Morgunblaðið - 23.10.1980, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. OKTÓBER 1980
35
í tilefni afmælisins heimsótti Brian Haughton. forseti Evrópu-
deildar Fisher-Price, umboðsmennina hérlendis. Þarna eru þeir á
myndinni. Brian Haugton, Jóhann og lengst til hægri Sigurður
Ágústsson solustjóri.
Fisher—Price
í hálfa öld
Á HORNI Amtmannsstígs og
Ingólfsstrætis er til húsa heild-
verzlunin Kristjánsson hf„ sem
m.a. flytur inn Fisher-Price
leikföng. í tilefni 50 ára afmæl-
is Fisher-Price fyrirtækisins
spjallaði blm. við Jóhann
Olafsson, framkvæmdastjóra
Kristjánssonar hf.
— Reyndar má segja að við
eigum afmæli líka, sagði Jóhann,
það eru u.þ.b. 10 ár síðan við
hófum að flytja inn Fisher-Price
leikföng.
Árssalan 210
milljaröar íslenzkir
— Fisher-Price er annar
stærsti leikfangaframleiðandi
heims. í Bandaríkjunum, þar
sem aðsetur fyrirtækisins er,
framleiðir það 9 af hverjum 10
leikföngum sem þar eru seld
fyrir börn yngri en 9 ára og
Fisher-Price selur fjögur leik-
föng handa hverju barni sem
fæðist í Bandaríkjunum. Það er
óneitanlega stórkostleg sala.
9% alls leikfangainnflutnings
hingað til lands er Fisher-Price
leikföng, og það er stærsta
markaðshlutfali Fisher-Price
fyrir utan Bandaríkin.
Á síðasta ári seldi fyrirtækið
fyrir 340 milljónir Bandaríkja-
dala (170 milljarðar íslenzkir) og
áætluð sala þessa árs eru 400
milljónir Bandaríkjadala eða um
210 milljarðar íslenzkir. Þetta
eru stórar upphæðir.
Rannsóknir
á leikföngum
Aðalaðsetur Fisher-Price er í
lítilli borg í New York-fylki. Þar
starfrækir fyrirtækið leikheimili
allan daginn, sem stjórnað er af
barnasálfræðingi. Hvert barn í
þessari litlu borg, fær að dvelja
þar tvo mánuði og er það eftir-
sótt mjög þar í nágrenni, að
komast á þetta leikheimili.
Á þessu leikheimili fara fram
rannsóknir á barnaleikföngum.
Athuguð eru algengustu leikföng
á markaðnum, og öll framleiðsla
Fisher-Price er vandlega rann-
sökuð. Það eru ekki aðeins börn-
in, sem reyna leikföngin, heldur
koma foreldrar í viðtöl og segja
álit sftt og greina frá hvernig
leikföng þau vilji helzt handa
sínum börnum.
Sérílagi er á leikheimili þessu
athugað hvort barninu geti
hugsanlega stafað einhver hætta
af leikfanginu. Og ekkert leik-
fang frá Fisher-Price fer í fram-
leiðslu fyrr en eftir rækilega
rannsókn á þessu leikheimili.
Þroskandi
leikföng
Fisher-Price leggur mikið upp
úr því, að leikföngin séu barninu
þroskandi, örvi barnið til sjálf-
stæðrar hugsunar og seðji
ímyndunarþörf þess. Reynslan
hefur líka sýnt að börn verða
ekki leið á leikföngum frá Fish-
er-Price. T.a.m. hafa selzt 25
milljón stykki af símanum frá
Fisher-Price.
Ennfremur leggur fyrirtækið
mikið upp úr litasamsetningu
leikfanganna, og eru litir valdir í
samráði við þaraðlútandi sér-
frætt fólk.
Að lokum sagði Jóhann
Ólafsson, að ekki mætti gleyma
endingunni, Fisher-Price leik-
föng væru sterk og óbrjótandi,
jafnframt að vera áhugavekj-
andi barninu og engin hætta
væri á því að barnið færi sér að
voða með Fisher-Price leikföng-
um.
Þroskaspjaldið, sem kosið var besta ungbarnaleikfang i Hollandi.
Jón Ásgeirsson:
Athugasemd við athuga-
semd Stefáns Edelsteins
Vegna athugasemda í gagnrýni
um Tapíólakórinn, er varðar það
skipulagsleysi, er ríkir í tón-
menntamálum þjóðarinnar, gerir
Stefán Edelstein athugasemd við
skrif mín og leggur hann, á
nokkuð smekklegan hátt, mikla
áherslu á að gera lítið úr þekkingu
minni á starfsemi tónlistarskól-
anna í landinu og segir að athuga-
semd mín sé „vanhugsað hjal eða
„naiv“ óskhyggja“. Ef Stefán
Edelstein vill ræða um tón-
menntamál á íslandi, hlýtur það
að vera mögulegt án útstikunar á
vanköntum mínum, sem sjálfsagt
yrðu mér til lítils ábata, ef
upplýstir yrðu. Það sem felst í
staðhæfingu minni er sá mismun-
ur, sem er á aðstöðu tónmennta-
kennara er starfa við grunnskól-
ann og tónmenntakennara, sem í
raun og veru kenna sama náms-
efni innan tónlistarskólanna. Stef-
án getur þess í grein sinni, að:
„Um 80% þess starfs, sem fram
fer í tónlistarskólum landsins, er
kennsla á neðri stigum hljóðfæra-
náms og annarra tónlistargreina".
Þarna styður Stefán við staðhæf-
ingu mína en horfir framhjá
þeirri staðreynd, að jafnrétti til
náms í tónmennt er þar með
verulega skert, þar sem flestir
tónlistarskólarnir verða að tak-
marka nemendafjölda og útiloka
næstum öll börn efnaminni for-
eldra með töluverðum skólagjöld-
um. Eðlilegt væri, eins og tíðkað
er víða um heim, að bórn gætu átt
kost á kennslu í hljóðfæraleik og
tónfræði í grunnskólanum, upp að
einhverju stigi (áttunda stig í
Englandi) og síðan er skyldunámi
lyki, tekið til við framhaldsnám
við einhvern tónlistarskólann. At-
hugasemd minni er ekki beint
gegn tónlistarskólunum, því að
það er skoðun mín og margra
annarra er til þekkja, að ef lögð
yrði áhersla á almenna þjálfun í
tónmenntagreinum í grunnskólan-
um, hefði það síður en svo þau
áhrif að nemendum fækkaði í
tónlistarskólunum, heldur yrði að-
eins breyting á inntaki námsins í
samræmi við þann undirbúning er
nemendur fengju í grunnskólan-
um. Fjármögnunarkerfi tónlist-
arskólanna, sem Stefán telur að-
skilið frá öðrum kostnaði ríkisins
á sviði menntamála, er ekki óvið-
komandi þessu máli og kemur
glögglega fram í tregðu skólayf-
irvalda að leggja fé í tónmennta-
kennslu í grunnskólanum, því það
eru beinlínis rök þeirra, að slíkt sé
óþarft, því tónlistarskólarnir sjái
um þá kennslu. Svo rammlega er
þarna um hnýtt, að kennarar í
mörgum grunnskólum fá tæplega
nokkuð greitt fyrir ýmis tónlist-
arstörf, eins og t.d. kórstjórn,
þrátt fyrir það, að margir íslensk-
ir kórstjórar hafi náð slíkum
árangri að vel má jafna til þess er
Errki Pohjola hefur orðið frægur
fyrir. Slík aðhaldssemi á sér oft
stað á sama tima og tónlistarskól-
arnir safna til sín kennurum og er
þá ekki talað um sparsemi. í
framhaldi þessara erfiðleika, er
það orðið mjög algengt að kennar-
ar í grunnskólum gefast hreinlega
upp og ráða sig til starfa í
tónlistarskólunum, þar sem starf
þeirra er bæði betur virt og
launað.
Stefán víkur aðeins að Kennara-
háskóla íslands og lætur liggja að
því, að ég sé í lykilaðstöðu til „að
bæta ástandið í tónmenntamálum
þjóðarinnar á grunnskólastiginu".
Hann veit þó vel að síðastliðin 20
ár hefur Tónlistarskólinn í
Reykjavík haft á hendi menntun
tónmenntakennara og ef pottur er
brotinn í því máli, er þar ekki við
K.H.Í. að sakast. Almennur kenn-
aranemi í K.H.Í. fær tvær viku-
stundir í einn vetur, sem eingöngu
duga til lauslegrar kynningar á
tónmenntaefni grunnskólans. Al-
mennur kennari á ekki, sam-
kvæmt námsskrá, að kenna tón-
mennt og því er ekki talið rétt, að
miklum tíma sé eytt í þá kennslu-
grein (og þar með þrengt að
„nauðsynlegri" greinum), en
venjulega bent á, að það mál sé í
höndum Tónlistarskólans.
Ef stækka á umsvif K.H.Í. á
tónmenntasviðinu þarf annað-
hvort að fjölga kennurum í grein-
inni eða stofna til samstarfs við
Tónlistarskólann. Nú veit Stefán
vel hvernig þessi mál standa í dag
og þær dylgjur um að ég einn skuli
vinna verk, sem stóran hóp kenn-
ara þarf til að framkvæma, eru
vægast sagt ekki heiðarlegar.
Stefán er sjálfur einn af aðalkenn-
urum við stofnun þá er um 20 ára
skeið hefur haft á hendi menntun
tónmenntakennara grunnskólans
og veit vel að kennaraskorturinn
er ekki vandamál K.H.Í.
Sú aðgreining sem tekin var
upp, er Tónlistarskólinn í Reykja-
vík tók við þjálfun tómenntakenn-
ara, varð á margan hátt mikil
lyftistöng fyrir þróun tónmenntar
í landinu, en um leið hófst sá
sérkennilegi kiofningur, sem einn-
ig er að verða ljós varðandi ýmsar
aðrar sérgreinar og kemur m.a.
fram i því að almennur kennari
hefur á þessu tímabili ekki orðið
aðnjótandi neinnar verulegrar
kennslu í þessum sérgreinum. Það
sem er þó alvarlegast er aðstaða
nemenda, því sé þeim akkur í að
mennta sig í einhverri þessara
greina, verður hann annað hvort
að skila tvöföldu starfi eða hrein-
lega að velja á milli almennrar
menntunar og sérgreinarinnar.
Athugasemd mín í umræddri
gagnrýni var ekki „vanhugsuð" og
ekki sett fram af „ábyrgðarleysi“,
því það er staðföst trú mín að
þessi mál eigi að ræða fyrir
opnum tjöldum, í stað þess að
pukra með þau í nefndum, sem að
mestu eru skipaðar hagsmunaað-
ilum tónlistarskólanna.
Jón Ásgeirsson