Morgunblaðið - 15.03.1980, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. MARZ 1980
Sérsköttun eykur
ekki skattbyrðina
Á Alþingi er nú í brennidepli
sá málaflokkur, er alla jafna
hefur mikil áhrif á hagi fólks og
fyrirtækja, tekjulind ríkissjóðs
og uppspretta þrotlausra um-
ræðna.
Lög um tekjuskatt og eignar-
skatt, skattalögin eins og þau eru
oftast kölluð, voru samþykkt á
Alþingi 18. mai 1978, tóku gildi
1. janúar 1979 og komá til
framkvæmda frá 1. janúar 1980
við álagningu á tekjur gjaldaárs-
ins 1979. Undanfarna daga hefur
verið til umfjöllunar frumvarp,
sem nú er orðið að lögum. varð-
andi breytingar á lögunum og
nýtt framtalseyðublað hefur séð
dagsins ljós.
Lögin fela í sér kerfisbreyt-
ingu á skattlagningu og er m.a.
tekin upp sérsköttun á launatekj-
um fólks án tillits til hjúskap-
arstöðu. Frávik frá þeirri megin-
reglu er þó, ef annað hjóna aflar
ekki tekna; er þá ónýttur per-
sónuafsláttur þess dreginn frá
því hjóna cr teknanna aflar.
Sú hugsun hefur gripið um sig,
að við sérsköttunina verði skatt-
byrðin þyngri og að hér hafi
verið stigið skref til óþurftar. Á
það bera að líta að sérsköttun ein
sér mun ekki, frekar en sam-
sköttun sem slík, valda skatt-
þyngingu nema henni verði beitt
þannig. Ákvörðun um skattstiga
og ýmsar hliðarráðstafanir, sem
koma til móts við fólk eftir
aðstæðum þess (s.s. barnabætur)
vega þyngst í heildarskattlagn-
ingunni.
GANGSKÖR kom að máli við
Guðriði borsteinsdóttur lögfræð-
ing, formann Jafnréttisráðs, og
innti hana eftir því, hvort nýju
skattalögin stuðluðu að mark-
miöum laga nr. 78/1976 um
jafnan rétt kvenna og karla,
jafnréttislögin sem svo eru köll-
uð.
— Eg tel, sagði Guðríður, að
nýju skattalögin séu tvímælalaust
spor í rétta átt.
— Hvað er til marks um það?
— í stað samsköttunar hjóna,
sem er meginregla, er nú tekin
upp takmörkuð sérsköttun, þ.e.
sérsköttun á séraflafé.
— Þýðir það að einungis at-
vinnutekjur fólks séu skattlagðar
hjá þeim er afla þeirra, en allt
annað, þar með talin séreign, er
samskattað þegar einstaklingar í
hjúskap eiga í hlut?
— Atvinnutekjur eru sérskatt-
aðar, en tekjur af eignum eru
skattlagðar hjá þeim hjúskapar-
aðila, sem hefur hærri hreinar
tekjur. Einnig er gert ráð fyrir, að
annar frádráttur en sá sem
beinlínis leiðir af tekjuöfluninni,
t.a.m. lífeyrissjóðsgreiðslur og
gjald til stéttarfélaga, komi til
frádráttar hjá því hjóna, sem
hærri hefur tekjur. Má þar nefna
vaxtafrádrátt, gjafir til menning-
armála o.fl.
Eðlilegra væri að mínu mati að
draga vaxtagjöld frá tekjum þess
aðila, sem skuld hvílir á. Má benda
á, að ef hjón hafa svipaðar tekjur
getur skattur þess sem lægri
tekjur hefur, orðið hærri þar sem
skattalögin mæla svo fyrir að
vaxtagjöldin dragist frá tekjum
hins.
— Með nýju lögunum er felldur
niður 50% frádráttur af launa-
tekjum giftrar konu. Telurðu að
það muni letja giftar konur til
atvinnuþátttöku?
— Sú frádráttarregla var sett
til bráðabirgða 1957 og gilti í
rúma tvo áratugi, en tilgangur
hennar var m.a. að fá giftar konur
út á vinnumarkaðinn.
— Vantaði vinnuafl? Þurfti að
tefla fram varavinnuaflinu og
þýðir þetta þá í raun, að giftar
konur séu varavinnuaflið í land-
inu?
— Á það verður að líta að á
þessum tíma voru konur enn
frekar en nú í láglaunastörfum og
hefur því þessi 50% frádráttar-
regla e.t.v. hentað betur en seinna
varð, auk þess em hún vó á móti
því, að nær allar tekjur giftrar
konu lenti í efri skattþrepunum
við þær álagningarreglur sem þá
giltu.
Enda má ljóst vera, að sá
ávinningur sem verður af tekjuöfl-
un hjóna er harla lítill, ef tekjurn-
ar eru lagðar saman og skattlagð-
ar eins og tekjur einstaklings. Slík
tilhögun hlyti að lama vinnuvilja
fólks og draga úr áhuga til að
mennta sig til starfa.
Guðríður Þorsteinsdóttir
— En hefur þessi frádráttar-
regla vegna launatekna giftra
kvenna ekki ýtt í stórum stíl undir
þátttöku þeirra í atvinnulífinu —
enda þótt reglan á síðari árum,
eftir að gerðar voru breytingar á
skattþrepunum, hafi haft í för
með sér neikvæð viðhorf milli
kvenna á vinnumarkaðinum og
50% frádráttarreglan af þeim
sökum sætt vaxandi gagnrýni?
— Ég tel víst að þett ahafi haft
veruleg áhrif á sókn kvenna út á
vinnumarkaðinn, auk þess sem ein
laun duga í flestum tilvikum ekki,
til að standa straum af rekstri
heimilisins og fjölskyldunnar.
— Telurðu að þessi nýja tilhög-
un á skattlagningu fólks í hjú-
skap, þ.e. sérsköttunin, veiti kon-
um ríkari tilfinningu fyrir sjálfum
sér sem þjóðfélagsþegni, með rétt-
indi og skyldur til jafns við karla
— að það auki á sjálfsvitund
þeirra og gangi þannig til móts við
markmið jafnréttislaganna?
— Sérsköttun af séraflafé mun
án efa veita þeim konum, sem hlut
eiga að máli, meiri tilfinningu
fyrir því, að þær séu sjálfstæðir
einstaklingar. Hins vegar álít ég
að framkvæmd skattalaganna,
hvað varðar framtalseyðublaðið
dragi mjög úr þessum áhrifum.
Eins og menn sjá, sem þegar
hafa fengið framtalseyðublað í
hendur, er aðeins um að ræða eitt
framtal eins og áður, þó framtal
atvinnutekna sé að vísu tvískipt á
blaðinu. Ekki er þó gert ráð fyrir
að hvor aðili um sig skrifi undir
eigið tekjuframtal, heldur skrifi
hjón undir framtalið í heild.
Eðlilegra væri að hver einstakl-
ingur fengi sérstakt eyðublað, án
tillits til hjúskaparstöðu og skrif-
aði undir sitt framtal, beri fulla
ábyrgð á því og síðan á greiðslu
eigin skatta. En samkvæmt lögun-
um getur innheimtumaður ríkis-
sjóðs gengið að hvoru hjóna um
sig til innheimtu á sköttum
beggja.
— Er það rétt sem heyrst hefur,
að sérsköttunin auki skattbyrði
fólks?
— Það virðist vera útbreiddur
misskilningur, að það eitt að taka
upp sérsköttun verði til þess að
skattar hjóna, sem bæði vinna úti,
verði hærri. Þetta er alrangt, ef
engu öðru væri breytt mundi það
lækka skatta verulega.
Verði skattar hjóna, sem bæði
vinna úti, hærri samkvæmt nýju
skattalögunum er meginástæðan
sú að 50% frádráttur frá tekjum
giftrar konu er felldur niður án
þess að nægjanlegt tillit sé tekið
til þess við ákvörðun skattstigans,
barnabóta, persónuafsláttar og
fleiri atriða.
Einnig má að sjálfsögðu, taka
upp sérstakan frádrátt vegna
kostnaðar við útivinnu beggja
hjóna í stað 50% frádráttarins.
gangskör
, Umsjón Björg Einarsdóttir
Listalíf
Nýlega var háö Listaþing að Kjarvalsstöðum á
vegum landsamtakanna LÍF OG LAND. Þar
voru flutt mörg erindi og fróðleg m.a. um
aðstöðu listamanna. Þessi mynd af dúkristu
eftir Anne Marie Hoy, eina af 10 konum sem
rekur Kvindegalleriet við Boldhusgötu 4, Kaup-
mannahöfn, sýnir tveggja barna móður helga
sig listinni.
Þórður Jónsson, Látrum:
Frjálslega farið með
reglugerðarvaldið
Það virtist sem stóran hval
hefði rekið á fjörur sumra, þegar
hæstvirtur fyrrverandi fjármála-
ráðherra Sighvatur Björgvinsson
lét sig hafa það að setja reglugerð
sem leyfði ferðafólki að hafa með
sér ákveðið magn af áfengum bjór
inn í landið, hversu oft sem komið
væri, þó ekki oftar en einu sinni á
sólarhring.
Ráðherrann kvaðst hafa gert
þetta af því, hann hefði raunar
ekki átt annarra kosta völ, og taldi
þetta svo mikið réttlætismál að
fleiri fengju áfengan bjór en
áhafnir skipa og fiugVSls, 5Y9
„Davíð fékk ölið“, og réttlætinu
fullnægt, eða stórt spor í rétta átt,
eins og fólk orðar það í gleði sinni
yfir bjórnum. Svo fór um sjóferð
þá.
En hæstvirtur fyrrverandi ráð-
herra setti sinn réttlætisputta í
fleiri reglugerðir en þá sem bann-
ar innflutning á áfengum bjór,
réttlætið orkar þó tvímælis frá
mínum bæjardyrum séð, þar á ég
við reglugerð nr. 284/1975, um
endurgreiðslu á innflutningsgjaldi
af bensíni, sem notað er á drátt-
arvélar í búrekstri. otr á véinr þáta
til fiskveiða, því það hefir þótt
réttlátt að láta framantalda aðila
ekki greiða vegagjald af sinni
bensínnotkun.
Það er þó fyrir mér ekki höfuð-
atriði, þótt niðurgreiðslunni væri
hætt, þó finnst mér það óréttlátt,
heldur hitt, að nefnd reglugerð er
felld úr gildi 1. jan. 1980, svo hún
var í gildi allt árið 1979 þegar
bensín þess árs var keypt og
notað, en afnám hennar er látið
verka ár aftur í tímann, þetta
finnst mér ekki hægt, enda aðeins
ólögfróður bóndi. Lög nr. 79, 6.
sept. 1974 gera ráð fyrir endur-
greiðslu á innflutningsgjaldi af
bensíni til nefndra aðila, og reglu-
gerð nr. 284 var þess vegna sett, og
sagði til um endurgreiðsluna og
alla framkvæmd hennar, hvernig
með ætti að fara. En hæstvirtum
fjármálaráðherra fyrrverandi,
fannst það snjallast, að afnema
með öllu nefnda reglugerð nr. 284,
og láta afnámið ná eitt ár aftur í
tímann, lengra fór hann nú ekki
aftur, Og þar með losa ríkissjóð við
að endurgreiða trillukörlum Og
bændum þessar krónur sem þeir
áttu tvímælalausan rétt á sam-
kvæmt þágildandi reglugerð nr.
284.
Margur mundi ætla, að ríkið
fengi í sinn hlut af bensínverðinu
það mikið, að það hefði getað séð
af þessari endurgreiðslu sem
nefnd reglugerð gerði ráð fyrir.
Eftir þessum viðbrögðum mætti
ætla, að réttlætiskennd fyrrver-
andi hæstvirts ráðherra Sighvats
Björgvinssonar mundi nokkuð á
reiki, eða ekki fast mótuð ennþá,
sem ekki er óeðlilegt, með svo
ungan og efnilegan ráðherra. í
þessu bensínmáli, finnst honum
rétt að dæma, í skjóli ráðherra-
dóms síns, réttinn af fjölda bænda
og sjómanna á smábátum, sem
þeir áttu til endurgreiðslu inn-
flutningsgjalds af bensíni sínu
notuðu á árinu 1979.
En sami hæstvirtur ráðherra
átti þann kost einnig í ölmálinu,
ráðherradómur hans hefði eins átt
að duga honum til að dæma
ráttinn af áhöfnum skipa og flug-
véla til að fá áfengán bjöf ög
annað áfengi með sér inn landið,
og neita þá Davíð um bjórir.r., er.
hann dæmdi ekki þann veg svo
sem kunnugt er, því miður. Davíð
heimtaði ölið sitt og fékk það.
Ég er á móti svona frjálslegri
meðferð eins manns á þýðingar-
miklum reglugerðum, og tel að það
geti skapað vissa hættu með
óæskileg fordæmi sem hægara er
að koma á en afnema. Nú virðist
mikil aðsókn í að koma svokölluð-