Morgunblaðið - 12.04.1980, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. APRÍL 1980
39
Elín Lárusdóttir
Ysta-Mói - Minning
Elín Lárusdóttir Ysta-Mói var
fædd að Vatni á Höfðaströnd 27.
febrúar 1890. Hún fluttist þaðan
með foreldrum sínum, Lárusi Ól-
afssyni og Margrétu Jónsdóttur
ljósmóður 1892 að Hofi á Höfða-
strönd.Árið 1895 fluttust þau í
Hofsós, en þar ólst Elín upp þar til
að hún giftist 31. ágúst 1912
Hermanni Jónssyni verslunar-
manni, sem síðar varð bóndi og
hreppstjóri á Ysta-Mói í Fljótum.
Árið 1914 fluttust Hermann og
Elín í Málmey á Skagafirði og
bjuggu þar til 1918 er þau keyptu
og fluttust á höfuðbýlið Ysta-Mó,
en þar átti Elín eftir að stjórna
búi af skörungsskap svo að af bar.
Eg man Elínu sem unga stúlku
þó ég væri nokkru yngri en hún.
Eg ma hana nýtrúlofaða Her-
manni, lífsglaða og léttlynda, og
lét ekki eiga hjá sér í tali. Þó að
hún væri ekki stór kvenmaður þá
var alltaf eftir henni tekið hvar
sem hún fór, hún var svo hrein og
bein, hafði ákveðnar skoðanir og
lét meiningu sína ófeimin í ljós
hvern sem hún átti samræður við,
og ekki vantaði dugnaðinn sem
kom henni að góðu gagni í
strangri lífsbaráttu. Hún var góð-
ur vinur vina sinna, það vissi ég
vel af langri kynningu, þó að
síðari árin hittumst við því miður
sjaldnar en áður.
Ég tel að líkja megi Elínu við
kvenskörunga fortíðar sem stóðu
við hlið maka síns í blíðu og
stríðu. Þannig eru okkar bestu
íslensku konur.
Elín var uppalandi 9 barna er
þau hjónin eignuðust, og lá þar
aldrei á liði sínu enda var Mós-
heimilið alltaf fjölmennt. Her-
mann hreppstjóri, kaupfélags-
stjóri og yfirleitt allt í öllu fyrir
sína sveit og í mörgum störfum
utan sveitar, var það mikið að
heiman frá búi sinu að bústörfin
og stjórnun þess hlutu að koma að
töluverðu leyti á herðar konunnar.
Það var því ekki nein furða þó að
hún væri héraðskunn sem Elín á
Mói. Það var með hana eins og
margar aðrar góðar húsmæður,
góðar eiginkonur og mæður að
heimilið varð hennar heimur,
hennar starfsvettvangur sem átti
hug hennar allan. Eftir að heilsa
hennar bilaði og maður hennar
var látinn, þá gat hún varla
hugsað sér annað en dvelja heima
á Ysta-Mói, a.m.k. yfir sumar-
tímann því að hvergi fannst henni
fallegra en þar og jafnvel í skjóli
barna sinna eða á sjúkrahúsinu
var hún oftast með hugann bund-
inn við sitt gamla heimili.
Ung stúlka lærði Elín að sauma
á sig og sína, minntist hún þess
síðar við mig að tengdamóðir mín
hefði lagt drjúgan skerf að því
námi, en að kunna vel til sauma á
þeim tímum er hún ólst upp, var
talið aðalsmerki kvenna og betri
kvenkostur var sú talin sem kunni
eitthvað til handa eins og kallað
var, og ekki vantaði það að Elínu
varð að gagni sitt nám.
Eins og áður er sagt eignuðust
Hermann og Elín 9 mannvænleg
börn sem öll eru góðir borgarar,
en nöfn þeirra eru eftir aldri:
Halldóra, Lárus, Níels, Rannveig,
Hrefna, Sæmundur, Haraldur,
Georg og Björn. Ekki er ég nógu
kunnugur, en grun hefi ég um að
æði mörg börn og unglingar hafi
dvalið á heimili þeirra Móshjóna
lengri og skemmri tíma. Afkom-
endur þeirra munu nú vera 105 og
það ekki lítið tillegg í þjóðarbúið.
Ég hefði átt að senda Elínu á
Ysta-Mói ítarlegri og betri kveðju
en hér verður þó að setja punkt.
Við hjónin þökkum hjónunum
frá Ysta-Mói órofa vináttu, og
börnum þeirra sendum við bestu
kveðjur. Ég er ekki í vafa um að
Hermann á Mói hefir tekið vel á
móti sínum trygga förunaut, við
blessum minningu þeirra og ósk-
um öllum afkomendunum þeirra
Guðs blessunar.
Björn í Bæ.
Bjarni M.
rithöf. —
Fæddur 4. apríl 1908.
Dáinn 31. marz 1980.
Hinn 31. marz andaðist Bjarni
M. Gíslason. Hann var löngu
landskunnur rithöfundur og skáld.
Þó mun hann samt þekktastur
fyrir baráttu sína í handritamál-
inu. Og mun enginn einn íslend-
ingur hafa lagt þeirri baráttu jafn
gott lið. Þar mun nafn hans letrað
á spjöld sögunnar og geymast um
aldir. Annars er bezt að hafa sem
fæst orð um það. Bjarna var
annað ofar í huga en miklast af
Gíslason
Kveðja
verkum sínum. Við áttum því láni
að fagna að kynast Bjarna mjög
náið. Meðal annars ferðast tals-
vert með honum um landið þegar
hann kom heim til íslands. Einnig
verið gestir á hans góða heimili í
Ry. Þar var gott að vera og
gleymist ekki. Það var alltaf
einstaklega hressilegur blær og
birta yfir Bjarna. Hann var allra
manna kátastur, en um leið
alvörumaður. Og drenglyndið
brást honum aldrei. — Að lokum.
Farðu vel frændi og vinur.
Vilborg og Pétur
Aðalbjörg Ingólfs-
dóttir —
Fædd 2. september 1921.
Dáin 20. marz 1980.
Hinn 20. marz síðastliðinn lést
skyndilega á Landspítalanum í
Reykjavík Aðalbjörg Ingólfsdótt-
ir, föðursystir mín aðeins fimmtíu
og átta ára að aldri.
Ljósmæðra-
merkin á
sunnudag
LJÓSMÆÐRAFÉLAG Reykja-
víkur heitir á ykkur að taka vel á
móti söluhörnum sínum sem selja
ljósmæðramerkin, sunnudaginn
13. apríl n.k.
Félagið hefur ákveðið að styrkja
sundlaugarsjóð fatlaðra og lam-
aðra að Hátúni 12 hér í borg.
„Margt smátt gerir eitt stórt" og
með því að kaupa merki félagsins
þá stuðlið þið að framgangi þessa
nauðsynlega máls sem snertir alla
þjóðina.
Með fyrirfram þökk,
f.h. Ljósmæðrafélags Reykjavíkur
Helga M. Níelsdóttir.
Minning
Með Aðalbjörgu er gengin mikil
hæfileikakona til munns og hand-
ar, enda kemur það vel fram í
börnum hennar.
Nú við lát Aðalbjargar minnist
ég bernsku minnar, þar sem við
ólumst upp í sama húsi á Selvogs-
götu 6 í Hafnarfirði og var alltaf
mjög kært á milli heimila okkar.
Mér er það minnisstætt þegar
Aðalbjörg kynntist sínum lífs-
förunaut, Ragnari Björnssyni frá
Vopnafirði og fá að vera tíu ára
gömul með í brúðkaupsveislu
þeirra, sem haldin var í Sjálfstæð-
ishúsinu í Hafnarfirði með mikl-
um myndarbrag.
Hjónaband Ragnars og Aðal-
bjargar var einstaklega ástríkt og
gott og eignuðust þau sjö börn.
Sex þeirra komust upp og eru öll
vel menntuð og gott fólk. Indælt
var að fylgjast með fæðingu og
uppvexti barna þeirra hjóna bæði
heima í Hafnarfirði og í fjarlægð.
Aðalbjörg eða Dúfa eins og við
kölluðum hana, bjó yfir sterkri
réttlætiskennd, var umburðarlynd
og þrautseig í öllu sínu daglega
lífi. Hennar takmark var að hugsa
vel um heimili og börn, enda fór
henni það vel úr hendi. Aðalbjörg
var mjög elsk að heimili sínu og
var það hennar stærsti gimsteinn.
Hún var rausnarleg heim að
sækja og gestrisin og þótti mér
alltaf gott að koma á hennar
heimili.
Nú, þegar ég kem til Hafnar-
fjarðar, finnst mér skarð fyrir
skildi, að þær skulu báðar vera
látnar, húsfreyjan á Hringbraut
33 og móðir mín á Hlíðarbraut 1,
sem báðar létust fyrir aldur fram.
Að leiðarlokum þakka ég Aðal-
björgu frænku minni fyrir sam-
veruna og votta ástvinum hennar
samúð mína, en vil minna á, að
þau hafa mikið að þakka fyrir þá
dýru gjöf, sem guð veitti þeim í
henni.
Helga Finnbogadóttir.
Gísli Sigurðsson frá
Dröngum — Minning
Fæddur 15. október 1892.
Dáinn 5. apríl 1980.
I dag kveðjum við tryggan og
góðan vin, Gísla Sigurðsson frá
Dröngum. Hann var sonur hjón-
anna Önnu Illugadóttur frá Stóra
Hrauni og Sigurðar Gíslasonar frá
Saurum. Gísli var afar minnugur
og ættfróður og rakti ættir manna
langt aftur í aldir. Sjálfur var
hann af Oddaverjum í móðurætt
og Skarðsverjum í föðurætt. For-
eldra sína missti Gísli barn að
aldri; og þurfti því ungur að sjá
um sig sjálfur. Vann hann ýmis
störf til sjós og lands, en var þó
lengst af við búskap. Um tíma var
hann bóksali og ferðaðist þá vjða
um landið og var því vel kunnugur
mönnum og staðháttum víðs vegar
um landið.
Gísli kvæntist aldrei en bjó þó
sjálfstæðu búi og kunni því best að
vera sjálfs síns húsbóndi. Hann
var skapmikill, en hjartahlýr, og
kom það alltaf fram í samskiptum
hans við börn og aðra sem minna
máttu sín. Ég kynntist Gísla
þegar ég var barn að aldri. Hann
kom að Dröngum til foreldra
minna árið 1941 og bjó hjá þeim
til ársins 1968, er þau brugðu búi
og fluttust frá Dröngum. Gísli var
mikill vinur okkar barnanna og
hélst sú vinátta ævilangt. Við
hugsum með hlýju og þökk til
allra stundanna sem við áttum
með Gísla, þegar hann bjó í tvö ár
hjá okkur hjónum og miðlaði þá
hlýju og fróðleik til barnanna
okkar. Alltaf síðan elskuðu þau
hann og virtu eins og afa.
Síðustu árin dvaldi Gísli á
dvalarheimili aldraðra í Borgar-
nesi og mætti þar einstöku atlæti,
hlýju forstöðukonu og starfsfólks,
þar til að lokum dró og hann fór á
spítalann í Styrkkishólmi. Með
Gísla er genginn einn af horn-
steinum liðinnar kynslóðar, þar
sem trúmennska og drenglyndi
voru aðalsmerkin. Megi hann lifa í
Guðs friði í nýjum heimkynnum.
Emilia Guðmundsdóttir.
Verzlunarráðið:
Orkuskattur þjóðhags-
lega óhagkvæmur —
innheimta ámælisverð
FRAMKVÆMDÁSTJÓRN
Verzlunarráðs íslands hef-
ur ályktað um frumvarp
til laga um orkujöfnun-
argjald og mótmælir ráðið
frumvarpinu, þar sem
megintilgangur þess sé að
skattheimta til ríkissjóðs
og að mjög ónákvæmar
upplýsingar séu í frum-
varpjnu um ráðstöfun
tekna til greiðslu olíu-
styrks og til orkumála. og
enn meiri ónákvæmni virð-
ist gæta um áætlun um-
fram tekna til ríkissjóðs.
„Er gert ráð fyrir að
ríkissjóður afli um 7 millj-
arða vegna söluskatts-
hækkunarinnar, en 8
milljarðar eru nær lagi
fyrir þetta ár. Eitt sölu-
skattstig virðist því nægja
til orkumála.“
í ályktun Verzlunarráðsins seg-
ir m.a.: „Niðurgreiðsla orkuverðs
leiðir til orkusóunar í stað orku-
sparnaðar, því að dregið er úr
hagkvæmni sparnaðar, svo sem að
stilla kynditæki og draga úr óhóf-
legri og ónauðsynlegri upphitun.
Niðurgreiðsla dregur úr áhuga og
ávinningi sveitarfélaga til að
koma upp kyndistöðvum og að
raforka (umframorka) t.d. að næt-
urlagi sé notuð til upphitunar.
Einnig verða hitaveitufram-
kvæmdir einstaklinga og sveitar-
félaga ekki eins hagkvæmar og
annars. Þær fjölskyldur, sem
njóta olíustyrks, hafa tilhneigingu
til að verða stærri en þær, sem
njóta hitaveitu, enda~er misnotk-
un alltaf boðið heim með slíkum
aðgerðum. Niðurgreiðsla orku-
verðs er því þjóðhagslega óhag-
kvæm aðgerð sem gerir, annars e.
t. v. tímabundinn orkuvanda, var-
anlegri."
Varðandi hækkun söluskatts úr
22 í 24% segir Verzlunarráðið, að
þótt hækkun söluskatts sé gefið
sérstakt heiti, sem gefur til kynna
tímabundinn skatt, er skattheimt-
an ráðgerð til frambúðar, enda
vandinn, sem leysa á gerður var-
anlegur. Á örfáum mánuðum hef-
ur söluskattur hækkað um 4%, úr
20% í 24%. Fyrir þá hækkun, sem
varð í september síðastliðnum, var
skatturinn orðinn óæskilega hár.
Er sennilegt að söluskattur inn-
heimtist nú verr en áður, enda er
það beinn hvati til skattsvika að
ákveða söluskatt 1/5 vöruverðs.
Tímasetning gildistöku veldur
mjög aukinni vinnu fyrir sölu-
skattsgreiðendur og sennilegt er,
að mörg fyrirtæki verði að taka
þessa hækkun skattsins að tölu-
verðu leyti á sig, þar sem endur-
verðmerking vörubirgða svarar
ekki kostnaði auk þess sem starfs-
fólk er vart fáanlegt til slíkrar
vinnu á þessum tíma. Hækkun
söluskattsins hlýtur að kippa enn
frekar en verið hefur fótunum
undan ýmissi atvinnustarfsemi,
svo sem minni háttar prentun,
fjölritun, viðhaldi o. þ. h., sem
sjálfstæð fyrirtæki verða að selja
með söluskatti, en það leiðir til
þess, að fyrirtæki og einstaklingar
kaupa ekki þessa þjónustu heldur
inna hana sjálf af hendi. Loks má
nefna að löngu er nauðsynlegt
orðið að breyta innheimtu sölu-
skatts, þegar um afborgunar- og
lánsviðskipti er að ræða og miða
söluskattskylduna við móttöku
greiðslu í stað afhendingar. I
lánsviðskiptum við ríkissjóð er
þessi framkvæmd einstakt órétt-
læti, þegar ríkissjóður dregur
greiðslu reikninga mánuðum sam-
an og neitar greiðslu dráttar-
vaxta, en beitir hörðustu aðgerð-
um við eigin innheimtu.
JNNLEN-T