Morgunblaðið - 02.10.1980, Page 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. OKTÓBER 1980
George Adams
Kenny Burrell
Cameron Brown
Jazz í Kaupinhafn
Eitt af því sem á síðustu árum hefur verið talið Kaupmannahöfn til
hróss er öfluKt jazzlíf. I>anniu er bur>?in af mörKum kölluð jazzmiðstöð
Evrúpu (einkanleKa er Dönum sjálfum tíðrætt um þetta) og víst er það
rétt, að hér gefast mörg tækifæri til að sjá og heyra þekkta jazzleikara
fremja list sína. Af þessum sökum vakti það nokkra undrun
undirritaðs, er hann fluttist til borgarinnar við sundið sl. haust. að
innfæddir ræddu lítið um jazz og litu feimnislega til lofts þegar talað
var um hið margfræga jazzlíf. Sumir nefndu „Montmartre“ og þóttust
góðir, aðrir gátu þess að Nils Ilenning Orsted Pedersen hefði spilað
með Oscar Petersen í útlöndum.
í fyrstu taldi ég þetta stafa af
einskæru lítillæti, en að því kom
að mér varð ljóst að svo var ekki.
Hinu kröftuga jazzlífi í Höfn er
nefnilega að mestu leyti lifað af
útlendingum og fyrir útlendinga.
Jazzhúsið „Montmartre" er sem sé
ekki í Kaupmannahöfn vegna þess
að þar blómstri jazzinn, heldur
blómstrar borgin töluvert (ekki
síst í marglitum túristapésum)
vegna þess að Montmartre er hér.
Og allt er þetta vegna þess að
frægir menn á borð við Ben
Webster, Stan Getz, Dexter Gor-
don og fleiri settust hér að fyrir
einhvern undursamlegan mis-
skilning. Þeir eru reyndar allir
fluttir núna, Gordon og Getz til
USA, en Webster yfir móðuna
miklu.
Og enn eru hér frægir menn á
ferð. Dagana fjórða til þrettánda
júlí sl. var haldin hér í höfuð-
staðnum jazzhátíð, „Copenhagen
Jazz Festival", en slík hátíð mun
hafa verið haldin hér í það
minnsta einu sinni áður og þótti
takast með slíkum ágætum að
afráðið var að halda aðra enn
meiri. Kvíarnar voru færðar út og
nú leikið á mun fleiri stöðum en
áður, en heistu miðstöðvarnar
voru þó að venju Montmartre,
Jazzhus Slukefter og hljómleika-
salurinn í Tívolí. Og frægu menn-
irnir komu í löngum bunum: Dizzy
Gillespie, Stan Getz, Freddie
Hubbard, Chico Hamilton, Art
Farmer, Gerry Mulligan og Ray
Charles og þeir spiluðu lögin sín,
sum gömul og góð, sum bara
gömul. Og allir spiluðu þeir í
Tívolí.
Svo voru aðrir. Þeir voru ekki
alveg eins frægir og spiluðu bara í
Montmartre: George Adams, Don
Pullen, Egberto Gismonti, Pat
Metheny, Dave Liebman, Jan Gar-
barek og margir fleiri.
Forskot á sæluna
— hún sjálf
Það fór náttúrulega eins og
alltaf með svona hátíðir. Fram-
boðið var svo geysilegt að eftir-
spurnin skrapp ósjálfrátt saman.
Það hefði kostað hörkuvinnu að
njóta, þó ekki hefði verið nema
helmings þess sem boðið var upp
á. Það endaði með að ég fór á
þrenna hljómleika. Áður hafði ég
reyndar tekið nokkuð forskot á
sæluna og hlýtt m.a. á þá Chick
Corea og Gary Burton í Tívolí og
kvartett norsku söngkonunnar
Rödku Tonef í Montmartre, þar
sem landi hennar, Arild Andersen,
lék á kontrabassann af mikilli
leikni og krafti sem er sjaldséður
á þeim vettvangi. Að virtúósnum
NH0P gersamlega ólöstuðum var
meiri þróttur í leik Norðmannsins.
Auðvitað var það ekki hvað síst
vegna þess að félagar hans á
sviðinu voru ekki að búa til
tónlistarlegt veggfóður eins og
NH0P lendir svo iðulega í sakir
snilli sinnar í handverki. Synd.
Ennfremur hafði mér gefist
kostur á að heyra í kvintett Dave
Liebmans, en þar átti gítarleikar-
inn John Scofield að mínum dómi
allra bestan leik. Aðrir meðlimir
sveitarinnar sem og tónlist þeirra
féllu síðar í skuggann af George
Adams og Don Pullen & Co og
hafa ekki átt þaðan afturkvæmt.
Rétt áður en hátíðin hófst kom
svo gamalt uppáhald, gítaristinn
Kenny Burrell með tríóið sitt,
skipað þeim Richard Reid (b.) og
Sherman Ferguson (tr.). Burrell,
sem nú er tæplega fimmtugur, lék
á sínum yngri árum með Dizzy
Gillespié og auk þess með bæði
Goodman og Peterson, en hefur í
seinni tíð haft eigið tríó og leikið
inn á aragrúa af plötum undir
eigin nafni með einkar fjölbreyttri
tónlist. Þar að auki hefur hann
kennt jazz við UCLA.
I Montmartre lék hann af löngu
kunnri smekkvísi eigin lög og
annarra og heillaði þakkláta áhe-
yrendur með fallegum flutningi á
ballöðum og kröftugu bluesspili.
En nú skal vikið að sjálfri
hátíðinni. Fyrsta ber fræga að
telja þá félaga George Adams og
Don Pullen, en þeir héldu fyrstu
tónleika hátíðarinnar, ásamt
Cameron Brown og Dannie Rich-
mond. Kvartettinn mun að góðu
kunnur heima á Fróni, en undir-
rituðum hafði aldrei auðnast að
hlýða á leik hans, svo eftirvænt-
ingin var töluverð. Það er
skemmst frá því að segja að
félagarnir lögðu undir sig hugi og
hjörtu áheyrenda á skömmum
tíma og fóru létt með það. Galdur-
inn var sá að þeir höfðu svo
gaman af að spila að allir hlutu að
hrífast með og stemmningin sem
skapaðist var einstök. Mörg lag-
anna sem þeir léku voru af nýrri
plötu þeirra, „Don’t Lose Control",
og vakti samnefndur blues ekki
hvað minnsta lukku tónleikagesta.
Það kom berlega í ljós í þessu
sambandi að tónlist af því tagi
sem kvartettinn flytur, þ.e. einkar
kraftmikill og frjálslegur jazz,
nýtur sín hvergi nærri eins vel á
plötu og á hljómleikum, þar eð
stemmning sú sem skapast á
tónleikum lifir aldrei af ferðina
gegnum plötupressuna. Eðli allrar
tónlistar per se er að miðla/skapa
stemmningu. Sumar tónlistar-
gerðir höfða til einstakra, hins
innhverfa. Slík tónlist getur notið
sín í fábrotnum félagsskap
grammófónnálarinnar og hins
einræna áheyranda heima í stofu,
meira að segja oft betur en á
tónleikum. En tónlist sem er
útleitin nýtur sín eðlilega best þar
sem fjölmenni er saman komið og
bein tengsl milli þeirra, sem búa
til/flytja tónlistina og þeirra sem
á hana hlýða. Þannig var þessu
háttað á tónleikum George
Adams-----Don Pullen-kvartetts-
ins.
Spakur maður hefur sagt að það
sé til tvenns konar frjáls jazz eða
spunajazz, annars vegar sá sem
framinn er af tónlistarfólki sem
getur allt og vill því reyna allt og
hins vegar sá sem fluttur er af
fólki sem ekkert getur en finnst
það helst eiga möguleika á spuna-
sviðinu, vegna þess að það heldur
að það sé einfaldast.
Það hefur aldrei verið neitt
vafamál í hvorum hópnum
Adams-Pullen-kvartettinn á
heima.
Getz — gamli mað-
urinn og bandið
Ég hef lengi haft mikið yndi af
að hlusta á Stan Getz. Það var
eiginlega hann sem opnaði mér
leiðina að jazzinum á sínum tíma,
með því að blása sömburnar hans
Jobims með svo tærum hljóm að
manni fannst þetta ekki vera
neinn vandi og ákvað að prófa að
snúa gítarnum meira í þessa átt
og gefa Black Sabbath og Humble
Pie upp á bátinn. Jazz reyndist
sem sé vera annað en lúðrasveit að
spila eitthvert lag sem enginn
hljóðfæraleikaranna man melódí-
una við, en allir skiptast á um að
reyna að rifja upp. Það hafði mér
alltaf fundist áður.
Ég hlakkaði því töluvert til að
sjá kappann og heyra í Tívolí á
hátíðinni. Hafði siðast auðnast
það haustið 1977 í Montmartre.
Ekki dró það úr eftirvæntingunni
að ég sá í íslenskum blöðum mjög
hátimbrað lof um hljómleika hans
í Höllinni skömmu áður. í Tívolí
hafði hann sömu ungu meðreið-
arsveinana og í Reykjavík, nema
hvað Mitchell Forman hafði leyst
Andy Leverne af við píanóið.
Hinir ungu mennirnir voru sem
sagt Chuck Loeb (g.), Brian
Bromberg (b.) og Mike Hyman
(tr.).
Ég varð fyrir geysilegum von-
brigðum og fannst Getz á algerum
villigötum í þessu samhengi og
strákarnir líka. Mér þótti píanist-
inn bestur. Getz var að reyna að
vera ungur og efnilegur, hinir að
reyna að vera ferlega góðir og
útkoman var algert húmbúkk.
Bestu bútarnir voru þeir sem Getz
lék einn og svo þeir sem ungherj-
arnir léku sér á parti. Sem sagt:
lélegt. Það sem bjargaði konsert-
inum í Tívolí þetta kvöld var
upphitunargrúppan. Þar bar hæst
Grein og myndir: Sveinbjörn I. Baldvinsson