Morgunblaðið - 05.02.1980, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. FEBRÚAR 1980
KVIKMYNDIN
Land og synir hef-
ur nú verið sýnd
um skeið bæði í
Reykjavík og á
Akureyri en hún
var sem kunnugt er
frumsýnd á Dalvík
og í Reykjavík 25.
janúar sl. Hefur
hún hlotið góða að-
sókn og verða sýn-
ingar hafnar á
henni út um land
eftir því sem sýn-
ingar hætta í
Reykjavík og á
Akureyri. Kvik-
myndin er gerð eft-
ir sögu Indriða G.
Þorsteinssonar,
Ágúst Guð-
mundsson er höf-
undur handrits og
leikstjóri og
framleiðandi er
Jón Hermannsson,
en þeir þremenn-
ingar eru eigend-
ur Isfilm, sem
stendur að mynd-
inni. Hér eru birt
viðtöl við þá þrjá
og Gunnar Reyni
Sveinsson er samdi
tónlist við Land og
syni og verður
síðan rætt við
fleiri af tækni-
mönnunum er
komu við sögu.
Jón Hermannsson:
Kvikmyndagerð-
armenn lifa í
eintómri áhættu
— Mór virrtist sem mar)?t fólk. sem ekki fer í bíó að staðaldi hafi séð
Land syni »k var ég reyndar að heyra af fólki sem aldrei hefur í
kvikmyndahús komið fyrr en nú að það sér þessa mynd. sagði Jón
Ilermannsson framleiðandi kvikmyndarinnar. en hann er einn af
aðstandendum ísfiim.
Jón Hermannsson er beðinn að
skýra nánar hvað felst í starfsheiti
hans, framleiðandi, hvert sé hlut-
verk hans við myndina:
— Við ákváðum þegar í upphafi að
standa að myndinni eins og venju-
lega er gert þegar um stórar kvik-
myndir er að ræða og þá kom það í
minn hlut að vera framleiðandi, en
það er eiginlega það sama og fram-
kvæmdastjóri hjá venjulegu fyrir-
tæki. Ekki er þó um alveg hliðstætt
starf að ræða á sama hátt og línur
milli kvikmyndatökumanns og leik-
stjóra eru ekki skýrar, en kvik-
myndaframleiðandi safnar saman
því sem til þarf, fólki og fé fyrst og
fremst, en raunin er sú að ég er
búinn að vasast í öllum hlutum og
hlaupa undi bagga á öllum sviðum.
Það þarf að bjarga ýmsum hlutum
og sjá um að útvega hitt og þetta,
finna sambönd og koma á sambönd-
um, útvega tæki o.s.frv.
Jón Hermannsson er rafmagns-
tæknifræðingur að mennt og starf-
aði hann um árabil hjá sjónvarpinu.
Var hann m.a. yfirmaður kvik-
myndadeildarinnar og kvaðst hann
því hafa fengið innsýn í flesta hluti
er kvikmyndir vörðuðu.
— Mér telst til að ég hafi átt þátt
í gerð 15—20 kvikmynda ásamt
öðrum síðustu 3 árum og er það
auðvitað fullmikii vinna, en við sem
störfum að kvikmyndagerð höfum
ekki marga fasta punkta í tilverunni
og verðum því að vinna að þeim
verkefnum, sem gefast þegar þau
koma upp og fá þannig fyrir saltinu
í grautinn. En við ákváðum þó að
taka ekki önnur verkefni í Isfilm á
meðan við unnum að Landi og
sonum til að tefja ekki fyrir henni.
Hvernig hefur gengið að útvega
fjármagn og haldið þið að myndin
standi undir sér?
— Það hefur gengið þokkalega að
útvega fjármagn og við fengum t.d. 9
milljón króna styrk úr kvikmynda-
sjóði sem var um 15% af heildar-
kostnaði myndarinnar og hjálpaði
okkur yfir erfiðasta hjallann. Síðan
var útvegað lánsfé úr bankakerfinu
á venjulegum lánskjörum og samið
við þá er unnu við myndina og þar
sem viö erum með allmikið lánsfé
lögðum við áherslu á að halda
áætiun og miða við að frumsýna í
byrjun þessa árs en frumsýningar-
daginn ákváðum við fyrir meira en
þremur mánuðum og stóð hann upp
á dag. Einnig tókst okkur að standa
við fjárhagsáætlun og hafa yfirleitt
allar áætlanir sem gerðar voru um
einstaka þætti myndarinnar staðist
nokkurn veginn.
En hafið þið ekki lagt í nokkra
áhættu?
— Jú, íslenskir kvikmyndagerð-
armenn lifa í eintómri áhættu, en
við teljum aðsóknina lofa góðu og
vonumst til að endar nái saman. Við
höfum sótt um niðurfellingu sölu-
skatts að því marki að myndin
standi undir sér, því við viljum helst
ekki borga. söluskatt af hugsanlegu
tapi, en teljum eðlilegt að greiða
skatt af hagnaðinum. Einnig má
nefna að það væri skrítin pólitík að
styrkja kvikmyndagerð, en taka
síðan styrkina aftur í formi skatta.
— Við höfum greitt nærri því
öllum sem unnu við myndina, og
gerðum það strax í fyrrahaust þar
til peningar voru þrotnir. Enda
vildum við gera okkur grein fyrir því
hvort mögulegt væri að gera kvik-
myndir á Islandi án þess að fara
þess á leit við starfslið og leikendur
Jón Ilermannsson og Agúst Guðmundsson eru hér að rifja upp
minningar frá sumrinu og skoða myndir frá kvikmynduninni.
Ljósm. Rax.
að þeir störfuðu uppá væntanlega
greiðslu þegar kvikmyndin færi að
skila hagnaði.
Ef um hagnað af kvikmyndinni
verður að ræða, leggst hann allur til
næsta verkefnis, en, ekki er ennþá
afráðið hvaða efni verður valið.
Verður reynt að fara með Land og
syni á erlendan markað?
— Við hyggjumst reyna að koma
myndinni inn í kvikmyndahús t.d. á
Norðurlöndum, en ég hygg að í
stærri löndum verði sýningar í
sjónvarpi ofan á, ef áhugi verður
fyrir því. Hins vegar sendum við
hana á kvikmyndahátíðina í Cannes,
sem verður í maí.
Agúst Guðmundsson:
Fyrst og fremst íslensk
fyrir íslenska áhorfendur
— Eg byrjaói á því að lesa söguna yfir og skrifa hjá mér hvermg ég
sá hin ýmsu atriði fyrir mér í kvikmynd. Komst ég t.d. fljótlega að því
að hentugt yrði að hafa atriðin fleiri í kvikmyndinni. en þau eru í
sögunni og færa sum samtölin. t.d. þau. sem koma fyrir í byrjun
sögunnar. sagði Ágúst Guðmundsson höfundur handrits og leikstjóri
kvikmyndarinnar.
— Þessum hugleiðingum öllum
skellti ég saman í nokkuð langt
handrit, einar 200 síður held ég, og
lagði fyrir þá Indriða og Jón. Eftir
þessum frumdrögum skrifaði ég
síðan endanlegt kvikmyndahand-
rit. Mér telst til að þetta verk allt
hafi tekið eina 5 mánuði, en ég
byrjaði á því sumarið 1978. Við
fórum síðan að ræða einstök
framkvæmdaatriði þegar komið
var fram á árið 1979. Jón Her-
mannsson gerði kostnaðaráætlun
og við fyrstu sýn virtist hún
ógnarhá. Ég kom hvergi auga á
það fjármagn sem þurfti til.
— En engu að síður hófum við
starfið enda er mikilvægt að
undirbúa svona verk sem best til
að tíminn og fólkið nýtist vel. í
apríl hófum við að leita að stöðum
til tökunnar, takan sjálf hófst svo
í byrjun ágúst og tók 7 vikur.
Nú eru bæði áhugaleikarar og
atvinnuleikarar, sem fara með
aðalhlutverk. Hvað ræður því
vali?
— Við þóttumst ekki alltaf geta
fundið réttu manngerðina í röðum
atvinnuleikara. Þetta má alls ekki
túlka sem svo að fyrirtækið hafi
neitt á móti atvinnuleikurum,
þvert á móti hef ég persónulega
mikinn áhuga á að vinna með
mörgum þeirra. Leikstjóri gerir
sér vitanlega auðveldara fyrir en
ella ef hann velur Ieikara í hlut-
verk ekki bara vegna þess að
leikarinn hefur á allri sinni
reynslu Og kunnáttu að byggja
heldur og vegna þess að leikstjór-
inn veit að hverju hann gengur,
þekkir styrk leikarans og veik-
leika. Þegar óvanir eiga í hlut er
alltaf um eilífa áhættu ræða.
Hvernig fara æfingar fram?
— Það er áreiðanlega misjafnt
eftir leikstjórum. Ég æfi oftast
fremur lítið þar til kemur að
tökunni sjálfri. Þá gefst jafnan
nokkur tími meðan verið er að
undirbúa einstakt „skot“. Annars
hlýtur þetta að fara eftir verkefn-
inu. Ef um væri að ræða mjög
stílfærða mynd, þá myndi hún
hafa kallað á linnulausar æfingar.
I raunsæismynd á borð við Land
og syni geta of miklar æfingar
jafnvel orðið til vansa. Hvor leiðin
sem farin er þá er takmarkið
ævinlega það sama: Að reyna að
nálgast fullkomnun þau fáu
„magísku" augnablik, sem töku-
vélin tifar. Mitt hlutverk er fyrst
og fremst að skapa þannig and-
rúmsloft á staðnum að hæfileikar
allra njóti sín sem best jafnt
tæknimanna sem leikara.
Agúst Guðmundsson lagði
stund á kvikmyndastjórn og hand-
ritagerð er hann var við nám í
Bretlandi og kvað hann skólann
hafa verið mjög opinn og menn
nánast geta valið sér svið eftir
áhugamáli sínu. Sumir hefðu t.d.
lagt stund á kvikmyndatöku og
lýsingu, aðrir eingöngu á klipp-
ingu, enn aðrir heimildarmyndir,
leiknar myndir eöa sjónvarps-
myndir.
— Ég fór út í þetta nám í beinu
framhaldi af leiklistarnámi og tel
það hafa verið góðan undirbúning,
en þó hefði ekki verið verra að
hafa fengið fleiri tækifæri til að
leika áður en ég fór út í kvik-
myndanámið.
Þá var Ágúst spurður um
framtíð kvikmyndarinnar á
íslandi og hvort um eitthvert
samstarf kvikmyndagerðarmanna
væri að ræða:
— Þetta er tvímælalaust upp-
rennandi atvinnugrein, en þó held
ég að við getum ekki alltaf búist
við jafn mikilli aðsókn, það fara
áreiðanlega margir í bíó núna
vegna nýjabrumsins. Því óttast ég
að við verðum að leita eftir
markaði erlendis til þess að við
getum látið enda ná saman. Þó
held ég að kostir myndarinnar
okkar núna felist éinmitt í því
hversu islensk hún .er, við hugsuð-
um aldrei um það að hún gæti
hentað til sýninga í útlöndum,
þetta er fyrst og fremst íslensk
mynd fyrir íslenska áhorfendur.
Nú, um samvinnu milli kvik-
myndagerðarmanna er kannski
ekki að ræða nema í stéttarfélag-
inu, en þó er lítið dæmi um
samvinnu að við fengum vélar
lánaðar hjá Víðsjá, kvikmynda-
gerð Gísla Gestssonar, og áttum
við þá góð samskipti og í þessari
atvinnugrein fylgjumst við vel
með gangi mála hver hjá öðrum.
m'
-