Morgunblaðið - 09.08.1980, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. ÁQ0ST 1980
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 5.000.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 250
kr. eintakið.
Skattarnir og
Alþingi
Mörkin milli framkvæmdavaldsins og löggjafarvaldsins
voru ekki síst dregin til þess, að kjörnir fulltrúar fólksins
gætu veitt framkvæmdavaldinu aðhald og spornað gegn
óhóflegri skattheimtu. í réttaryfirlýsingunni, sem gefin var í
frönsku stjórnarbyltingunni 1789, er hátíðlega fram tekið, að
borgararnir eigi rétt til þess, annað hvort sjálfir eða með
kjörnum fulltrúum, að ákveða hverjir skattar væru nauðsyn-
legir, og þeir hafi einnig rétt til þess að fylgjast með notkun
skattanna, að ákvarða hæð þeirra, innheimtu og hversu lengi
skattlagningarheimild skuli gilda. Sú stjórnskipun sem við
Islendingar búum við sækir að verulegu leyti fyrirmynd sína
til þeirra hugmynda, sem fram komu í frönsku stjórnarbylt-
ingunni.
Margt hefur 'breyst síðan þessi hátíðlega yfirlýsing um
skattamálin var gefin. Eftir því sem vegur löggjafans hefur
vaxið, frá því hann barðist af öllu afli gegn einhliða
skattlagningarvaldi konunga, hafa stjórnmálamennirnir
hneigst til þess að líta á það sem hlutverk sitt að eyða
peningum almennings í stað þess að vernda fjárhagslegt
sjálfstæði einstaklinganna. Skilin milli framkvæmdavaldsins
og löggjafans hafa einnig orðið ógreinilegri. í stað þess að
veita framkvæmdavaldinu aðhald eru þingmenn orðnir
talsmenn aukinnar opinberrar eyðslu, sem auðvitað krefst
þyngri skatta. Þess vegna er alltof sjaldgæft og heyrir raunar
til undantekninga víða um lönd, að þeir taki upp málstað
skattgreiðenda, þegar álögur á þá eru samþykktar eða
kynntar. Auk þess eru þingmenn orðnir alltof eftirgefanlegir
framkvæmdavaldinu og hér á landi virðist sjálfstæði þeirra
felast í því einu að neita fulltrúum þess að skoða bókhald
þingsins!
Þetta er alvarleg þróun. Hún á ekki síst rætur að rekja til
alltof mikiila áhrifa þeirra stjórnmálaflokka, sem kenna sig
við sósíalisma og félagshyggju. Ætlunarverk slíkra flokka í
stjórnmálum er að ná sem mestu fé úr vasa borgaranna til að
láta það renna í gegnum ríkishítina og síðan helst í einhver
gæluverkefni stjórnmálamannanna. Slík ofstjórn leiðir að
lokum til þess, að menn missa allan vilja til að afla sér tekna
eða taka áhættu í von um fjárhagslegan ávinning, því að hið
opinbera verðlaunar menn með því einu að þyngja á þeim
skattbyrðina. Hér á landi eru það Alþýðubandalag, Alþýðu-
flokkur og Framsóknarflokkur, sem hafa haldið dauðataki í þá
trúarsetningu, að fyrst verði ríkið (eða SÍS) að hafa sitt á
þurru og síðan megi huga að framtaki og fjárhagsafkomu
einstaklinganna.
Ein af afleiðingum aukinnar ríkisíhlutunar hefur verið, að í
kosningum ganga stjórnmálamenn til atkvæðaveiða með því
hugarfari, að loforð um aukið fjárstreymi úr ríkissjóði til
einstakra stétta eða landshluta séu besta beitan. Þurfa menn
ekki að fylgjast náið með málflutningi íslenskra stjórnmála-
manna til að greina þessa tilhneigingu. Eðlilegt er, að þessi
iðja setji einnig svip sinn á stefnu og störf þeirra
stjórnmálaflokka, sem vilja setja einstaklinginn í öndvegi. Er
Sjálfstæðisflokkurinn þessu marki brenndur. Hinu er þó vert
að halda á loft, að til dæmis í síðustu kosningabaráttu hafði
Sjálfstæðisflokkurinn á stefnuskrá sinni að létta af skattborg-
urunum öllum þeim álögum, sem vinstri stjórn Ólafs
Jóhannessonar hafði fundið upp á þrettán mánaða ferli sínum,
en þær námu 25 til 30 milljörðum í krónum talið. Ríkisstjórn
Gunnars Thoroddsens hefur nú enn aukið skattaálögur um
svipaða upphæð og þykir kommúnistunum, sem þar sitja, síður
en svo nóg að gert.
Víða um lönd hafa risið upp hreyfingar utan stjórnmála-
flokkanna, sem berjast fyrir niðurskurði skatta og aðhaldi í
opinberum útgjöldum. Tilvist slíkra hreyfinga sýnir, að það er
ekki aðeins á Islandi, sem stjórnmálamenn og stjórnmála-
flokkar hafa orðið opinberum fjáraustri að bráð og ruglast í
grundvallarhugmyndinni um aðhaldsskyldu löggjafarvaldsins
til verndar borgurunum. Fram hafa komið hugmyndir hér á
landi um að nauðsynlegt kunni að vera að stofna slíka
aðhaldshreyfingu til andófs gegn of þungum sköttum.
Sjálfstæði löggjafarvaldsins felst í því að það setji fram-
kvæmdavaldinu hóflegan fjárhagslegan ramma og sjái til þess
að innan hans sé starfað. Verði löggjafinn eyðsluglaðari en
fjárhagsleg geta borgaranna, kjósénda, leyfir, er nauðsynlegt
að veita honum aðhald. Er svo komið hér á landi, að Alþingi
hafi brugðist þessari frumskyldu sinni?
Formenn búnaðarsambam
SEM kunnugt er samþykkti almennur bændafundur Búnaðarsamb
hans er hörmuð og gagnrýnd. Morgunblaðið leitaði álits f
í sumar. Fara samtöl við þá hér á eftir.
„B^ndur eru
farnir að taka
tillit til
kvótakerfis“
• „Ég hef lengi verið fylgjandi
því að setja á fóðurbætisskatt og
taldi réttast að byrja á að skatt-
leggja fóðurbætinn áður en farið
væri að skella kvótakerfinu á.
Kvótakerfið verður hins vegar að
koma og það er þegar farið að
hafa áhrif í þá veru að bændur eru
farnir að taka tillit- til þess í
framleiðslu sinni," sagði Bjarni
Guðráðsson, bóndi í Nesi og for-
maður Búnaðarsambands Borgar-
fjarðar.
„Offramleiðsluna í mjólkinni
hefur að verulegu leyti mátt rekja
til gífurlegrar fóðurbætisnotkun-
ar. Margir bændur hafa hreinlega
stólað óeðlilega mikið á kjarnfóð-
urinnflutninginn og því ekki lagt
mikla áherslu á að ná góðum og
vel verkuðum heyjum. Eg tel því
að álagning kjarnfóðurskattsins
hafi verið nauðsynleg.
Fyrstu mánuði ársins var ekki
um samdrátt að ræða í mjólkur-
framleiðslunni hér í Borgarfirði
heldur nokkra aukningu. Frá því
sjónarmiði var einnig eðlilegt að
setja fóðurbætisskattinn á. Það er
áríðandi að mjólkurframleiðsl-
unni sé jafnað yfir árið og á
næstunni kemur einmitt til greina
að ákveða framhald skattlagn-
ingarinnar eða endurgreiðslur á
honum til að forða því að til
óþæginda komi í haust og vetur
vegna mjólkurskorts, sagði Bjarni.
„Bændur ráða
því sjálfír hvort
þeir kaupa
fóðurbæti og
borga skatt46
• „Óánægja Eyfirðinga með fóð-
urbætisskattinn kemur mér ekki á
óvart og þeir hafa verið mjög
áfram um að koma kvótakerfinu á.
Kvótakerfið var líka sniðið mjög
eftir þeirra óskum. Sjálfur hef ég
verið hlyntur fóðurbætisskatti en
er ekki á þessari stundu tilbúinn
til að kveða upp úr um þær
aðgerðir, sem þegar hefur verið
gripið til í þessu efni. Það verður
væntanlega aðalmál Stéttarsam-
bandsfundarins á Kirkjubæjar-
klaustri að fjalla um þessi mál,“
sagði Sigurður Þórólfsson, bóndi í
Innra-Fagradal og formaður Bún-
aðarsambands Dalamanna.
„Vegna orða Eyfirðinganna um
að bændur geti ekki staðið undir
greiðslu á þessum fóðurbætis-
skatti, verða menn að hafa í huga
að skatturinn ræðst af því hvað
menn nota mikinn fóðurbæti og
menn ráða því sjálfir hvort þeir
kaupa fóðurbæti og borga þá
skattinn eða nota annað fóður. Við
megum heldur ekki gleyma því að
í þeim lögum, sem samþykkt voru
í fyrra um stjórnunaraðgerðir í
framleiðslumálum landbúnaðar-
ins var alltaf gert ráð fyrir
fóðurbætisskatti. Það er að vísu
rétt að fóðurbætisskatturinn, sem
settur var á með bráðabirgðalög-
unum er mun hærri og í öðru
formi heldur en fyrri lög gerðu ráð
fyrir. Það þurfti því ekki að koma
mönnum á óvart að gripið yrði til
þessa stjórntækis," sagði Sigurð-
ur.
„Fóðurbætis-
skatturinn
dregur úr
þörfinni fyrir
kvótakerfið66
• „Ég er ekki sammála Eyfirðing-
um í afstöðunni til fóðurbætis-
skattsins. Ég álít að eins og á stóð
hafi álagning fóðurbætisskattsins
verið eðlileg. Ekki síst kemur þar
til að veðrátta í sumar hefur verið
mjög góð og engin ástæða fyrir
bændur að gefa fóðurbæti yfir
sumarmánuðina. Ég álít að stjórn-
unaraðgerðir í framleiðslumálum
landbúnaðarins séu nauðsynlegar,
en hins vegar verður aldrei fundin
nein lausn, sem er algild og leysir
allan vanda í einu,“ sagði Sigurður
Líndal, bóndi á Lækjarmóti og
formaður Búnaðarsambands
Vestur-Húnavatns3ýslu.
„Ég álit að kvótakerfið og fóður-
bætisskatturinn séu mjög virkar
aðgerðir eins og þegar hefur sýnt
sig. Ég vænti þess að þetta sé
aðeins tímabundið ástand og
gagnvart fóðurbætisskattinum lít
ég svo á að hann verði annað hvort
lækkaður eða endurgreiddur til að
forða skorti á ýmsum tegundum
búvara yfir vetrarmánuðina.
Framhaldið er enn óráðið og það
verður verkefni'Stéttarsambands
fundarins í haust að ákveða það.
Það er ljóst að fóðurbætisskatt-
urinn dregur úr þörfinni fyrir
kvótakerfið og við ákvarðanir um
framhaldið verður að taka tillit til
þess,“ sagði Sigurður að lokum.
„Bændur
ætluðu almennt
ekki að
draga úr mjólk-
urframleiðslu
í sumar64
• „Ég tel að kjarnfóðurskattur-
inn sé nauðsynlegur til að draga
úr mjólkurframleiðslunni í sumar
og sem rökstuðning við það vil ég
benda á að fyrstu 6 mánuði ársins
minnkaði mjólkurframleiðslan
hjá samlögunum hér á Norður-
landi um 5 til 10% miðað við sömu
mánuði í fyrra, en á Suðurlandi
jókst mjólkurframleiðslan þessa
mánuði um 1 til 3%. Þetta tel ég
að hafi verið eðlilegt miðað við
árferði 1979 og ásetning. Áhrif
kjarnfóðurskattsins, sem var sett-
ur á 24. júní sl. komu fram í 10 til
14% samdrætti í mjólkurinnleggi
í júlímánuði. Þessi munur á sam-
drættinum fyrstu 6 mánuðina
annars vegar og í júlímánuði eftir
að kjarnfóðurskatturinn var sett-
ur á, bendir til þess að bændur
hafi almennt ekki ætlað sér að
draga úr mjólkurframleiðslunni í
sumar," sagði Jóhannes Torfason,
bóndi á Torfalæk og formaður
Búnaðarsambands Austur-
Húnavatnssýslu.
„í framhaldi af þessum aðgerð-
um tel ég að fljótlega ættu að