Morgunblaðið - 02.10.1980, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. OKTÓBER 1980
fUtffgtt Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi borbjörn Guömundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskriftargjald 5.500.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 280
kr. eintakiö.
Dvínandi vinsældir
Stjórnarmálííöfínin Þjóðviljinn og Dagblaðið láta mikið
með „niðurstöðu" í skoðanakönnun hins síðarnefnda, og
Þjóðviljinn segir í forystugrein í gær: „Samkvæmt skoöana-
könnuninni fylgja ríkisstjórninni nú 61,4% kjósenda, en
fylgi Alþýöubandalagsins og Framsóknar að viðbættum
helming af fylgi Sjálfstæðisflokksins var í síðustu alþingis-
kosningum 62,3%.“ Höfundur þessara orða í Þjóðviljanum
hefur í allt sumar stundað miklar talnaæfingar til að sanna
bæði fyrir sér og stuðningsmönnum AlþýðuSandalagsins að
allt sé í himnalagi í efnahagsstjórninni, skattar séu síður en
svo of háir og það sé launþegum í raun til hagsbóta, að
kaupmáttur hefur rýrnað um rúmlega hálft prósent, hvern
þann mánuð, sem Alþýðubandalagið hefur setið í ríkisstjórn
síðan haustið 1978.
Menn þurfa ekki lengi að skoða niðurstöðurnar í
umræddri skoðanakönnun til að komast að raun um það, að
túlkanir Þjóðviljans á þeim eru í samræmi við aðra
talnaspeki, sem þjónar þeim tilgangi að slá ryki í augu
manna. Af þeim, sem spurðir voru sögðust 41,2% vera
fylgjandi ríkisstjórninni, 25,8% andvígir henni og 33% voru
óákveðnir. Það er furðuleg bíræfni að túlka þessar tölur með
þeim orðum, að 61,4%. kjósenda fylgi ríkisstjórninni. í
síðustu alþingiskosningum hlutu Alþýðubandalagið og
Framsóknarflokkur samtals 44,6% atkvæða og má því segja,
að nú sé tekið að kvarnast úr máttarviðum stjórnarsam-
starfsins, taki menn mark á þeim viðhorfum, sem fram
komu í skoðanakönnun Dagblaðsins um helgina. Talnaæf-
ingar Þjóðviljans og Dagblaðsins á forsíðu þess í fyrradag
byggjast á því, að blöðin afskrifa alla þá, sem eru óákveðnir
og finna þannig út það hlutfall, sem þeim þykir hagstæðast.
Ríkisstjórnin hefur nú setið í tæpa átta mánuði. Hún
hafði mikinn hljómgrunn meðal þjóðarinnar í upphafi, sé
tekið mið af skoðanakönnunum, því að þá voru 71%
aðspurðra fylgjandi henni á móti 41% núna. Fylgi hennar
hefur því rýrnað um 30% eða um tæp 4% hvern mánuð, sem
hún hefur starfað. Væru talnakúnstir þeirra Þjóðvilja-
manna stundaðar af Morgunblaðinu, mætti halda því fram,
að á ársafmæli sínu myndi stjórnin njóta stuðnings um 25%
þjóðarinnar. Til þessara dvínandi vinsælda ríkisstjórnar-
innar liggja margar ástæður. Vafalaust ræður mestu, að
stjórnin bar_ekki gæfu til að nýta upphaflegan byr sinn til
að marka fastmótaða stefnu út úr efnahagsöngþveitinu.
Hún sýndi ekki þá forystu í landsmálunum, sem þjóðin
vænti. Strax eftir stjórnarmyndunina var tekið til við
sýndaraðgerðir, sem nú virðast þjóna þeim tilgangi einum
að koma í veg fyrir skynsamlega stefnumótun.
Hvergi örlar fyrir því, að ríkisstjórnin muni í upphafi
þings leggja fram tillögur um samræmdar efnahagsaðgerð-
ir. Svo virðist sem nú séu allir aðilar stjórnarsamstarfsins
sammála um að gera sem minnst við tillögur þeirrar
efnahagsmálanefndar, sem starfaði á vegum stjórnarinnar í
sumar. Enginn minnist lengur á þær, og yfirlýsingar um að
þær yrðu birtar opinberlega hafa reynst orðin tóm.
Helmingur ráðherranna dvelst nú erlendis og úr stjórnar-
herbúðunum heyrast ósamhljóða sjónarmið um það, hv^ð
nauðsynlegt sé að gera. Afskipti ríkisstjórnarinnar af
kjaraviðræðunum hafa einkennst af því annars vegar að
hún hefur gert þær torveldari, eins og með skattahækkun-
unum, og hins vegar fremja einstakir ráðherrar glappaskot,
eins og Svavar Gestsson með ótímabærum og óviðeigandi
bréfaskriftum.
Stjórnlist ríkisstjórnarinnar hef- -V Deðið mestum
h™}k\ 1 vl^ur®'"7iinni við verðbólguna. Hástemmdar
^miysingar við embættistökuna hljóma nú eins og
öfugmæli. Verstur er hlutur Framsóknarflokksins í því efni,
þar sem til hans má rekja niðurtalningarleiðina svonefndu,
sem hefur skilað þeim eina árangri, að verðbólgan eykst
jafnt og þétt. Þrátt fyrir það hefur ríkisstjórnin ekki snúið
baki við niðurtalningarstefnunni og fylgni við sívaxandi
verðbólgu er til þess eins fallin að gera illt ástand verra.
Næstu daga og vikur mun reyna á það, hvort stjórnarsinnar
sjá að sér eða ekki. Orð ráðherra og stjórnarsinna hefur
mátt skilja á þann veg, að þeir séu að bíða eftir Jiiðurstöðu í
kjaraviðræðunum og muni að þeim loknum taka til hendi.
Má leiða líkur að því, að þá muni einhverjir stjórnarherr-
anna leggja til að með lögum verði dregið úr verðbótum á
laun. Verður þá fróðlegt að fylgjast með skrifum Þjóðviljans
um lýðhylli ríkisstjórnarinnar.
Straumhvörf í stríðinu:
írakar eiga aðeins
um tvo kosti að velja
I/ondon, 1 okt. — AP.
VESTRÆNIR emba'ttismenn
siiííðu í daK, að írakar stæðu nú
frammi fyrir því að vonir þeirra
um skjótan sigur i stríðinu við
írana væru að renna út í sand-
inn. Við þessar aðstæður hefðu
þeir aðeins um tvo kosti að velja.
Sá fyrri væri að treysta tökin
á þeim svæðum, sem þeir hafa
þegar náð á sitt vald, þæ.a.s. að
Dezful í norðri til Abadan í suðri
nærri mynni Shatt-Al-Arab-
fljótsins. Þannig gætu þeir á
komandi vikum o« mánuðum
eyðilaKt hernaðarlegan og efna-
hagslegan mátt írana með því að
skera á aðgang þeirra að eigin
eldsneyti.
Síðari kosturinn, og sá sem
flestir óttast, er að Saddam
Hussein ákveði að gera nýja -
stórsókn gegn írönskum borgum
og olíumannvirkjum. Ef til þess
kæmi er hætt við að írakar yrðu
írakar virðast hafa stefnt að því
að ná undir sig hinum olíuauðugu
héruðum fyrir botni Persaflóa og
fallast síðan á samningaviðræð-
ur, viðræður, sem hefðu þýtt
endabk stjórnar Khomeinis.
Ef írakar hafa gert sér þessar
hugmyndir um gang stríðsins
hafa þeir orðið að sætta sig við
raunveruleikann, sem er með
nokkrum öðrum hætti. Vestrænir
sérfræðingar nefna til þess ýms-
ar ástæður:
— írönsku Phantom-þoturnar
hafa gert daglegar loftárásir á
írak og líklega unnið miklu meira
tjón á olíumannvirkjum þar en
írökum hefur tekist í íran.
— Hinir 875 ensk-smíðuðu
Chieftain-skriðdrekar írana, fót-
gönguliðssveitir þeirra og fall-
byssuþyrlur hafa enn fulla getu
til að gera gagnsókn, þrátt fyrir
nokkur áföll.
— Iranir ráða lögum og lofum
milli innrásarliðsins og her-
stjórnarinnar. Eða að ég beitti
skriðdrekunum í norðri og héldi
inn í írak í átt til Bagdad."
Irakar hafa verið taldir standa
betur að vígi en íranir hvað
olíuna snertir, en ef íranar geta
haldið uppi jafn áköfum loftárás-
um á olíumannvirki í írak og þeir
hafa gert til þessa er eins líklegt
að taflið snúist við á þeim
vígstöðvum líka.
Einn er sá þáttur sem taka
verður tillit til þegar ástandið í
Austurlöndum nær er metið.
Hann er sá, að arabar og Persar
hafa um aldaraðir elt grátt silfur
saman. Allt frá lokum síðari
heimsstyrjaldar, fyrir daga keis-
arans, hafa þessir tveir nágrann-
ar átt í stöðugum landamæra-
skærum. íran keisarans leit á
Irak sem verkfæri í höndum
sovéskra heimsvaldasinna eftir
að Bagdad og Moskva gerðu með
Olíuhreinsunarstöðin í Ahadan er enn i ijósum logum eftir ákafar loftárásir íraka. Eftir síðustu
fréttum að dæma hafa írakar ekki enn náð borginni á sitt vald en sitja um hana alla vega.
(AP-símamynd)
að beita fleiri herfylkjum en
þremur, eins og þeir hafa gert
hingað til. Ymislegt bendir.enda
til þess, að Hussein telji þjóð sína
verr undir það búna en írani, að
eiga í löngu stríði.
Flestir hernaðarsérfræðingar í
Austurlöndum nær og á Vestur-
löndum eru sammála um, að
innrás íraka hafi lengi staðið til,
en hins vegar telja þeir að hún sé
langt á eftir áætlun. Einnig
virðast flestir á einu máli um að
stjórnin í Bagdad hafi hrapallega
vanmetið ástand íranska hersins.
á hafinu undan ströndum írans
og í krafti þess gátu þeir heitið
því að siglingar um Hormuz-sund
yrðu með eðlilegum hætti.
Iranir virðast vera að búa sig
undir langvarandi átök og sumir
vestrænir sérfræðingar telja að
Teheran-stjórnin geti enn efnt til
gagnsóknar og hrakið íraka út úr
landinu. „Ef ég hefði yfir íranska
hernum að segja," var haft eftir
breskum hernaðarsérfræðingi,
„sækti ég í suður frá Zagros-
fjöllum og brytist í gegnum raðir
Iraka, allt frá Dezful til Abadan
og skæri þannig á öll samskipti
sér vináttusáttmála og á þessum
áratug hefur Irökum verið það
mikill þyrnir í augum, hve íranir
hafa mátt sín mikils á Persaflóa.
Með allt þetta í huga er ekki
ólíklegt að íranski herinn geti
tekið höndum saman við ayatoll-
ana og þjóðernissinna í barátt-
unni gegn gömlum óvini. Ef það
verður ofan á hefur ævintýrið
hans Saddam Husseins, sem þeg-
ar hefur kostað hvora þjóð um 6
milljarða dollara í ónýtum
vopnabúnaði aðeins, riðið enda-
hnútinn á og fullkomnað írönsku
byltinguna.
Kólnar í vsðri vegna
eldgossins í St. Helenu?
BÚAST má við köldu veðri um
allan heim á næstunni ef
marka má niðurstöður vísinda-
manna í Bandaríkjunum sem
nýverið hafa rannsakað áhrif
eldgossins í St. Helenu á veð-
urfar og andrúmsloft. í
skýrslu þeirra segir m.a. að
gosefni úr fjallinu muni lík-
lega breiðast út um lofthjúp-
inn og valda köldu veðri.
I forsvari vísindamannanna
er James Friend. Hann játar
það að vitneskja manna á þess-
um efnum sé afskaplega tak-
mörkuð. Hann segir hins vegar
að það sé almennt álitið að
fjallið hafi sent upp í efri lög
andrúmsloftsins mikið magn
örsmárra gosefna. Þau hafa
mjög aukið á þykkt þess ryks
sem þar var fyrir og er líklegt
að þau hindri það mjög veru-
lega að sólargeislar nái til
jarðarinnar.
Vísindamennirnir álíta að
milljónir tonna af léttustu gos-
efnum hafi þeyst upp í allt að 22
mílna hæð. Þeir álíta einnig að
um 7.000 milljónir tonna af
grjóthnullungum hafi komið
upp úr fjallinu í eldgosinu.
Gosefnin svífa um í háloftum
í fyrstu út af fyrir sig. Síðan
blandast þau hinum ýmsu gas-
tegundum í andrúmsloftinu og
verða að nokkurs konar tjaldi
sem ekki aðeins hindrar sólar-
geislana í að ná til jarðar
heldur kasta þeim einnig til
baka. Það getur verið að ekki
kólni nema lítið eitt í veðri
vegna þessa en það getur samt
haft sínar afleiðingar.