Morgunblaðið - 08.03.1980, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. MARZ 1980
33
EFTA-löndin:
Mirmsta auknijig þjóðar-
framleiðslu á Islandi
- Atvinnuleysi minnst á Islandi, en neytendaverð hækkaði þar mest
SAMKVÆMT spá hagdeildar EFTA, Friverzlunarsamtaka Evrópu, er
gert ráð fyrir því að þjóðarframleiðslan hér á landi muni aukast um
0,5—1% á þessu ári í samanburði við spá deildarinnar um 2—2,5%
aukningu á s.l. ári. Aukningin árið 1978 var um 4,2%.
Hvergi í löndum bandalagsins
er spáð jafnlítilli aukningu á
þjóðarframleiðslu á þessu ári, en
þeir sem koma næstir okkur eru
Svisslendingar með 1—1,5%, en
samkvæmt spá deildarinnar jókst
þjóðarframleiðsla þeirra um
0,5—1% á s.l. ári og um 0,2% á
árinu 1978.
Mestri aukningu í þjóðarfram-
leiðslu er spáð hjá Finnum, Port-
úgölum og Norðmönnum, eða 4—
4,5% á þessu ári. Spáð var 7—
7,5% aukningu hjá Finnum á
síðasta ári, en aukningin þar var
um 2,5% árið 1978. Hjá Norð-
mönnum var spáð um 3—3,5%
aukningu á s.l. ári og aukningin
var um 3,5% árið 1978, en hjá
Portúgölum var spáð 2,5—3%
aukningu á s.l. ári, en aukningin
var um 3,2% á árinu 1978.
í Svíþjóð er svo spáð 3—3,5%
aukningu á þessu ári og 4,5—5% á
því síðasta en aukningin var um
2,7% á árinu 1978 og loks í
Austurríki er spáð 2,5—3% aukn-
ingu á þessu ári og 4,5—5% á því
síðasta, en aukningin var um 1,5%
á árinu 1978.
Samkvæmt niðurstöðum hag-
deilda EFTA er atvinnuleysi
minnst á íslandi, en þar var um
0,2% vinnufærra manna atvinnu-
lausir í september og október á s.l.
ári, en í Sviss voru um 0,3%
vinnufærra án vinnu. Önnur
bandalagslönd standa nokkuð að
baki. í Noregi er um 1,3% án
vinnu, 1,8% í Svíþjóð, 2,1% í
Austurríki, 5,6% í Finnlandi og
um 8,3% vinnufærra í Portúgal í
ágústmánuði s.l. voru án atvinnu.
Þegar tekið er tímabilið sept-
ember 1978 til september 1979
kemur í ljós að neytendaverð
hefur hækkað langmest á íslandi
af aðildarþjóðunum, eða um
41,9%. Á sama tíma hækkaði
neytendaverð í Portúgal um
23,4%, í Svíþjóð um 7,9%, í
Finnlandi um 7,7%, í Sviss um
4,9%, í Austurríki um 3,7% og í
Noregi minnst eða um 3,5%, en
var þar verðfrysting að miklu
leyti.
STJÓRNUNARFÉLAG íslands efnir í næstu viku til mjög nýstárlegra
námskeiða, þ.e. tveggja námskeiða til þess að verjast streitu, sem svo mjög
hrjáir mannkynið. Leiðbeinandi á þessum námskeiðum, sem verða 10.—11.
marz og 12.—13. marz, er dr. Pétur Guðjónsson félagssálfræðingur, sem
starfar við stofnun í Bandaríkjunum, sem sérhæfir sig í þessum málum. Okkur
þótti forvitnilegt að vita hvernig svona námskeið væru og inntum því þrjá
fyrrverandi þátttakendur félagsins eftir áliti þeirra, en það stóð fyrir
nokkrum slíkum á síðasta ári.
„Maður lærir nokkurs
konar hugartrimm“
„MÉR fannst strax áhugavert að Stjórnunarfélagið efndi til svona námskeiða
eftir að hafa rætt við Pétur um þau,“ sagði Þóröur Sverrisson framkvæmdastjóri
Stjórnunarfélagsins í samtali við Mbl.
„Námskeiðið byrjaði á því að Pétur útskýrði fyrir þátttakendum hvað streita er
og þá áttuðu þátttakendur sig strax á því að þetta fyrirbrigði hrjáir hvern og einn
meira eða minna, þar er í raun enginn undanskilinn.
Þá fjallaði hann nokkuð um orsakir streitu og útskýrði hvernig streita kemur
fram hjá mönnum, sem er auðvitað mjög gott að vita.
Maður lærir á þessum námskeiðum nokkurs konar „hugartrimm" sem er ekki
síður mikilvægt heldur en hið hefðbundna trimm," sagði Þórður ennfremur.
„Efnið hefur skilað sér mjög vel“
„Ég ákvað að sækja þetta námskeið af tveimur ástæðum, annars vegar til að
læra að verjast þeirri streitu sem ég hafði oft fundið til og þeirra óþæginda sem
henni fylgja og hins vegar vegna áhuga míns á mannlegum samskiptum, þ.e. að
námskeiðið myndi auka skilning minn á því sviði," sagði Stefán Halldórsson hjá
Arnarflugi í samtali við Mbl.
„Námskeiðið var mjög gagniegt að mínu mati. Þær aðferðir sem kenndar voru
til þess að slaka á hafa reynst mjög vel miðað við þá reynslu sem ég hef haft síðan
ég sótti námskeiðið fyrir hálfu ári. Ég get því hiklaust mælt með svona námskeiði
fyrir alla, en menn verða þó að koma á námskeiðið með jákvæðu hugarfari til þess
að það skili árangri," sagði Stefán ennfremur.
„Hjálpar mönnum að læra á sjálfan sig“
„ÉG renndi auðvitað blint í sjóinn þegar ég fór á námskeiðið í fyrra. Ég var að
vísu í starfi sem gert var ráð fyrir stressi í,“ sagði Haukur Björnsson
framkvæmdastjóri hjá Karnabæ í samtali vi Mbl.
„Eftir reynsluna get ég hiklaust mælt með svona námskeiði, þarna áttaði ég
mig í fyrsta sinn á því hvað stress raunverulega er og lærði að skilja það og
hvernig hægt væri að vinna bót á því.
Ef menn fara með þokkalega jákvæðu hugarfari er ég sannfærður um að svona
námskeið hjálpar mönnum að læra á sjálfan sig, enda er Pétur sérstaklega
áheyrilegur og góður kennari,“ sagði Haukur.
BLÓM
VIKUNNAR
UMSJtíN: ÁB.
FURA - ÞÖLL
Pinus — Fyrsta grein
Hrörnar þöll, sús stendr þorpi á
hlýrat henni börkr né barr
svá es maðr, sás manngi ann
hvat skal hann lengi liía?
Hávamál
Kjörum einstæðingsinsl sem engum þykir vænt um, er
hér líkt við kjör furunnar, sem stendur ein sér á
hrjóstrugu berangri. Bæði veslast þau upp fyrir aldur
fram. Finnst mér vel við hæfi að rifja upp þetta fallega
erindi núna á ári trésins til þess að minna okkur á að
fara með meiri gát og hlúa betur að öllu sem lifir.
Þöll er fornt heiti á furu sem enn er til lítið breytt í
norsku og sænsku: toll og ta.ll. En það hvarf alveg úr
íslensku þar til farið var að nota það sem heiti á öðru
fallegu barrtré, en það TSUGA, sem svolítið er ræktað
hér á landi. Allmargar tegundir eru til af furu og eru
þær útbreiddar á norðurhvéli jarðar og margar
norðarlega í tempraða beltinu. í Evrópu eru taldar um
10 tegundir, 16 í Asíu, um 30 vestantil og 15 austantil í
Norður-Ameríku.
Fururnar eru barrtré og allar greinar klæddar
löngum, mjúkum barrnálum. Þær eru oftast 4—6 sm á
lengd á þeim tegundum sem hér eru ræktaðar en eru oft
miklu lengri, allt að 20 sm á sumum erlendum tegundum.
Barrnálarnar eru í knippum með slíðri úr himnukennd-
um blöðum neðst og nálahúsi. Geta verið 2, 3 eða 5 nálar
í knippi, mismunandi eftir tegundum.
Flestar furutegundir verða einstofna og hávaxin tré,
en nokkrar tegundur eru margstofna runnar t.d.
FJALLAFURAN. Furan hefur oftast mjög reglulega
greinabyggingu framan af aldri, þar sem hliðargreinar
kom í krönsum við grunn árssprotanna. Kemur þá hver
greinakrartsinn fyrir ofan annan og trén verða fallega
löguð framan af.
Karlblóm og kvenblóm koma á sama tré, en í sér
blómaskipunum. Varla er þó hægt að tala um blóm þar
sem aðeins frjóblöð og fræblöð eru til staðar. Karlblóm-
in mynda stórar og áberandi blómskipanir neðst á
árssprotunum snemma sumars. Þarf lítið að koma við
þær til þess að gul ský af frjódufti þyrlist í allar áttir.
Kvenblómin, sem eru bara opin fræblöð með tveimur
eggjum, mynda svolitla blómskipun eða vísi að köngli.
Fyrsta sumarið gerist ekki annað en að frjóin berast
með vindi á fræblöðin en sumarið eftir fer frjóvgun fram
og fræin fara að þroskast. Köngullinn vex í fulla stærð
og fræblöðin verða hörð og trékennd. Könglarnir opnast
síðan á þriðja ári og fræin losna þá og dreifast. En
einstöku furutegundir bera köngla sem haldast harðlok-
aðir og geyma fræin þannig árum saman og opnast
jafnvel ekki fyrr en skógareldur hefur geisað. Könglar
sumra furutegunda verða mjög stórir og fallegir, t.d.
könglar Jeffreysfurunnar (P. jeffreyi) í Oregon, sem eru
15—20 sm á lengd og eru seldir hér í blómabúðum fyrir
jólin.
Þetta er fyrsta greinin af fimm um FURU sem
Hólmfríður í Lystigarðinum á Akureyri hefur sent, en
Hólmfríður hefur jafnan verið einn liðtækasti „penni“
þessara þátta. Segir hún furu vera eina af þeim
trjátegundum sem hún hefur hvað mestar mætur á.
Ums.