Morgunblaðið - 05.02.1980, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. FEBRÚAR 1980
39
óbyggðir og svaf í tjaldi og var
hin hressasta.
Margrét giftist Guðjóni Ein-
arssyni frá Bjólu í Djúpárhreppi,
Rangárvallasýslu. Bjuggu þau
Margrét í Rifshalakoti þar
skammt frá. Eignuðust þau þrett-
án börn. Þrjú börn þeirra létust í
æsku, en hin komust upp, þar af
eru tveir látnir. Margrét og Guð-
jón slitu samvistum eftir langa
sambúð og fluttist Margrét suður
til Reykjavíkur með tvo yngstu
drengina. Erfið urðu næstu ár
Margrétar og vann hún mikið og
hvaða vinnu sem var og gaf ekkert
eftir. Kom sér þá vel að lundin var
þétt og seiglan mikil, því þá veitti
ekki af. Eftir því sem börnin uxu
úr grasi fór að koma betri tíð. Bjó
Margrét lengst af á Kárastíg 2
með börnum sínum og var þá oft
glatt á hjalla og naut hún sín bezt
með börnunum sínum.
Það má segja að hafi verið
hennar lífsstarf að koma börnun-
um sínum til manns og tekist vel.
Mátti bezt sjá afkomendur henn-
ar, er hún varð níræð og börn
hennar héldu henni veislu. Mættu
allir sem gátu, ungir sem gamlir
og fannst mér það myndarlegur
hópur, hún sjálf glöð og kát, svo
ánægð með allan hópinn sinn, því
ég held henni hafi aldrei liðið eins
vel og þegar krakkarnir voru
komnir saman, helst allir. Eins og
hún sagði svo oft, krakkarnir
mínir.
Aldrei féll henni verk úr hendi,
þar til í haust að hún gat ekkert
gert, hvorki lesið eða prjónað.
Gjafmild var Margrét svo af bar,
hún vildi bókstaflega gefa allt og
' það var gert með góðu hugarfari
•og ef fólk vildi ekki þiggja þá gat
hún ekki skilið, því henni fannst
það svo sjálfsagt.
Ömmubörnin og langömmu-
börnin minnast ömmu sinnar er
þau komu í heimsókn að amma
sótti stóra krukku fulla af
fimmtíu krónum og leysti þau út
með pening. Nú er langri ævi lokið
í þessu lífi, með skini og skúr eins
og ger.gur.
Kveð ég nú Margréti og þakka
henni allar góðu stundirnar. Vona
ég að hún sé komin á fund frelsara
síns fyrir mildi hans sem hún svo
heitt trúði á og þráði.
Tengdadóttir.
Kristín Lýðs-
dóttir - Minning
Fædd fi. desember 1897.
Dáin 27. janúar 1980.
Árið 1953 var sex ára stúlka
fjarri sínum nánustu og heimili
sínu vegna langdvalar móður
hennar á Vífilsstaðahæli. Setti oft
að henni grát og óyndi af heimþrá,
svo að foreldrum hennar rann til
rifja. En það var ekki í nein hús að
venda, þar til móðir hennar
hugkvæmdist að leita til góðrar
konu i nágrenni heimilisins, sem
oft hefði sýnt telpunni hlýju,
þegar hún kom í heimsókn í fylgd
sonardóttur hennar. Þar var
hjartarými svo stórt, að sonar-
dóttirin fékk fúslega að deila
ömmu sinni með vinkonunni til að
bæta henni upp sáran skort á
ömmum og öfum.
Þessi öðlingskona brá við á
samri stundu eins og ekkert væri
sjálfsagðara og tók stúlkuna í
fóstur í nokkra mánuði, þar til
veikindi móðurinnar voru afstað-
in, og hvarf telpunni þá allur leiði
við ástúðlega umhyggju og kær-
leik Kristínar „ömmu“, eins og
hún hét upp frá því.
Með þessu miskunnarverki var
hún reyndar ekki aðeins að koma
vandalausum nágranna til hjálpar
í bágindum, heldur færði hún líka
þá fórn að verða af mikilli siglingu
til Spánar og Afríku, sem hún og
eiginmaður hennar höfðu ráðgert.
Á þeim árum voru slík ferðalög
sem ævintýri, þótt nú sé öldin
önnur, en aldrei minntist Kristín
einu orði á, að sjálf hefði hún
ætlað með bónda sínum í þessa
för. Það var fyrir einskæra tilvilj-
un u.þ.b. tuttugu árum síðar, að sú
er þetta ritar, sem reyndar var
umrædd stúlka, komst á snoðir
um, hversu mikið var lagt í
sölurnar hennar vegna.
Þessi litla saga segir meira en
mörg orð um konu þá, sem í dag
verður kvödd frá Fossvogskapellu,
en hún hét fullu nafni Kristín
Lýðsdóttir, til heimilis að Barma-
hlíð 1, hér í Reykjavík.
Kristín fæddist 6. desember árið
Fáein kveðjuorð:
Líneik Arna-
dóttir frd Ogri
„1 ÖkH oru stofur stórar.
storkum viAum hafin
oru húsin öll.“
Svo kveður kraftaskáldið Forn-
ólfur í hinu magnaða kvæði sínu
um heimsókn Stefáns biskups til
Björns í Ögri árið 1517.
Mér kom þetta ljóð til hugar
þegar ég frétti lát Líneikar Árna-
dóttur, fyrrum húsfreyju í Ögri.
Afi hennar, Jakob Rósinkarsson,
og kona hans Þuríður Ólafsdóttir
reistu einnig stórhýsi í Ögri, sem
enn stendur. — Dætur þeirra
Halldóra og Ragnhildur bjuggu
þar einnig með sæmd. Við búi af
þeim tók Hafliði Ólafsson frá
Strandseljum, sem kvæntur var
Líneik Árnadóttur. Hafliði var
hinn merkasti maður, en lézt fyrir
aldur fram. Nú búa í Ögri Halldór
hreppstjóri sonur þeirra góður
búþegn, og María kona hans Guð-
röðsdóttir frá Kálfavík.
Líneik í Ögri var kona frábær að
mannkostum, hógvær og trygg. Ég
kynntist henni ungur drengur og
stóð vinátta okkar allar stundir.
— Þegar ég heimsótti hana síðast
í sjúkrahæli í Reykjavík, aldraða
og lasburða, brosti hún sínu hlýja
og elskulega brosi, þegar hún sá
mig birtast. — Fyrir nokkrum
árum, meðan hún var enn heima í
Ögri, gengum við um Ögurkirkju-
garð, þar sem forfeður okkar
beggja hvíla, en faðir hennar,
glæsimennið Árni Jakobsson, lézt
kornungur úti í Danmörku og
hvílir þar. Mikið þótti henni vænt
um að ég heimsótti leiði hans þar
og lagði blóm frá henni við
legstein hans.
Líneik var prýðilega greind
kona, músíkölsk og ljúf og elsku-
leg í allri framkomu. Var hún í
mörg ár organisti í Ögurkirkju
eftir að Bjarni í Vigur lét af því
starfi. Milli heimilis okkar í Vigur
og Ögurheimilisins ríkti gömul
tryggð og vinátta. Líneik og Haf-
liði voru gestrisin og börn þeirra
geðþekk og gerðarlegt fólk.
Þessi fáu kveðjuorð til minnar
kæru vinkonu, Líneikar frá Ögri,
eiga jafnframt að flytja innilegar
samúðarkveðjur til barna hennar
og skylduliðs.
Lundúnum, 29. janúar 1980
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
1897 og var því komin á níræðis-
aldur, er hún andaðist að Reykja-
lundi 27. janúar síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru hjónin Lýður
Árnason, sem ættaður var af
Rangárvöllum, og Sigríður Sigurð-
ardóttir frá Saurbæ í Holtum, en
hún var af kyni Jóns Steingríms-
sonar, hins fræga eldklerks. Lýður
og Sigríður áttu bú að Hjallanesi í
Landssveit á fjórða tug ára og þar
fæddust þeim tólf börn, tíu synir
og tvær dætur. Með ráðdeild og
atorku tókst þeim að ala upp
þennan stóra barnahóp á eigin
spýtur, þrátt fyrir nokkra fátækt í
byrjun, og þurftu þau aldrei að
senda neitt barnanna frá sér, eins
og títt var á þessum tímum hjá
barnmörgum fjölskyldum. Synirn-
ir tíu voru líka drjúgur liðsauki
við sveitastörfin, er þeir uxu úr
grasi, og ekki hafa dæturnar legið
á liði sínu innan dyra.
Á heimilinu ríkti ekki aðeins
vinnusemi, heldur og fádæma ein-
drægni, sem átti rætur í kær-
leiksríku atlæti og guðrækni for-
eldranna, enda mun svo hafa verið
um Sigríði, að hún vaknaði dag
hvern full þakklætis og tilhlökk-
unar að mega enn njóta samver-
unnar við börnin sín.
Það fer ekki hjá því, að slíkt
veganesti í æsku segi til sín, enda
voru þau systkin öll fágætlega
gott fólk og dugmikið og svo
samheldin, eftir að þau fóru úr
foreldrahúsum og settust að í
Reykjavík, að þar bar aldrei
skugga á. Er nú aðeins einn bróðir
á lífi, Kristinn, sem í dag sér á bak
síðasta tengiliðnum við æsku-
heimilið.
Árið 1923 giftist Kristín sveit-
unga sínum, Guðmundi Jónssyni
frá Hrólfsstaðahelli, en hann var
sonur Jóns Hannessonar og Stein-
unnar Gunnlaugsdóttur, sem
bjuggu myndarbúi að Húsagarði á
Landi. Var Guðmundur stakur
elju- og dugnaðarforkur, eins og
hann átti ætt til.
Þau Kristín hófu búskap í
Reykjavík við fremur lítil efni, og
var heimili þeirra framán af á
ýmsum stöðum í bænum, þar til
þau eignuðust eigin húsnæði eftir
allmörg ár. í tæpan áratug áttu
þau heimili að Njálsgötu 100, en
frá því skömmu eftir stríð bjuggu
þau í glæsilegri og fallegri íbúð í
Barmahlíð 1.
Fram undir stríðsþyrjun stund-
aði Guðmundur sjómennsku, aðal-
lega á togurum, og það kom því í
hlut Kristínar að bera megin-
þunga af daglegri önn heimilisins
og barnanna tveggja, Björgvins og
Bryndísar. Það lætur að líkum, að
það hefur oft reynt á nýtni og
nægjusemi húsmóðurinnar á þeim
krepputímum, en það veittist
henni leikur, enda var Kristín með
eindæmum hög til handa, hvort
sem um saumaskap eða prjóna var
að ræða.
Þegar Guðmundur réðst til
starfa í landi skömmu fyrir stríð,
varð fljótlega breyting til hins
betra á hag fjölskyldunnar. Guð-
mundur sýndi bæði dugnað og
útsjónarsemi á þeim uppgangs-
tímum, sem hér urðu á stríðsárun-
um, svo að hann auðgaðist vel.
Upp frá því bjuggu þau hjónin við
meiri ytri gæði en almennt tíðkað-
ist, svo að jafnvel eftir að Kristír
varð ekkja árið 1961, þurfti hún
ekki að bera neinn kvíðboga fyrir
fjárhagsafkomu sinni.
Líf giftrar konu af þeirri kyn-
slóð, sem Kristín tilheyrði, er
fyrst og fremst mótað af athöfn-
um og starfi eiginmannsins. Hann
skapar þá ytri umgjörð, sem ævi
húsmóðurinnar er felld inn í. En
sú umgjörð segir oftast lítið um
konuna, sem inni fyrir býr, og svo
var um Kristínu. Eins og sagan
litla í upphafi þessara minningar-
orða lýsir svo glöggt, var það
aðalsmerki hennar, að hún vann
sín góðverk í kyrrþey og hafði
aldrei orð um þau meir. Hin
inngróna hógværð hennar og lítil-
læti réðu því einnig, að hún var
fremur hlédræg, en þeim, sem hún
eitt sinn batzt vina- eða fjöl-
skylduböndum, var hún tryggðin
hrein. Skipti þá engu máli, hver*í
hlut átti, að hún umvafði þá
manneskju svo fölskvalausri
elsku, að það hlaut að hafa á hana
mannbætandi áhrif.
Góð efni Kristínar seinni hluta
ævinnar fengu í engu breytt þess-
um einkennum, en á hinn bóginn
gerðu þau Kristínu kleift að fá
ríkulega útrás fyrir örlæti sitt og
rausnarskap. Hún var ætíð stór-
tæk í gjöfum og ekki síður höfð-
ingi heim að sækja. Var það
jafnan vani hennar að búa gestum
svo drekkhlaðin borð, að þeim gat
verið vandi á höndum, hvorn
kostinn átti að taka, að ofbjóða
meltingarfærunum þann daginn
eða særa húsmóðurina ella. Varð
þá flestum fyrir að velja hinn
fyrrnefnda, en aldrei þakkaði
neinn svo fyrir sig, að hún bæði
ekki afsökunar á „þessu lítilræði".
Hins vegar þótti henni það ævin-
lega óþarfa fyrirhöfni við sig, ef
eitthvað var gert fyrir hana sjálfa.
Þannig var Kristín Lýðsdóttir
til hinztu stundar, því að þegar
dóttir hennar vildi koma áleiðis
þakklæti til starfsfólks á Reykja-
lundi, er hafði annast hana
síðustu tvo mánuði lífsins, kvað
það hana aldrei hafa beðið um eitt
né neitt, en hafa verið fulla
þakklætis, hvað lítið sem gert var
fyrir hana.
Þeir eiginleikar kærleika og
hógværðar, örlætis og lítillætis, er
fléttuðust svo eindregið saman í
persónu Kristínar tel ég að hafi
fyrst og fremst átt rætur í ein-
lægri trú hennar á boðskap Jesú
Krists, því að trúin veitti henni
ekki aðeins andlegan styrk, hvað
sem líkamanum leið, heldur
grundvallaði hún breytni hennar
og allt viðhorf til lífsins. Hún var
jafnframt sannfærð um æðra líf
að þessu loknu og sú vissa gaf
henni einhvern innri frið, sem
lýsti af svip hennar, jafnvel þótt
hún væri' sárþjáð, en það bar oft
við í seinni tíð. Reyndar gerði hún
sér jafnan far um að leyna því, til
að aðrir væru ekki með áhyggjur
af sér.
Kristín dvaldi margsinnis á
sjúkrahúsum síðustu árin, en allt-
af náði hún nokkurri heilsu á ný,
svo að undrum sætti. Var það ekki
sízt fyrir eindæma umhyggju allr-
ar fjölskyldunnar, sem taldi enga
fyrirhöfn eftir sér, að henni mætti
líða sem bezt heima, þótt hún
byggi ein, eins og hún kaus sjálf.
Björgvin sonur hennar átti
ótaldar ferðir til hennar með mat
á hverjum degi og Bryndís hlúði
að henni á ótal aðra vísu, sem og
tengdabörnin Kristín Jónsdóttir
og Guðjón Björgvin Jónsson.
Barnabörnin og makar þeirra voru
líka einhuga að heimsækja hana
og létta henni ævikvöldið á alla
lund, svo að aðdáunarvert hlýtur
að teljast og heyrir án efa til
undantekninga.
Reyndar er það svo, að þeir, sem
þekktu Kristínu, furðar ekki á því,
að aðbúð hennar skyldi vera þann-
ig allt til hinztu stundar. Hún
hafði gefið öllum svo ríkulega af
elsku sinni fyrr og síðar, að hún
hlaut að uppskera eins og sáð var
til.
Það er mér ómetanleg gæfa að
hafa fengið hana Kristínu fyrir
„ömmu“ og ég mun varðveita
minninguna um hana þakklátum
huga ævina á enda. Ég vona, að
hún fyrirgefi mér, þar sem hún er
nú á Guðs vegum, að ég skuli leyfa
mér sem þakklætisvott að lýsa að
nokkru mannkostum hennar að
leiðarlokum. Það hefði henni sízt
verið að skapi í lifanda lífi.
Þeir verða margir, sem sakna
Kristínar Lýðsdóttur, nú þegar
hún er öll, en þótt það sé ævinlega
sárt að sjá á bak kærkomnum
ættingja eða góðum vini, er sökn-
uðurinn að þessu sinni blandinn
þeirri vissu, að Kristín kvaddi
þennan heim i fyllingu síns tíma,
ferðbúin í þá för, sem fyrmöllum
liggur; að hún var sátt við lífið og
sátt við dauðann.
Fjölskylda mín og ég vottum
ættingjum hennar innilega sam-
úð.
Blessuð sé minning góðrar konu.
Jónína Margrét Guðnadóttir.
Sökum þess hve kveðjustundina
bar brátt að, gafst okkur ömmu
minni aldrei tóm til að kveðjast
sem skyldi. Var það meira mín sök
en hennar.
Hugur hennar var síungur, ég
lét það viUa mér sýn og gleymdi,
að árin voru orðin svo ótalmörg.
Hugur hennar og hugsun börð-
ust árangursríkri baráttu við
tímans rás en líkaminn varð að
lúta í lægra haldi. Þeirri baráttu
lyktar einatt á einn veg, hjá því
verður víst ekki komizt.
Og vafalaust hefur sú barátta
ekki verið eins átakalítil og hún
virtist á yfirborðinu. Kristín Lýðs-
dóttir var nú ekki beint gefin fyrir
að kvarta undan sársauka og
þrautum. Það má eiginlega segja,
að hún hafi pukrast við að deyja
til að valda okkur ekki óþarfa
áhyggjum.
„Til að valda okkur ekki óþarfa
áhyggjum", slík var nú dæmalaus
gæzka hennar. Hamingjan felst í
því að eiga samleið með góðum
félögum. Okkar hamingja var að
eiga samleið með henni. Með
ömmu minni er horfin sú fyrir-
mynd, sem mótaði okkur öll, sem
nutum hennar í uppvextinum. Að
við skildum komast til þroska og
þess manns, sem við þó erum,
eigum við ekki sízt þeirri f.vrir-
mynd að þakka. Ég geri mér þetta
ljóst nú, þegar hennar bjarta
leiðarljós er slokknað.
Hún kenndi okkur hvað það var
að gjalda einatt með góðu, þegar
hún tók upp hanzkann fyrir okkur
krakkana, jafnvel þótt við hefðum
gert eitthvert prakkarastrikið. Þá
gleymdist það oft, að hún væri
amman í hópnum. Unglingseðli
hennar olli því, að yngra fólk, oft
óvenzlað, hændist að henni og.
batzt henni stundum sterkum
böndum.
Kristín Lýðsdóttir lifði í nútíð
en ekki þátíð. Þótt skoðanir okkar
væru oft skiptar naut ég þess að
sitja í ró og ræða við hana um lífið
og framtíðina.
Hvernig átti ég að taka mark á
henni þá, þegar hún sagði tíma-
bært að ljúka þessari jarðvist
sinni svo við þyrftum nú ekki að
hafa meira fyrir gamla hróinu. Til
að hægja hug hennar, lýsi ég því
nú yfir fyrir hönd okkar allra,
okkar var ánægjan.
Hún var nefnilega gefandinn í
þessu lífi. Hennar einu harma-
kvein heyrðust, þegar reynt var að
breyta því hlutskipti. Það var ekki
hlaupið að því að fá hana til að
þiggja og fram til síðustu stundar
heppnaðist henni það áform sitt
að vera sjálfri sér nóg og engum
til íþyngdar. Þannig vildi hún
helzt hafa það.
Hún geisiaði einatt af gleði
gefandans, sálin ætíð brosandi og
vel fyrir kölluð, hvað sem líkam-
anum leið. Ósjaldan kom hún til
okkar færandi hendi og lítið var
um endurgjöldin. Og stærsta gjöf-
in hennar og jafnframt sú síðasta
verður aldrei endurgoldin. Sú gjöf
er minningin um einstaka konu.
Ég þakka vini samfylgdina.
Jón.