Morgunblaðið - 20.11.1980, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. NÓVEMBER 1980
*
Kvenréttindafélag Islands:
Stefnir að því að
auka hlut kvenna
við ákvarðana-
töku í þjóðf élaginu
KvenréttindafélaK í.slands hélt
I indsfund sinn 23. ok 24. október
sl. í Reykjavík. Var þetta 15.
odsfundurinn sem félagió held-
ur frá stofnun þess árið 1923.
I undinn sóttu fit fulltrúar auk
nokkurra félagsmanna sem voru
ahcyrnarfulltrúar.
\ landsfundinum var flutt
rsla stjórnar fyrir árin 1976—
'' 0 og var þar gerð grein fyrir
félassstafinu, útKáfu ársritsins
!9 júní" og erlendu samstarfi.
Knnfremur var gerð grein fyrir
'órfum Menningar- og minn-
ingarsjóðs kvenna.
Aðalverkefni landsfundarins að
þessu sinni var að ræða starf
félagsins og stefnumál og verkefni
næstu fjögurra ára. Samþykkt var
ný stefnuskrá fyrir félagið og er
það í fyrsta skipti sem félagið
hefur svo ítarlega stefnuskrá, að
því er fram kom í máli Sólveigar
Ólafsdóttur, formanns Kvenrétt-
indafélags Islands, á biaðamanna-
fundi sem boðað var til að fundin-
um loknum.
I upphafi stefnuskrárinnar seg-
ir: „Markmið Kvenréttindafélags
Islands hefur frá upphafi verið að
vinna að jafnrétti og jafnri stöðu
karla og kvenna á öllum sviðum
þjóðlífs. Með setningu laga nr.
78/1976 um jafnrétti karla og
kvenna voru mörg af stefnumálum
félagsins lögfest. Raunverulegt
jafnrétti hefur hins vegar ekki
náðst og leggur félagið megin-
áherslu á að konur og karlar fái
sömu aðstöðu og tækifæri til að
njóta hæfileika sinna.“
Stefnuskráin nær til málefna
heimilisins, fjölskyldunnar, upp-
eldis, menntunar, félagsmála, at-
vinnumála og stjórnmála. í kafl-
anum sem fjallar um stjórnmál
segir m.a.: „KRFÍ telur það ógnun
við frelsi og lýðræði hversu ójafn
hlutur karla og kvenna er við
ákvarðanatöku. Ekki verður leng-
ur við það unað í lýðræðisþjóðfé-
lagi að karlar einir taki allar
mikilvægar ákvarðanir i þjóðfé-
laginu, heldur skulu þær teknar
jafnt af konum sem körlum."
Þá gerði fundur sérstaka sam-
þykkt sem hljóðar svo:
Frá blaAamannafundinum. Talið frá vinstri: Guðrún Sigríður Vilhjálmsdóttir,
Sólveix Ólafsdóttir formaður KRFÍ, Berglind Ásgeirsdóttir varaformaður KRFÍ og
BjörK Einarsdóttir.
„Landsfundurinn samþykkir að
á næstu fjórum árum verði sér-
staklega unnið að því að auka hlut
kvenna við ákvarðanatöku í sam-
félaginu. Aðaláhersla verði lögð á
að auka hlut kvenna í stjórnmála-
starfi og fjölga konum í sveitar-
stjórnum og á Alþingi."
Þá voru á fundinum samþykkt
drög að nýjum félagslögum og
tillaga um að breyta nafni félags-
ins í Jafnréttisfélag Íslands en
hún tekur ekki gildi fyrr en fjallað
hefur verið um hana á félagsfundi
í Reykjavík og á aðalfundi félags-
ins síðar í vetur.
Helsta breytingin sem gert er
ráð .fyrir í félagslögunum er að
komið verði á fót fulltrúaráði sem
í eigi sæti 2 fulltrúar úr hverju
kjördæmi landsins. Fulltrúaráðið
skal vera tengiliður milli stjórnar
KRFÍ og aðildarfélaganna og
kynna stefnumál KRFÍ sem víð-
ast.
Þá voru á fundinum gerðar
ályktanir um að það yrði konum
til framdráttar í stjórnmálum ef
lagðir verði fram ónúmeraðir list-
ar, um fullorðinsfræðslu og kyn-
fræðslu. Var samþykkt áskorun til
mennta- og heilbrigðisráðuneytis-
ins um að virt verði lögin um
kynlífsfræðslu.
Það kom fram á blaðamanna-
fundinum að góður andi og bjart-
sýni ríktu á landsfundinum og
voru fundarmenn á einu máli um
að vinna að aðalmarkmiði félags-
ins næstu 4 árin.
Félagar í KRFÍ eru um 350 í 47
aðildarfélögum. Milli 10 og 15
karlmenn eru í félaginu og sat
einn þeirra landsfundinn og er
hann fyrsti karlmaðurinn sem það
gerir.
Stjórn félagsins skipa: Sólveig
Ólafsdóttir formaður, Berglind
Ásgeirsdóttir, varaformaður,
Esther R. Guðmundsdóttir, Guð-
rún Sigríður Vilhjálmsdóttir, Jón-
ína M. Guðnadóttir, Árnþrúður
Karlsdóttir, Ásdís J. Rafnar, Guð-
rún Gísladóttir og María Ásgeirs-
dóttir. Fjórar þær síðast nefndu
voru kosnar á landsfundinum.
„Oddvitastarf er dæmigert kvennastarf66
Að landsfundinum loknum
gekkst KRFÍ fyrir ráðstefnu með
konum I sveitarstjórnum. Ráð-
stefnan fór fram i Reykjavík
dagana 25.-26. október sl. Til
ráðstefnunnar var boðað. að því
er fram kom á hlaðamannafund-
inum, vegna þess að stjórn KRFÍ
taldi átaks þorf til að ba ta úr þvi
ástandi að aðeins 6.2% af kjörn-
um fulltrúum í sveitarstjórnum
eru konur. eða alls 78 talsins. Um
60 manns sátu ráðstefnuna sem
hófst á því að Bríet lléðinsdóttir
leikari las valda kafla úr fyrir-
lestri eftir nöfnu sina Bjarnhéð-
insdóttur. frumkvöðul að stofnun
KRFÍ 1907.
\ð því loknu sögðu konur víðs
cgar að af landinu frá tildrögum
| s að þær hófu þátttöku í
i'itarstjórnarmálum. Þá voru
flutt framsöguerindi og að þeim
loknum var starfað í umræðuhóp-
um.
Þær Beglind Ásgeirsdóttir og
Björg Einarsdóttir sáu um undir-
búning ráðstefnunnar. Á blaða-
mannafundinum kom það fram í
máli þeirra að konurnar á ráð-
stefnunni hefðu verið sammála
um það að starf í sveitarstjórnum
væru mjög illa launað. Hefði ein
þeirra, Kristín Thorlacius oddviti
í Staðasveit, komist þannig að orði
að hún skildi ekki í því hvers
vegna ekki væru fleiri konur í
þeirri stöðu „Það er dæmigert
kvennastarf, vanþakklátt og illa
launað," sagði hún.
Þær sögðu að það hefði komið
fram í máli flestra kvennanna að
þær hefðu ekki farið beint úr
húsmæðrastörfum í sveitarstjórn-
armál. Flestar hefðu þær farið út í
slíkt eftir að hafa verið úti á
vinnumarkaðnum eða í gegnum
störf að félagsmálum.
Á ráðstefnunni kom það einnig
fram að innan sveitarstjórna
væru það sérstakir „kvennamála-
flokkar" sem konur tækju að sér.
Væru það yfirleitt málaflokkar
sem væru vanræktir eða þá að
konur teldu sig ekki hafa næga
þekkingu á öðrum málaflokkum.
Hvert er hlutverk karlsins?
Eitt umræðuefni hópanna var:
Hvaða leiðir eru vænlegastar til
að fjölga konum í sveitarstjórn-
um?“ Þær Björg og Berglind sögðu
að það hefði í raun verið markmið
ráðstefnunnar að leita svara við
þessari spurningu. Niðurstaða
umræðunnar varð sú að skora ætti
á kvenfélög að beina því til
Sambands íslenskra sveitarfélaga
að gangast fyrir námskeiðum um
málefni sveitar- og bæjarfélaga til
að gefa konum kost á að fylgjast
með og öðlast á þeim þekkingu.
Einnig varð það niðurstaða að
pólitísk kvenfélög ættu gagngert
að vinna að því að koma konum á
framfæri í stjórnmálum og að
hvetja ætti konur til að kjósa
fremur konur ef bæði kynin væru
í framboði og jafn hæf að þeirra
dómi.
Taldi umræðuhópurinn að þrátt
fyrir að mikla annmarka mætti
finna á prófkjörunum gæfu þau
konum meiri möguleika á að láta
til sín taka í stjórnmálum en
gamla uppstillingarkerfið. Hins
vegar voru konurnar sammála um
það að ef kona ætti að láta til sín
taka þyrfti hún að hafa sjálfstæð-
ar tekjur því slíkt væri í flestum
tilfellum ákaflega kostnaðarsamt.
Annar umræðuhópur hafði með
höndum verkefni: Hefur ráðstefna
af þessu tagi eitthvert gildi — og
er ástæða til að halda áfram á
þessari braut. Ef svo er hvernig
þá?
Umræðuhópur þessi varð sam-
mála um það að beina ætti því til
KRFÍ að félagið sta>ði að útgáfu
og dreifingu bæklinga þar sem
konur yrðu hvattar til dáða og
þeim veittar upplýsingar um það
hvernig þær gætu aflað sér þekk-
ingar og þjálfunar, að stjórn
félagsins hlutaðist til um það að
karlmenn í félaginu mynduðu með
sér umræðuhóp sem tæki til um-
fjöllunar stöðu karls í nútímasam-
félaginu með sérstaka áherslu á
hlutverki hans sem föður og að
haldið yrði áfram á þessari braut
með þvi t.d. að boða til fundar í
öllum kjördæmum landsins með
konum í sveitarstjórnum og að
fundur yrði haldinn að ári þar sem
ræddar yrðu niðurstöður.
Gripið til aðgerða ef lýðræðis-
legar leiðir duga ekki
Björg og Berglind voru báðar
mjög ánægðar með ráðstefnuna og
sögðu að konurnar hefðu farið
þaðan staðráðnar í að vera sam-
taka. Þær sögðu að konurnar
hefðu verið sammála um að líta
mætti á ráðstefnuna sem upphaf
að átaki til að auka áhrif kvenna
við ákvarðanatöku í þjóðfélaginu.
Þær sögðu að ljóst væri að konur
myndu grípa til einhverra rót-
tækra aðgerða ef allar lýðræðis-
legar leiðir þrytu til að ná þessu
takmarki.
Árni Helgason:
FLÓTTI
Ég minnist þess frá veru minni í
barnaskóla hversu ríka áherslu
kennarar og leiðbeinendur lögðu á
að kenna okkur að bera ást til
Ilandsins sem hefði fóstrað okkur
og alið. Aldamótaskáldin voru
hinir hestu kennarar í þessu efni
enda óspart vitnað í kvæði þeirra.
Ég inan hversu við dáðum ætt-
jarðarást þeirra og strengdum
þess heit að verða landi og þjóð að
liði. Ég man einnig eftir gamalli
konu sem sagði mér að hvöt
skáldanna hefði mátt sín mikils.
Hún mundi það að þegar flóttinn
var svo mikill til Ameríku þá hafi
það ekki haft svo lítil áhrif þegar
Ijóð Matthíasar kom á vettvang:
Flýjum ekki, flýjum ekki, flýjum
ekki þetta land. Bölvun öll er
blessun hulin, stóð þar. Hún var
ein í fjölskyldu sem hugði til
vesturfarar en hikaði þegar þetta
kvæði var lesið. Það blés móði í
menn að flýja ekki. —
I ísl. söngbók er hvert snilldar
ættjarðarkvæðið við annað og
væri það mjög hollt nútíma kyn-
slóð að temja sér það á tungu og
huga að hvað er þar á bakvið.
íslendingar unnu sínu landi og
vildu veg þess sem mestan. Fjar-
læg löiid buðu í þeirra hugum
ekkert betra. Og oft er vitnað í
ekkjuna við ána þar sem skáldið á
Sandi segir: Hún elskaði ekki
landið en aðeins þennan blett.
Hvernig er svo viðhorfið í dag.
Ilversu margir syngja ættjarð-
arljóð sér til uppbyggingar og
hversu margir kunna þau, og svo
hitt sem er ekki minna virði: Er
blessað landið okkar ekki lengur
yrkisefni skáldanna? Ber það ekki
hnignun í þeim akri vott að þegar
óskað var eftir ættiarðarljóðum í
tilefni merks áfanga, og átti verð-
launum að heita, var ekkert með
þeim anda og huga að til verð-
launa bæri. Menn geta kallað
þetta ýmsum nöfnum en flestum
dettur í hug orðið afturför.
Mikið hefir verið rætt um flótta
fólksins af Islandi til annarra
landa. Fleiri farið en komið.
Vissulega er þetta athugunarvert.
Þó er það svo að í átthagana
andinn leitar aftur og eins hitt að
heimurinn hefir minnkað. En þeg-
ar talað er um þetta frá atvinnu-
sjónarmiði má margt um það
segja. Mörgum finnst lítið vit í að
sækja atvinnu í lönd sem berjast
við atvinnuleysi og taka þannig
bitann frá innfæddum. Og svo
hitt: Hér er ekkert atvinnuleysi.
Allar vinnufúsar hendur boðnar
velkomnar í uppbyggingu velferð-
arþjóðfélags. Það er því ekki frá
atvinnuleysissjónarmiðum heldur
að mörgu leyti í ævintýraleit að
leitað er út fyrir landsteinana.
Sumum vegnar þar vel að sögn, en
margir koma aftur þótt óáran og
ekki nægum gæðum hafi verið
hallmælt.
Hitt er svo ískyggilegt hversu sú
hugsun er á flótta að menn eigi að
hugsa um landið sitt og hvort það
sé á uppleið, heldur hvað maður
geti haft upp úr landinu meðan
maður tórir hér á jörð.
Sú staðreynd er fyrir hendi að
velmegun út af fyrir sig skapar
ekki þá ánægju og þakklæti sem
búast mætti við og mikið vill
meira og sumir fá aldrei nóg
veraldlegra gæða þótt þau verði til
stopuls gagns því vegferð hér á
jörð er ekki löng. Þessvegna blasir
það við að menn þurfa ekki
jarðnesk verðmæti að gleðigjafa
heldur hitt að kunna að meta og
vera þakklátur fyrir það sem guð
gefur manni. Gleðin verður aldrei
keypt.
Ef við lítum á vettvang lands og
þjóðar í dag — Alþingi — og sér
hvernig vanþakklætið ríður þar
húsum. Allt, sem reynt er að gera
til blessunar fólkinu, er vanmetið.
Sú stjórn, sem ríkir hvern tíma, á
í fullu tré við að veita vanþakklæt-
inu viðtöku og stjórnarandstaða
lætur ekki á sér standa að efla
óánægju hins almenna borgara.
Svo er komið að menn segja aldrei
sannleikann í raun og veru,
ástandið hjá þeim hverjum og
einum er allt annað á yfirborði en
undir. Hvað sem valdhafar gera
til bóta er því annað hvort of eða
Árni Ilclgason.
van. Þetta endurtaka allar stjórn-
ir og sú braut sem á að verða
hinsegin virðist vandfundin.
Gæfuvegurinn liggur sem sé ekki í
gegnum gull. Fyrirtæki og þess-
háttar hafa engan rekstrar-
grundvöll, sýna aldrei eðlilega