yrði í forystu fyrir Framsóknar-
flokknum við myndun nýrrar
stjórnar. Annað komst ekki til
skila hjá kjósendum, svo notað
sé vinsælt orðalag. Hugur kjós-
enda var því alls ekki bundinn
við neina drauma um nýja
vinstri stjórn.
Sú setning, að stjórnmálin séu
list hins mögulega, byggist á því,
að stjórnmálamenn leiti með
opnum huga og án fordóma
>eirra úrræða, sem þykja best til
>ess fallin að ná settu marki. Við
>ær aðstæður, sem nú ríkja hér
á landi, hlýtur markmiðið að
vera það að ná sættum milli
hinna stríðandi afla. Gífurlega
mikið er í húfi. Sjaldan hefur
þjóðin verið eins á vegi stödd
vegna þess hve illa hefur til
tekist um stjórn landsmálanna.
Allra síðustu daga hefur kom-
ið í ljós, að Steingrími Her-
mannssyni er það alls ekkert
kappsmál að fara þannig með
umboð sitt til myndunar meiri-
hlutastjórnar, að sáttum verði
náð milli ólíkra þjóðfélagsafla.
Svo virðist sem persónulegir
fordómar ráði ferð hans en ekki
almenn stjórnmálaviðhorf. I við-
tali við Vísi síðastliðinn laugar-
dag segir Steingrímur meðal
List hins mögulega
annars: „Ég hef alla tíð verið
efins um samstarf við Sjálfstæð-
isflokkinn. Það er ef til vill arfur
frá föður mínum en hann fór
aldrei í stjórn undir forystu
Sjálfstæðismanna. Það er mjög
ríkt í mörgum Framsóknar-
mönnum að Framsóknarflokkur-
inn eigi að vera andstæðingur
Sjálfstæðisflokksins. Tryggvi
heitinn Þórhallsson sagði: „Allt
er betra en íhaldið" og ég tek
undir það!“
Fréttir herma, að markmið
Steingríms Hermannssonar sé í
raun að nota umboð sitt til að
koma á minnihlutastjórn Al-
þýðuflokks og Framsóknar-
flokks, sem sæki til skiptis
stuðning til Sjálfstæðisflokks og
Alþýðubandalags. Áður en skrið-
ur kemst á umræður um slíkt
stjórnarmynstur, þarf að liggja
fyrir, að núverandi tilraun til
myndunar meirihlutastjórnar
takist ekki. Forseti Islands þarf
þá að hafa veitt Steingrími
heimild til að koma saman
minnihlutastjórn. Dýrmætur
tími fer til spillis. Kæmi til
tvíhliða viðræðna milli fram-
sóknar og krata mundu deilur
þeirra á milli standa um menn
frekar en málefni. Það væri
spurningin um skipan manna í
ráðherraembætti sem réði úr-
slitum en málefni yrðu látin
sigla sinn sjó, því að um þau yrði
rifist á Alþingi. Engar raunveru-
legar sættir hefðu tekist.
Stjórnmálamennirnir verða að
kanna alla möguleika með opn-
um huga. Það hefur alls ekki
verið gert og verður greinilega
ekki gert undir forystu
Steingríms Hermannssonar.
Einn er sá möguleiki, sem
mönnum þykir jafnan fjar-
stæðukenndastur, þegar rætt er
um samstarf stjórnmálaflokk-
anna. Það er samvinna milli
Sjálfstæðisflokks og Alj>ýðu-
bandalags í ríkisstjórn. I for-
ystugrein Þjóðviljans í síðustu
viku var hvatt til þess, að menn
grafi stríðsaxirnar. Hvernig
væri að kanna í þeim anda
möguleika á samstarfi Sjálf-
stæðisflokks og Alþýðubanda-
lags?
I samskiptum austurs og vest-
urs hafa Vesturlönd mótað þá
reglu að ganga ekki til samninga
við kommúnista nema þau geti
samið í krafti eigin styrks.
Birgir Isleifur Gunnarsson,
formaður framkvæmdastjórnar
Sjálfstæðisflokksins, sem fjallar
fyrst og fremst um innviði
flokksins, sagði meðal annars í
grein um kosningarnar í Morg-
unblaðinu sl. laugardag: „Til
lengdar getur enginn stjórn-
málaflokkur þrifist á getuleysi
annarra. Flokkurinn verður
sjálfur að hafa stefnu og vera
tilbúinn að standa og falla með
henni. Þá leið valdi Sjálfstæðis-
flokkurinn ... Aðalatriðið er
... að með þessu markvissa
starfi hefur Sjálfstæðisflokkur-
inn verulega treyst innviði sína,
skýrt betur fyrir sjálfum sér og
öðrum þann hugsjónagrundvöll,
sem flokkurinn hvílir á og styrkt
sig í málefnabaráttunni."
Er ekki rétti tíminn nú að
nota þennan aukna innri styrk
og bættu málefnastöðu til að
brjótast út úr hefðbundnu
mynstri íslenskra stjórnmála og
leita eftir þeim sáttum, sem eru
forsendan fyrir því, að jafnvæg-
isskilyrði skapist fyrir nýja
framfarasókn? í lífskjaramati
sínu byggja íslendingar á sam-
anburði við árangur í þeim
löndum, sem búa við efnahags-
kerfi frjálshyggjunnar, jafnt
Sjálfstæðismenn sem Alþýðu-
bandalagsmenn leggja þessa við-
miðun til grundvallar. Þessi
samanburður verður okkur ekki
hagstæður, fyrr en efnahags-
kerfinu hefur verið breýtt hér á
landi. Þau öfl, sem geta samein-
ast um friðsamlega leið að þessu
markmiði, er að finna innan
Sjálfstæðisflokksins og Alþýðu-
bandalagsins. Vilji er allt sem
þarf.
Björn Bjarnason.
Kjartan Norðdahl:
Enn um Kambódíu
Vegna þess hversu hugmynd
sú, er ég setti fram hér í blaðinu
fyrir skömmu varðandi aðstoð
við hið bágstadda Kambódíufólk,
hefir hlotið sérstaklega góðar
undirtektir, finnst mér bæði rétt
og skylt að skýra frá því hver
varð framgangur þess máls.
Það er alveg greinilegt, að
fréttamynd Sjónvarpsins um
ástandið í Kambódíu, ásamt
fjölda greina og mynda um sama
efni, hefir vakið djúpa samúð
manna hér á landi og einlæga
löngun til að geta orðið að liði.
Og það fór fyrir mér eins og svo
mörgum öðrum að myndin gekk
alveg fram af mér svo að ég gat
ekki stillt mig um að leggja
eitthvað til málanna og greip til
þess sem lá næst við. Stakk upp
á því að við reyndum að manna
vél, hlaða hana nauðsynjum og
fljúga með þær alla leið til
Kambódíu.
Strax sama daginn og þetta
birtist í Morgunblaðinu höfðu
fjölmargir, bæði karlar og konur
úr öllum stéttum samband í
síma og einnig persónulega og
létu í ljós fullan vilja á að styðja
þetta mál. Vegna þessa fannst
mér óhjákvæmilegt að kanna
málið nánar og fékk til þess góða
aðstoð áhugasamra. Haft var
samband við hina ýmsu aðila,
svo sem talsmenn flugmannafél-
aganna, flugvirkjafélagsins,
flugfreyjufélagsins, olíufélags,
landssambands bænda, landbún-
aðarráðuneytisins (ráðherra)
o.fl., o.fl. og alls staðar voru
sömu góðu undirtektirnar og
viljinn til að greiða fyrir málinu.
Síðan sneri ég mér til Flugleiða
og það var sama sagan. Hver
einasti maður sem ég talaði við
var bæði áhugasamur og hjálp-
fús. Seinast talaði ég við for-
stjóra Flugleiða og er mér
ánægja að geta skýrt frá því
hversu vel og drengilega hann
tók þessari málaleitan allri.
Þegar farið var að kanna
málið ofan í kjölinn kom í ljós,
að eigi var auðvelt að fram-
kvæma þetta á þennan hátt.
Allar vélar félagsins eru bundn-
ar ýmist á föstu áætlunarflugi
eða leiguflugi í fjarlægum lönd-
um. Það er oft hægara að tala
um hlutina en að koma þeim í
framkvæmd. En þeir góðu menn
hjá Flugleiðum bentu á aðra leið
sem er síður en svo verri og í
rauninni betri. Hún er sú að
koma hinum nauðsynlega farmi
með vélum félagsins til Luxem-
borgar og svo þaðan með Cargo-
Lux áfram til Kambódíu. Fáist
Cargo-Lux menn til að taka þátt
í þessu (en mér skilst að þeir
hafi þegar farið ferðir þangað
með hjálpargögn) þá er það betri
lausn að því leytinu til, að hún er
ódýrari og meiru magni er unnt
að koma á þennan hátt, auk þess
sem þeir Cargo-Lux menn ættu
að vera alkunnugir þar eystra.
Ég hef líka heyrt að þeir séu vel
liðnir á þessum slóðum.
Auk þeirra, sem nefndir hafa
verið hér á undan, var haft
samband við Hjálparstofnun
kirkjunnar og Rauða krossinn,
og höfðu talsmenn þeirra allt
gott um þetta að segja.
Ástæðan fyrir því, að hug-
myndin um að fljúga alla leið á
staðinn héðan frá íslandi fékk
svona góðar undirtektir hjá fólki
almennt, er m.a. sú, að fólk
hálf—efast um að sú aðstoð sem
verið er að láta í té, beri
raunverulegan árangur. Og ég
verð að segja, að ýmis skrif í
dagblöðunum undanfarna daga
hafa síður en svo miðað að því að
draga úr þessum efasemdum.
Það er sífellt verið að klifa á því,
að matvæli og lyf komist ekki til
skila og það er jafnvel skrifað að
það hafi nú ekki verið mjög
mikið að marka brezku sjón-
varpsfréttamyndina, sem öllum
er sáu er enn í fersku minni. Það
hafi bara verið áróðursmynd!
Mér finnst að fréttamenn dag-
blaða og aðrir sem um þetta
skrifa ættu að athuga vel, að
vilji íslendingar leggja fram lið
sitt í þessu máli öllu, þá verkar
það ekki beinlínis hvetjandi að
vera sífellt að benda á möguleik-
ana á þvi að hjálpin komi ekki að
gagni. Nú er ég sjálfur sekur í
þessu efni, því að ég tók svo til
orða í fyrri greininni sem ég
skrifaði um þetta, að ekkert
þýddi að vera gefa einhverri
stofnun peninga til að senda út í
buskann. Ég sé eftir að hafa sagt
þetta því að það er ósanngjarnt.
Það var bara það að mér fannst
liggja svo ógurlega mikið á að
aðhafast eitthvað undireins. En
mér er nú orðið ljóst að svona
nokkuð tekst ekki nema með
mikilli skipulagningu, því miður
liggur mér við að segja, því að öll
skipulagning tekur svo langan
tíma en þetta starf sem hér er
við að glíma er hreint kapphlaup
við dauðann.
Ég vil nú taka þessa fullyrð-
ingu til baka og hvet alla til þess
að taka vel í söfnunarherferð
Hjálparstofnunarinnar sem nú
er hafin. Eftir þau viðtöl sem ég
hefi átt við talsmenn hennar er
ég sannfærður um, að þeir pen-
ingar sem þangað berast eru í
góðum höndum og skila tilætluð-
um árangri svo fremi það standi
í mannlegu valdi.
Þeir hjá Hjálparstofnuninni
vita um þessa leið, sem Flugleið-
ir hafa bent á og boðist til að
verða til aðstoðar með, og þeir
sem láta eitthvað af hendi rakna
þessu til framdráttar geta verið
vissir um að í því er mest gagnið
miðað við aðstæður. Vilji menn
að íslendingar láti ekki sitt eftir
liggja í þessu mikla mannúð-
armáli verður hver einasti hugs-
andi maður að sinna þessu á
einn eða annan hátt. Og varð-
andi efasemdirnar um það hvort
aðstoð okkar kemst til skila eða
ekki þá er aðeins einn hlutur
alveg öruggur og vís, ef ekkert er
sent og engir peningar gefnir þá
verður aðstoðin engin.
Mig langar svo að lokum að
geta þess, að sennilega hefði
Sjónvarpið gert meira gagn
hefði það haft umræðuþátt á
eftir Kambódíumyndinni, þar
sem rætt hefði verið við ýmsa
stjórnmálamenn og talsmenn
hjálparstofnana um ástandið
hjá hinni ógæfusömu kambó-
dísku þjóð og hvað við íslend-
ingar ættum að gera. En það má
ef til vill enn bæta úr því?