Morgunblaðið - 08.03.1980, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. MARZ 1980
Sinfóníuhljómsveitin á æfingu í Háskólabíói í fyrradag vegna konsertsins í tilefni 30 ára afmælisins í dag.
Ljósm. Mbl. RAX.
Sinfóníuhljómsveit íslands 30 ára:
„Verður áfram hornsteinn
íslenzks tónlistarlífs“
Á MORGUN, sunnudag, verður
Sinfóníuhljómsveit íslands 30
ára. í tilefni af afmælinu heldur
hljómsveitin sérstaka afmælis-
tónleika í dag kl. 17 í Háskóla-
bíói. Tónleikarnir eru opnir
öllum að kostnaðarlausu meðan
húsrúm leyfir. Fyrstu tónleikar
hljómsveitarinnar voru haidnir
í Austurbæjarbíói 9. marz 1950.
í dag eru 59 fastráðnir hljóð-
færaleikarar í hljómsveitinni,
þar af 14 eriéndir. Fram-
kvæmdastjóri er Sigurður
Björnsson, en alls hafa þeir
verið fimm frá stofnun hennar.
Á fréttamannafundi, sem
haldinn var af stjórnendum og
nokkrum meðlimum hljómsveit-
arinnar í tilefni af afmælinu,
kom fram, að í tilefni af þessum
áfanga hefur verið gefið út
sérstakt afmælisrit. í ritinu, sem
Gunnar Egilson klarinettleikari
ritstýrði, er saga hljómsveitar-
innar rakin og sagt frá helstu
hljómsveitarstjórum og einleik-
urum. Jón Þórarinsson rekur í
sérstakri grein sögu hljómsveit-
arinnar og fremst í ritinu eru
ávörp útvarpsstjóra og mennta-
málaráðherra.
Það kom einnig fram á fundin-
um, að stærsti draumur starfs-
manna og velunnara hljómsveit-
arinnar er að hún fái fastan
starfsgrundvöll sem sjálfstæð
stofnun og vænta þeir þess, að
hið fyrsta verði samþykkt á
Alþingi lagafrumvarp, sem lýtur
að þessu. Einnig hefur það verið
hljómsveitinni fjötur um fót að
eiga ekki aðgang að sérstöku
hljómlistarhúsi og sögðu fundar-
bcðendur að Háskólabíó, þar
sem allir meiri háttar tónleikar
eru haldnir, hefði marga ókosti,
og nefndu þeir sérstaklega þak-
leka og lélega einangrun.
Það hefur verið stefna hljóm-
sveitarinnar að fara sem oftast
út á land til að gefa landsbyggð-
arbúum einnig tækifæri til að
njóta sígildrar tónlistar. Það
háir þó, að erfitt er að finna
húsnæði sem uppfyllir lág-
markskröfur um hljómburð. Þeir
sögðu einnig ætlunina að halda
áfram þeirri stefnu að ná meiri
breidd í efnisvali og geta boðið
upp á léttklassíska tónlist, en
þar kæmu til erfiðleikai með
fjármagn.
Starfstími Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar er frá september-
byrjun til júníloka, æfingar eru
daglega alla virka daga og held-
ur hljómsveitin um 50 tónleika
árlega. Fastir áskrifendur að
tónleikunum eru um 560 talsins
og talið er að um 30—40 þús.
manns sæki tónleikana árlega.
Á dagskrá afmælistónleik-
anna í dag verða verk eftir
Richard Wagner, Vincenzo Bell-
ini, Gabriel Fauré, Peter Tchai-
kovsky og Rossini. Stjórnandi er
Páll Pampichler Pálsson.
í tilefni af afmælinu sótti Mbl.
heim hljómsveitina á æfingu í
Háskólabíói og ræddi við fimm
hljóðfæraleikara sem verið hafa
í hljómsveitinni í 30 ár, og
reyndar spilað öllu lengur á
hljóðfæri, þá Gunnar Egilson
klarinettleikara, Jónas Þ. Dag-
bjartsson og Þorvald Stein-
grímsson fiðluleikara, Björn R.
Einarsson básúnuleikara og Jón
Sigurðsson hornleikara.
Barningur og
basl einkennandi
„Þótt hljómsveitin sé 30 ára,
þá er hljómsveitarstarf miklu
eldra á íslandi, nær allt aftur til
ársins 1927. Sögu brautryðjenda-
starfsins veit þó sennilega eng-
inn, en rætur hljómsveitarinnar
liggja víða og aðdragandi að
stofnun hennar nokkuð langur,"
sögðu þeir félagar.
„Það sem fyrst og fremst
hefui' einkennt fyrstu 30 ár
Sinfóníuhljómsveitarinnar er
stöðugur barningur og basl fyrir
tilveru hennar. Haustið 1955 leit
ekki björgulega út, en þá lá
starfið með öllu niðri í sex
mánuði. En við eygðum von með
konungsheimsókninni 1956,
Friðrik konungur var mikill
áhugamaður um klassíska tón-
list og sjálfur ágætur hljóm-
sveitarstjórnandi. I tilefni heim-
sóknarinnar var starfið drifið
upp, og hefur verið óslitið síðan.
Segja má að hljómsveitin hafi
ekki enn fengið öruggan starfs-
grundvöll. Við vonuðumst til að
fá í afmælisgjöf samþykkt frum-
varp sem liggur fyrir Alþingi, en
verði það að lögum rætist tals-
vert úr frá því sem nú er.
Brennandi
áhugi er lífgjafi
Það sem fyrst og fremst hefur
staðið hljómsveitinni fyrir þrif-
um er hversu lág laun hljóðfæra-
leikararnir hafa orðið að gera
sér að góðu. Hafa þeir af þessum
sökum orðið að stunda aðra
vinnu samhliða æfingum og spil-
amennsku og hefur það komið
niður á hljómsveitinni. Af þess-
um sökum hafa flestir efni-
legustu tónlistarmenn landsins í
dag sótt til útlanda. Það sem
eiginlega hefur haldið hljóm-
sveitinni gangandi er brennandi
áhugi þeirra sem í henni starfa
fyrir að halda í henni lífi. Svífur
andi frumherjanna enn yfir
vötnum, en spurning hvort svo
verði miklu lengur, þegar þeir
óhjákvæmilega verða að draga
sig í hlé.
Framfarir
Þrátt fyrir erfiða aðstöðu og
stöðugan barning hefur hljóm-
sveitinni farið fram, á því leikur
enginn vafi. Hætniskröfurnar
eru orðnar gífurlegar, enginn
„hoppar" inn í hljómsveitina.
Innbyrðis gengur samstarfið vel,
menn eru velviljaðir og áhuga-
samir í garð hljómsveitarinnar.
Hljómsveitin hefur unnið sig
upp hjá fólki, finnum við það t.d.
einkum úti á landsbyggðinni.
Það er hins vegar erfitt að
svara þeirri spurningu hvort
hljómsveitin standist saman-
burð við erlendar hljómsveitir.
Það er ekki hægt að bera hana
saman við stórfrægar erlendar
„plötuhljómsveitir". í nágranna-
löndunum búa samsvarandi
hljómsveitir við 300 ára gamla
hefð, meðan okkar er strangt til
tekið aðeins 30 ára. Þá eru kjör
okkar hljómsveitar og aðbún-
aður lakari en borgarhljóm-
sveita erlendis. Þegar Ashke-
nazy sagði að hljómsveitin væri
„semi-professional“ átti hann
einmitt við þetta, að hann gæti
ekki gert sömu kröfur til
íslenzku sinfóníuhljómsveitar-
innar og frægra erlendra
hljómsveita, þar sem kjör og
aðbúnaður hljómsveitarinnar
væri lakari.
Aukinn
áhugi á klassík
Við teljum að skoðanakönnun
Hagvangs um vinsældir útvarps-
efnis gefi ekki rétta vísbendingu
um áhuga fólks á klassískri
tónlist, aðsóknin og áhuginn
eykst frekar en hitt. Það er
skiljanlegt að fólk hafi ekki
áhuga á né nenni að hlusta á
klassíska tónlist í útvarpi, sök-
um slakra tóngæða. Við hefðum
líklegast svarað spurningunni
um hvort við hlustuðum á
klassíska tónlist í útvarpi neit-
andi. Það er ekki hægt að líkja
því við að hlusta á plötu með
góðri hljómsveit í góðum
hljómburðartækjum. Það er
síðan enn meiri ánægja að fara á
tónleika og sjá fólkið flytja
verkin."
Léttmeti vantar
í spjallinu við fimmmenning-
ana var víða komið við og um
margt skrafað. Það kom m.a.
fram hjá þeim að líklegast væri
hljómsveitin í of föstum skorð-
um, lítið um nýjungar í starfinu
til að vekja meiri athygli, meira
þyrfti að vera af „léttmeti" inn á
milli, þótt erfiðu tónlistarverkin
yrðu áfram uppistaðan og aðal
viðfangsefnin. Einnig þyrfti að
vera meira um samstarf við
tónlistarskólana, það gæddi
tónlistarlífið nýju lífi og yrði
meira skapandi fyrir alla aðila.
Hornsteinn
tónlistarlífsins
Þegar fimmmenningarnir,
sem ásamt fjölda annarra ýttu
hljómsveitinni úr vör, ríkti mik-
ill vorhugur hjá öllum aðstand-
endum. Þeir vildu gera hljóm-
sveitina að veruleika, og hafa því
staðið við sín fyrirheit. I ljósi
þeirrar miklu reynslu og yfir-
sýnar yfir tónlistarlíf voru þeir
spurðir að lokum hvort þeir
teldu að sinfóníuhljómsveit ætti
rétt á sér í okkar fámenna
þjóðfélagi, hvort við hefðum efni
á að halda henni við lýði. Þeir
sögðu: „Sinfóníuhljómsveitin
hefur verið hornsteinn íslenzks
tónlistarlífs í þrjá áratugi, og
mun alltaf verða. Ef hennar nyti
ekki við væri lítil sem engin eða
mjög takmörkuð kennsla í hljóð-
færaleik hér á landi, líklegast
eingöngu kennt á píanó. Og þá
væri ekki um óperuflutninga að
ræða, enga kammermúsík. Sin-
fóníuhljómsveitin er forsenda
fyrir slíkum tónlistarflutningi,
hún er forsenda tónlistarskól-
anna, söngskólanna og tónskáld-
in hefðu ekkert til að semja fyrir
ef sinfóníuhljómsveitarinnar
nyti ekki við.“
Þeir hafa spilað með sinfóníuhljómsveitinni frá upphafi (fv): Jónas Þ.
Dagbjartsson fiðluleikari, Gunnar Egilson klarinettleikari, Björn R. Einarsson
básúnuleikari, Þorvaldur Steingrímsson fiðluleikari og Jón Sigurðsson hornleik-
aH. Ljósm. Mbl. RAX.