Morgunblaðið - 12.04.1980, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. APRIL 1980
Þórir S. Guðbergsson:
Uppeldishlut-
verk skólans
Hlutverk skólans
samkvæmt lögum
um grunnskóla
í 2. gr. laga um grunnskóla frá
1975 segir: „Hlutverk grunnskól-
ans er í samvinnu við heimilin,
að búa nemendum undir líf og
starf í lýðræðisþjóðfélagi, sem er
í sífelldri þróun. Starfshættir
skólans skulu því mótast af
umburðarlyndi, kristilegu sið-
gæði og lýðræðislegu sam-
starfi...“
En í aðalnámskrá grunnskóla
frá 1976 segir m.a. um hlutverk
skólans vegna breyttra aðstæðna
í þjóðfélaginu: „Breyttar aðstæð-
ur í þjóðfélaginu leggja skólan-
um aukið uppeldishlutverk á
herðar. Hann verður í samvinnu
við heimilin að búa nemendur
undir líf og starf í lýðræðisþjóð:
félagi, sem er í sífelldri þróun. í
því felst, að nemendur eiga að fá
nokkra innsýn í menningar-
arfleifðina, læra að meta gildi
hennar og verða jafnframt virk-
ir þátttakendur í mótun nýrra
þjóðfélagshátta og framvindu
menningarinnar ...“
Hér kemur skýrt fram, að
aðstæður í þjóðfélaginu hafa
breyst, en ekki er þó skýrt nánar
á hvern hátt, heldur kveðið úr
um að þær hafi lagt aukna
uppeldisábyrgð á herðar skólans.
Ekki sé það þó skólinn einn, sem
eigi að ala börnin upp, heldur
skólinn í samvinnu við heimilin.
Uppeldísaöferöir og
lífsviöhorf skipta börnin
miklu máli í þroska
þeirra, en andrúmið á
heimilinu og í skólan-
um skipta þau e.t.v.
meira máli en okkur
grunar.
II.
Þar er því eðlilegt að spyrja: Á
hvern hátt gerist það helst?
Hver á að taka frumkvæðið? Er
ekki kveðið skýrt á um hlutverk
skólans, að hann eigi að inna
þetta hiutverk af hendi? í hve
ríkum mæli er það gert? Er gert
ráð fyrir því á stundarskrá
kennara, að þeir verji einhverj-
um tíma að ráði til samvinnu við
heimili eða forráðamenn barna?
Eiga þeir að gera slíkt utan
vinnutíma? Hvernig er þessu
varið í þeim skóla, sem við
þekkjum best til t.d. þar sem
börn okkar ganga í skóla?
Hvernig er upp-
eldishlutverkið
túlkað?
Ég heyrði einu sinni skóla-
stjóra heimavistarskóla segja
eftirfarandi, en hann hafði
starfað við stóran heimavist-
arskóla um langt árabil.
„Mér finnst kennarar ekki
ncnna lengur að standa í neinu
uppeldishlutverki eins og það
var túlkað hér áður fyrr. Ég
álít enn, að skólinn eigi að vera
sveigjanleg stofnun, sem eigi að
aðlagast þörfum nemenda sinna
en krefjist þess ekki skilyrðis-
laust, að nemendur eigi að
aðlagast ófrávíkjanlegum lög-
um og reglum skólans.
Eg skólinn gegnir uppeldis-
hlutverki sínu með því að reka
nemendur umsvifalaust úr skól-
anum, bjáti eitthvað á — hefur
hann brugðist uppeldishlut-
verki sínu.“
Margir eru þeir foreldrar, sem
örvænta um hag barna sinna og
unglinga, þegar halla tekur und-
an fæti í skólakerfinu. Þó að
margt hafi breyst til batnaðar
eru enn mörg ljón á veginum, og
margir forráðamenn barnanna
þyrftu ekki síður leiðbeiningar
og ráðgjafar við en börn. For-
eldrar hafa misjafnlega mikið til
brunns að bera. Allir vilja þeir
börnum sínum það besta, en ekki
tekst alltaf jafn vel. Erfiðleik-
arnir eru misjafnlega miklir og
margir vænta þess sjálfsagt, að
skólinn hafi frumkvæðið og
bjóði samvinnu.
Afturhaldssemi
eða frjálst
uppeldi?
Þegar öldur kenninga um hið
svokallaða frjálsa uppeldi risu
sem hæst, var oft hamrað á
orðunum strangleiki og frelsi
eins og þau væru algjörar and-
stæður, og margir foreldrar
álitu, að annað hvort þyrftu þeir
að aðhyllast þetta eða hitt,
meðalvegur væri ekki til. Og þar
sem márgir vildu reyna að fylgj-
ast með og fá ekki á sig stimpil
afturhaldssemi og verða kallaðir
gamaldags, reyndu þeir að hag-
nýta sér hinar nýju kenningar
án þess þó að þekkja þær í raun
og veru.
Ekki vitum við þó með neinni
vissu, hvaða áhrif þessar kenn-
ingar hafa haft hér á landi, en
sjálfsagt hefur mörgum fundist
eins og grundvelli væri kippt
undan fótum þeirra og þeir orðið
öryggislausir í uppeldi barna
sinna.
Lögð var áhersla á, að ein-
strengislegt og strangt uppeldi
gæti leitt til hegðunarvand-
kvæða og jafnvel taugaveiklun-
ar. Nú vitum við hins vegar, að
hið gagnstæða getur eins vel átt
sér stað. Losarabragur, kæru-
leysi og tilviljunarkennt uppeldi
getur varpað barni út í hringiðu
hvers kyns afla, sem það finnur,
að það ræður ekkert við og getur
ekki haft stjórn á.
Hinn gullni meðalvegur er
vandrataður og engar „patent“
lausnir eða töfra formúlur eru
til fyrir „góðu“ uppeldi. Foreldr-
ar, sem undir flestum kringum-
stæðum þekkja börn sín best,
velja sjálf þá meginstefnu upp-
eldis, sem mörkuð er á fyrstu
árum barnanna, og grundvallast
hún á lífsskoðun og manngild-
ishugsjón foreldranna.
Kennararnir fara síðan með
uppeldisumboð foreldranna í
skólanum og eiga að styrkja þá
meginstefnu, sem mörkuð er af
yfirvöldum í grunnskólalögum
um hlutverk grunnskólans, eins
og bent var á í upphafi þessarar
greinar. Þeim er falið að treysta
þann grundvöll, sem nemend-
urnir standa á, til þess að
nemendur verði sjálfstæðir ein-
staklingar og þroskist sem eðli-
legast á allan hátt, fái innsýn í
menningararfleifð þjóðarinnar,
Iæri að meta gildi hennar og
verði um leið virkir þátttakend-
ur í mótun nýrra þjóðfélags-
hátta...
frh.

í heild batnaði staða sparisjóðs-
ins gagnvart Seðlabankanum um
264,4 milljónir króna eða 63,4%
Rekstrarafkoma sparisjóðsins
var mjög góð og nam tekjuafgang-
ur eftir afskriftir 65,3 milljónum
króna. Til afskrifta var varið 5,8
milljónum króna.
Alls nam eigið fé sparisjóðsins í
árslok 347,6 milljónum króna og
hafði vaxið á árinu um 113,3%.
Fasteign sparisjóðsins var færð
upp til brunabótamats.
Stjórn Sparisjóðs vélstjóra var
endurkjörin, en hana skipa Jón
Júlíusson formaður, Jón Hjalte-
sted og stjórnarmaður kjörinn af
borgarstjórn Reykjavíkur er Em-
anúel Morthens.
Aðalfundurinn samþykkti að
greiða ábyrgðarmönnum spari-
sjóðsins 23,8% vexti af stofn-
fjárskírteinum fyrir árið 1979.
(Fréttatilkynning)
AÖalfundur Sparisjóðs vélstjóra:
Meiri uppgangur í
starfsemi sjóðsins
en nokkru sinni fyrr
AÐALFUNDUR Sparisjóðs vél-
stjóra var haldinn að Hótel Esju
sunnudaginn 24. mars sl. Á fund-
inum flutti formaður stjórnar
sparisjóðsins, Jón Júlíusson,
skýrslu stjórnarinnar fyrir árið
1979 og Hallgrímur G. Jónsson
sparisjóðsstjóri lagði fram og
skýrði ársreikning sparisjóðsins.
Síðastliðið ár var meiri upp-
gangur í starfsemi sparisjóðsins
en nokkru sinni fyrr í 18 ára sögu
hans. Viðskiptavinum sparisjóðs-
ins fjölgaði mjög mikið og var
innlánsþróun hagstæðari en áður.
Þó hafa umsvif sparisjóðsins auk-
ist mjög ört síðustu árin.
Innstæðuaukning á síðasta ári
var 67,2% og voru heildarinnstæð-
ur í árslok 2.286 milljónir króna.
Hlutdeild sparisjóðsins í innlánsfé
sparisjóðanna í landinu var í
árslok 6,3%
Útlán jukust hlutfallslega
meira en innlánin og var aukning
þeirra 76,9%. Alls námu þau í
árslok 1.495 milljónum króna.
Vaxtaaukalán eru nú stærsta út-
lánaform sparisjóðsins, en hlut-
deild víxla hefur farið stöðugt
minnkandi. Þessi aukning útlána
sparisjóðsins verður að teljast
sérstaklega mikil, þegar tillit er
tekið til þess, að innlánsbinding
við Seðlabankann var hækkuð á
árinu úr 25% í 28%. Við það var
ráðstöfunarfé sparisjóðsins skert
verulega.
Innstæða Sparisjóðs vélstjóra á
bundnum reikningi í Seðlabank-
anum var 547,5 milljónir króna á
móti 299,1 milljón króna 1978 og
hafði því vaxið um 82,4%. Staða
sparisjóðsins á viðskiptareikningi
hjá Seðlabankanum var yfirleitt
mjög góð á árinu og var innstæða
á reikningi þessum 134,1 milljón
króna í árslok á móti 118,3 millj-
ónum króna 1978.