Morgunblaðið - 20.05.1980, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. MAÍ1980
iiiniiiii i m i ii w»n iniKnii
Anders Nordby viö
vinnu í skógi sínum.
Auk þeirra tóla, sem not-
uö eru viö nútíma skóg-
arhögg, vekur klœón-
aöur hans sérstaka at-
hygli, en mikil áherzla er
lögó á aó tryggja öryggi
þeirra, sem vinna í
skógunum, í mörgum
tilfellum einir og fjarri
ööru fólki.
Árnar eru notaóar
til aö fleyta trján-
um í átt til sögun-
armyllanna, en
víöast eru vöru-
bifreióar eöa lest-
arvagnar þó notaöar
til aó flytja trén í
áfangastað.
8
U
U
Íl
g
t<
A ari trésins hefur eðlilega
talsvert veriö rætt um skóg í
okkar skógsnauða landi. Öll um-
rœöa um slíkt hlýtur aö vera til
góðs, þó svo aö framkvæmdirn-
ar skipti vitanlega mestu máli.
Margir ætla sér einmitt í ár aö
gera stórátak í skógræktarmál-
um og framhalda því starfi, sem
markvisst hefur veriö unnið
síöustu árin.
Ólíku er samt saman aö jafna
þegar viö íslendingar ræðum um
skóg eöa frændur vorir Norömenn.
Hérlendis er í flestum tilfellum
aöeíns um kjarr aö ræöa, þó svo
aó myndarlegar undantekningar
sé að finna á stöku stað, þar sem
gefur aö líta kjarnmikinn, ræktaö-
an skóg. Varla er þó hægt aö tala
um nytjaskóg í þeirri merkingu,
sem t.d. Norömenn leggja í þaö
orð, en e.t.v. kemur sá tími, að
landið verði viði vaxió milli fjalls
og fjöru eins og þá er norskir
víkingar tóku hér land fyrir rúmum
1100 árum.
Þannig er þessu fariö á stórum
svæöum í Noregi og þar eru
nytjaskógar ein af undirstöðum
atvinnulífsins og eiga sinn mikla
þátt í að vióhalda byggó úti um
sveitir Noregs. i þessari grein og
fleiri næstu daga veróur lítillega
fjallaó um skógrækt í Noregi.en þó
einkum um þann iðnað, sem
byggir á því er skógarnir gefa af
sér, en á því sviói standa Noró-
menn framarlega.
Á hverju ári er mikió flutt af
timbri og fullunnum iðnaöarvörum
frá Noregi til íslands. Sem dæmi
má nefna aó nær allur sá pappír,
sem íslenzk blöð eru prentuð á,
er ættaóur úr skógum Noregs, þar
á meöal sá pappír, sem þessar
línur eru prentaðar á. Einnig má
nefna talsvert af umbúðum ýmiss
konar, spónaplötur af mörgum
geröum, timbur fyrir byggingariðn-
aóinn og ýmislegt annað.
í Noregi eru um 6,5 milljónir
hektarar af nytjaskógi. Væri allur
þessi skógur á einu og sama
svæöinu samsvaraði þaö Norður-
og Suöur-Þrændalögum og Heið-
mörk eöa 27% af norsku landi. j
samanburói viö Finnland og
Svíþjóð er Noregur þó ekki
skógríkt land, en f norsku at-
vinnu- og efnahagslífi er skógur-
inn hins vegar mjög mikilvægur.
Um 40 þúsund manns hafa beina
atvinnu af skógrækt og iðnaði
innan greinarinnar.
Algengast er aö bændur eigi
skógana í Noregi og reki skógrækt
meö landbúnaði, annaöhvort
kvikfjárrækt eöa akuryrku. Hlutfall
þess, sem ríki og sveitarfélög
eiga af skógum Noregs, er mun
minna en í Svíþjóð og Finnlandi.
Ríki og sveitarfélög eiga 17% af
norskum skógi, 13% eru almenn-
ingseign, eign fyrirtækja, félaga
og ýmissa stofnana, en bændurnir
sjálfir eiga um 70% af öllum
nytjaskógi í Noregi.
í Svíþjóó eru þessi hlutföll
þannig aó bændur eóa einstakl-
ingar eiga um 50%, ríkið 19%,
almenningar eru 6% og eign
stórra fyrirtækja 25%. I Finnlandi
eiga bændur 64%, ríkið 24%
fyrirtæki eiga 8% og almenningar
eru 4%. í Noregi er 1,67 hektari á
hvern íbúa landsins, Svíþjóö 2,86
hektarar, Finnland 4,16 hektarar á
íbúa, Danmörk 0,1 hektari og ef
island er tekiö meó þá er skógur á
hvern landsmann 0.03 hektarar
samkvæmt norrænum skýrslum
frá árinu 1978.
Skógurinn eykur
möguleikana
í Noregi er meöalbýli bóndans,
sem stundar skógrækt samhliöa
öörum búskap þaó lítiö, aó það
stæöi yfirleitt ekki undir sér nema
meö því aó hafa þessar tvær
greinar hliö viö hlið. Því má segja,
að þessir samverkandi þættir hafa
gert þaó mögulegt aó halda uppi
góöri atvinnu og ágætum tekju-
möguleikum úti um sveitir og
skógurinn á því vissulega stóran
þátt í aó jafna atvinnumöguleika í
Noregi og gera tandið byggilegra
en ella. Það er auðvelt fyrir okkur
íslendinga að skilja þessa hluti í
nær skóglausu landí.
Meöalbýliö, sem áöur var nefnt,
gefur af sér um 120 rúmmetra á ári
hverju og þaö er langt í frá aó
skógareigandi í Noregi sé nokkur
herragarðseigandi. Skógareig-
endur eru um 130 þúsund ifNoregi
og mjög misjafnlega stórír. 55
þúsund þeirra eru meölimir if463
skógareigendafélögum, en þau
mynda síðan aftur 20 sterk slík
sambönd í hinum ýmsu héruöum
og fylkjum Noregs. Þessir aöilar
sameinast svo loks í Skógareig-
endafélagi Noregs (Norges Skog-
eierforbund). Margir þeirra, sem
eiga minnsta skóginn, eru utan
samtaka.
Ivar Avatsmark heitir formaóur
samtaka skógareigenda og þegar
vió spyrjum hann hvaó efst sé á
baugi hjá samtökum hans um
þessar mundir er hann fljótur til
svars. — Hjá öllum nútímaþjóðfé-
lögum er þaö helzta vandamálió aó
fá leyfi til að gera nokkurn skap-
aöan hlut. Það eru oröin viðbrögö
samfélagsins að vera á móti öllum
tækniframförum og náttúruvernd-
arfólk hefur veriö hávært hér í
Noregi síóustu árin. í sjálfu sér
má segja, að þaö sé eólilegt þar
sem skógarnir eru viðkvæmir, en
hins vegar má gera of mikið úr
öllu og mér finnst þetta hafa
gengió einum of langt, segir Ivar
Avatsmark.
Skynsamleg nýting
er markmiðiö
Hann segir aó veröstöövun í
Noregi hafi að mörgu leyti farió illa
meö bændur í Noregi, sem leggja
áherzlu á skógræktina. Tilkostn-
aöur hafi allur aukizt, en verö á
afurðum staöiö nokkurn veginn í
stað síðustu þrjú árin. Hins vegar
hafi landbúnaöur í Noregi fengiö
hækkanir eftir sínum þörfum. Þar
sé um verndaöa atvinnugrein aö
ræöa, en skógræktarmenn þurfi aö
berjast fyrir hverju einasta máli,
oft án árangurs, og síðan að
standa í harðri samkeppni, jafnvel
vió erlenda framleiöendur.
— Annars getum viö í Noregi
ekki verið annaö en bjartsýnir á
framtíö skógræktar og okkar mark-
miö er aó skógræktin verði rekin á
árangursríkan og arðbæran hátt,
en þó um leiö skynsaman, því þaö
kemur okkur fyrst og síöast í koll ef
vió förum ekki aó öllu meö gát,
heldur Avatsmark áfram. — Síó-
ustu ár hafa verið heldur erfió hjá
okkur, en það skiptast é skin og
skúrir í þessu eins og öðru.
— Ef litið er á nytjaskóga í
heiminum í heild þá er útlitió ekki
sérlega bjart og þeir minnka veru-
lega meó hverju árinu sem líóur.
Eyöimerkur í heiminum stækka
árlega um sem nemur öllum skóg-
um í Svíþjóö og ef svo heldur sem
horfir líöa ekki margir áratugir þar
til skortur veröur á viö til iönaöar,
segir formaöur samtaka norskra
skógareigenda.
í spjallinu við hann kom fram,
að þegar áriö 1909 voru sett lög,
sem bönnuöu aö fyrirtæki eóa ríkir
einstaklingar keyptu upp skóga í
Noregi. Norðmenn eru stoltir yfir
þ«í aó skógar þeirra skuli dreifast
á svo margar hendur og Avatsmark
telur þá skipan mála vera öllum
fyrir bestu.
Norges Skogeierforbund eru
samtök 55 þúsund skógarbænda
og því mörg verkefni, sem starfs-
fólk samtakanna hefur meó hönd-
um. Nefna má fræðslustarfsemi
og upplýsingamiölun, aðstoð
ýmiss konar og samníngamál um
verölagningu á trjánum, útvegun
vinnuafls til þeirra starfa, sem
bændur geta ekki annaó sjálfir,
útgáfu stærsta fagtímarits í Nor-
egi og margt fleira mætti nefna.
Bændurnir ráóa sjálfir hve mik-
iö þeir höggva og setja á markað á
ári hverju, en veröa hins vegar aö
selja þaó í gegnum samtökin.
Minni skógarbændur haga sér því
nokkuö eftir því hvernig verðlag er
á hverjum tíma. Höggva mikió eitt
árió, en kannski ekkert fimm þau
> xloc