Morgunblaðið - 08.03.1980, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. MARZ 1980
21
Norðurlandaráð:
„Gagnrýnin oft grund-
völluð á fákunnáttu um
starfshætti og tilgang
Norðurlandaráðs“
— segir Matthías A. Mathiesen
„UMRÆÐUR hér á þinginu
hafa tvimælaiaust verið mjög
gagnlegar og til þess fallnar að
efla norræna samvinnu,“ sagði
Matthias Á. Mathiesen, forseti
Norðurlandaráðs, þegar Morg-
unbiaðið ræddi við hann i þing-
lok i gær. „Fram kom eindreg-
inn pólitískur vilji á að auka
þetta samstarf, ekki sízt á sviði
efnahagsmála, en að undan-
förnu hafa sífellt fleiri norræn-
ir stjórnmálamenn gert sér
grein fyrir því hagræði, sem
yrði að samstöðu Norðurland-
anna varðandi slik mál. Þetta
er ekki sízt athyglisvert vegna
þess að oft áður hefur það
komið fram i umræðum í Norð-
urlandaráði, að efnahagsmál
væru þess eðlis, að erfitt væri að
samræma sjónarmið aðildar-
þjóðanna einmitt á því sviði.“
Ýmsir virðast telja, að það sé til
óþurftar að ræða utanríkis- og
öryggismál í Norðurlandaráði. Slík
mál eru sem kunnugt er ekki á
verksviði ráðsins, en ég tel það
sýna styrk okkar að við skulum
geta skipzt á skoðunum um slík
grundvallarmál opinskátt, eins og
nú var gert enda þótt hagsmunir
allra Norðurlandanna í þessu sam-
bandi fari ekki ævinlega saman.“
„Sumir halda því fram að þetta
þing hafi verið óvenjulega dauft og
viðburðasnautt?"
„Þeir sem búast við sögulegum
viðburðum á hverju þingi Norður-
landaráðs verða eflaust fyrir von-
brigðum, en ég held að gagnrýni á
störf ráðsins sé oft grundvölluð á
fákunnáttu um starfshætti þess og
tilgang. Þegar á þing er komið er
gífurlegt undirbúningsstarf að
baki. Fyrir þessu þingi lágu óvenju-
mörg mál. Afgreiðsla þeirra á
þinginu þýðir ekki að þau séu
endanlega komin í höfn, því að það
er ekki verkefni Norðurlandaráðs
að setja lög og annast framkvæmd
þeirra. Það er hlutverk ráðsins
fyrst og fremst að finna leiðir til að
sameina þá krafta, sem þarf til að
leysa vandamálin í hverju landi, en
með samvinnu af þessu tagi er
hægt að spara mikinn tíma og
Ib Stetter:
Samvinna Norð-
urlandanna ein-
stök í sinni röð
mikið fé. Samstarfið stuðlar líka að
hagkvæmum vinnubrögðum, til
dæmis á sviði margskonar rann-
sókna, og hefur skilað miklum
árangri á fjölmörgum sviðum. Það
er eftirtektarvert að utan Norður-
landanna er norræn samvinna talin
til mikillar fyrirmyndar um það
hverju hægt sé að áorka, en við sem
eigum þessu láni að fagna erum
kannski orðin svo góðu vön, að við
metum það ekki ætíð sem skyldi,"
sagði Matthías Á. Mathiesen for-
seti Norðurlandaráðs.
Matthías Á. Mathiesen og Gunnar Thoroddsen bera saman bækur
sínar á þinginu. Ljósm.: ói. k. m.
Sverrir Hermannsson:
Margbreytileg málef ni
sem eru þýðingarmeiri en
fólk gerir sér grein fyrir
AUK orkumálanna tel ég að
heimamarkaður með iðnaðar-
vörur fyrir öll Norðurlöndin
verði meðal mikilvægustu mála
i norrænni samvinnu i náinni
framtið, sagði danski þingmað-
urinn Ib Stetter í samtali við
Morgunblaðið.
— Mál þetta bar á góma hér á
þinginu og orð eru til alls fyrst.
Ég vona bara að úr framkvæmd-
inni verð’i sem fyrst því þetta er
mikið framfaramál fyrir Norð-
urlöndin.
Ib Stetter kvað það skoðun
sína að þingstörfin hér í
Reykjavík hefðu gengið vel. Að-
spurður um gildi norrænnar
samvinnu sagði Stetter að eng;
inn efaðist um gildi hennar. I
hinu daglega lífi mætti sjá
árangur hennar víða og mörg
atriði, sem fólk teldi nú sjálf-
Ib Stetter
sagða hluti væru ávöxtur slíkrar
samvinnu.
—Samvinna Norðurlandanna
er einstök í sinni röð og til
mikillar fyrirmyndar á allan
hátt, sagði Stetter.
ÞETTA hefur ekki verið
átakaþing en það hefur
fjallað um margbreytileg
málefni, sem eru þýð-
ingarmeiri en fólk gerir
sér almennt grein fyrir,
sagði Sverrir Hermanns-
son alþingismaður þegar
Morgunblaðið ræddi við
hann um þing Norður-
landaráðs.
— Utanríkismál eru ekki
bannorð á þingum Norður-
landaráðs en ekki er samt
ætlunin að sérstaklega sé um
þau fjallað á þingunum né
mál, sem snerta einstakar
Norðurlandaþjóðir sérstak-
lega, sagði Sverrir Her-
mannsson. En þau hafa auð-
vitað skotið upp kollinum og
ég minnist þess að við feng-
um geysilega verðmætan
stuðning 1976 þegar við átt-
um í landhelgisdeilunni við
Breta og áttu þau Ragnhild-
ur Helgadóttir og Tryggve
Bratteli mestan þátt í því.
— Það hafa verið afgreidd
mörg mikilvæg mál á þessu
þingi, sagði Sverrir en mik-
ilvægast er hve Norður-
landaþjóðirnar vinna vel
Sverrir Hermannsson
saman. Þetta eru háþróuð
velferðarríki og samstarf
þeirra í Norðurlandaráði og
samvinna á vettvangi Sam-
einuðu þjóðanna er virt með-
al allra þjóða heims. Ef
samskipti Norðurlandaþjóð-
anna eru vanmetin er það
vegna þekkingarleysis eða
skorts á upplýsingum. Ég
held einmitt að samstarf
Norðurlandaþjóðanna sé
bezta fyrirmyndin sem
finnst um það hvernig þjóðir
eigi að vinna saman.
Aðspurður um aðild Fær-
eyinga og Grænlendinga að
Norðurlandaráði sagði
Sverrir: — Ég mun hvorki
láta það laust né fast fyrr en
þessar þjóðir hafa hlotið full
réttindi í samstarfinu. Allt
annað eru úrelt vinnubrögð.
Sverrir sagði að lokum að
hann teldi að iðnaðar- og
orkumál yrðu helstu mál
Norðurlandaráðs á næst-
unni. Hann kvaðst vilja geta
þess sérstaklega að þegar
búið væri að reisa stóra
virkjun á Austurlandi og
byggja stóriðju við Reyðar-
fjörð, sem yrði þegar bærileg
stjórn kæmi, hefði hann
feikna mikinn áhuga á því að
selja rafmagn til Færeyinga.
Hann sagði að Færeyingar
vildu leggja 60 megawatta
kapal til Islands. Þeir þyrftu
30 megawött til að byrja með
en áætluðu að þörfin yrði 60
megawött um aldamótin.
Víðtækt samstarf á sviði kjarnorkumála
SVERRIR Hermannsson alþingismaður hafði orð fyrir
efnahagsnefnd Norðurlandaráðs er fjallað var um
samstarf í kjarnorkumálum. Á því sviði er um víðtækt
norrænt samstarf að ræða, sem stöðugt fer vaxandi, en
hér fer á eftir ræða Sverris:
)
Norrænni samráðsstofnun um kjarnorkumál, NKE,
var komið á fót árið 1957. Á síðari árum hefur
meginverkefni stofnunarinnar verið í því fólgið að efla þá
norrænu samvinnu um kjarnorkuöryggismál, sem hafin
var á árinu 1977. Árið 1979 veitti ráðherranefndin um 4
milljónir norskra króna í þessu skyni, en þar við bætast
veruleg fjárframlög einstakra ríkja. Þess er vænzt að
störfum ljúki á árinu 1980, eins og ætlað var, og er hafinn
undirbúningur að dreifingu upplýsinga um málið með
útgáfu og námskeiðahaldi.
Samin hefur verið áætlun um áframhaldandi örygg-
ismálarannsóknir á vegum NKE og hefur hún verið lögð
fyrir ráðherranefndina. Fjárþörf vegna áætlunarinnar er
um 30 milljónir norskra króna og a.m.k. annað eins af
hálfu aðildarríkjanna á árunum 1981—84.
í framhaldi af ráðstefnu NKE árið 1979 um „Áhrif
raforkuframleiðslu með kjarnorku á umhverfið" hefur
tillaga um norræna umhverfisverndaráætlun verið send
ráðherranefndinni, en kostnaður við framkvæmd hennar
árin 1981—84 er áætlaður alls um 10 milljónir norskra
króna.
Norrænar orkurannsóknastofnanir hafa einnig aukið
samvinnu sína utan hins eiginlega kjarnorkuöryggis-
sviðs, t.d. að því er varðar hitaveitur, orkulíkön,
mengunarvarnir, áhætturannsóknir o.fl.
Efnahagsnefndin álítur að NKE hafi verið vettvangur
fyrir norræna ráðgjöf varðandi þátttöku aðildarríkjanna
í alþjóðlegri samvinnu um kjarnorkumál.
Um leið vil ég leyfa mér að ræða um skýrslu
nefndarinnar um Nordel. Norrænu samstarfi um raf-
orkumál, Nordel, verður haldið áfram á sama hátt og
hingað til, innan nefndar á vegum framkvæmdastjórnar-
innar.
Nordel ákvað á árinu 1979 að koma á fót hitaorku-
nefnd, sem fjalla mun um allt er lýtur að hitaorku, þar
með talin er kjarnorka. Kjarnorkunefndin mun þannig
hætta störfum sem sjálfstæð nefnd. Áætlunarnefndin
hefur rætt tillögu, sem er fólgin í því að auka samnýtingu
raforku milli Sjálands og Suður-Svíþjóðar og Jótlands og
Noregs og Svíþjóðar, en Nordel hefur mælt með slíkri
samnýtingu við aðildarlöndin.