Morgunblaðið - 17.01.1981, Side 37

Morgunblaðið - 17.01.1981, Side 37
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. JANÚAR 1981 3 7 Herdís Jóhannes- dóttir frá Þorkels- hóli - Minningarorð Fædd 6. nóvember 1897. Dáin 7. janúar 1981. í dag verður jarðsungin frá Víðidalstungukirkju móðursystir mín Herdís Jóhannesdóttir, sem mig langar að minnast með nokkr- um orðum. Herdís fæddist 6. nóvember 1897 að Auðunnarstöðum í Víði- dal, V-Húnavatnssýslu, og var yngst 7 barna hjónanna Ingibjarg- ar Eysteinsdóttur og Jóhannesar Guðmundssonar sem þar bjuggu myndarbúi um áratugaskeið. Hún ólst upp í foreldrahúsum, en faðir hennar lést er hún var aðeins 9 ára, móðir hennar hélt þó áfram búskap með aðstoð barna sinna. Þau Auðunnarstaðahjón voru framsýnt dugnaðarfólk, sem kvöttu og studdu börn sín til mennta meira en algengt var í þá daga. Skömmu eftir fermingu fór Herdís í Kvennaskólann í Reykja- vík og stundaði þar nám í tvo vetur, móðir hennar hélt þá heim- ili í Reykjavík fyrir hana og yngsta son sinn, Gunnlaug sem var þá við menntaskólanám. 2. maí 1922 giftist Herdís eftir- lifandi manni sínum Eggert Teitssyni frá Víðidalstungu, hófu þau búskap að Stórhóli í Víðidal, en þótti þar fljótt of þröngt um sig og litlir ræktunarmöguleikar. Ár- ið 1934 festu þau kaup á stórjörð- inni Þorkelshóli í sömu sveit, þar sem þau bjuggu þar til þau létu af búskap árið 1963 og fluttu til Reykjavíkur, en þá var heilsa Herdísar orðin það léleg að þau treystu sér ekki til að búa lengur. Strax eftir flutninginn að Þor- kelshóli var hafist handa við ræktun og uppbyggingu á jörð- inni, sem var í niðurníðslu er þau fluttu þangað, Þegar þau létu af búskap höfðu þau byggt bæði íbúðar- og peningshús og ræktað og stórbætt jörðina. Þó höfðu þau orðið fyrir mjög miklum skakka- föllum, er mæðiveikin lagði að velli mest allt sauðfé þeirra, en Eggert var með fjársterkustu bændum í Víðidal. Er þau Herdís og Eggert hættu búskap á Þor- kelshóli var jörðinni skipt, og tvö yngri börn þeirra búa þar nú myndarbúi. Við komuna til Reykjavíkur keyptu þau sér lítið hús að Mel- gerði 24, í næsta nágrenni við eldri dóttur sína, en hún og hennar fjölskylda hafa ætíð litið til með þeim og aðstoðað á allan hátt. Björtustu minningar frá bernsku minni eru heimsóknirnar í Víðidalinn, fyrst með foreldrum mínum í stuttar kynnisferðir til ættingjanna og síðar er ég fékk að fara ein míns liðs til sumardvalar að Þorkelshóli, en þar dvaldi ég hluta úr sex sumrum. Helst vildi ég fara í sveitina strax og skóla lauk á vorin og dvelja sem lengst, en móðir mín vildi ekki íþyngja systur sinni um of, svo reynt var að hafa dvalartímann ekki lengri en 5—6 vikur hvert sinn. Sérstakur ævintýraljómi var yf- ir gamla bænum á Þorkelshóli, sem var aldargamall stór torfbær. Allt húshald var þar með sérstök- um myndarbrag, þó þægindi væru engin á nútímavísu. Matargerð frænku minnar var til sérstakrar fyrirmyndar, allt unnið heima, reykt, saltað og súrsað, búið til smjör, skyr og ostar og hreinlæti sem best verður á kosið, þó allt vatn þyrfti að sækja í brunn. Oft var mjög gestkvæmt á Þorkels- hóli, þar var t.d. þingmaður sveit- arinnar um árabil eftir að þau Herdís og Eggert fluttu þangað, og ekki man ég að nokkur kæmi án þess að fá veitingar, enda bæði hjónin afburða gestrisin og nutu þess að taka vel á móti fólki. Margt var og í heimili á þessum árum, einkum á sumrin er tekið var kaupafólk í heyskapinn, vinnumenn voru allt árið þar til börnin fóru að taka þátt í bú- skapnum. Húsfreyjan hafði því nóg að starfa við þjónustubrögð og aðhlynningu auk matargerðar. Allt þetta leysti Herdís af hendi með miklum sóma, enda voru þau hjón mjög hjúasæl, og höfðu sama kaupafólkið ár eftir ár. Vinnu- menn man ég einnig sem voru hjá þeim mörg ár í röð. Herdís var ætíð mjög heimakær og undi sér helst hvergi nema á sínu eigin heimili, eins og títt er um góðar húsfreyjur. Hún var svo heppin að geta dvalið heima nær því að yfir lauk. Hún var flutt á Vífilsstaðaspítala hinn 29. des- ember 1980 og lést þar eftir rúmlega vikudvöl þann 7. janúar sl. Þeim Herdísi og Eggert varð fjögurra barna auðið sem öll eru á lífi. Þau eru: Teitur bóndi wí Víðidalstungu II, kvæntur Maríu Pétursdóttur, Ingibjörg húsfreyja í Reykjavík gift Jóhanni H. Jóns- syni, húsasm.meistara, Jóhannes bóndi á Þorkelshóli, kvæntur Sig- ríði Sigvaldadóttur og Jóhanna, sem einnig býr á Þorkelshóli, gift Antoni Júlíussyni. Barnabörn þeirra hjóna eru 11. Ég vil að leiðarlokum þakka Herdísi frænku minni þá elsku og góðvild sem hún sýndi mér alla tíð. Björtu minningarnar frá Þor- kelshóli munu aldrei gleymast. Blessuð sé minning hennar. Ingibjörg K. Jónsdóttir Þóra Sigvaldadóttir - síðbúin kveðja Fædd 3. maí 1899. Dáin 2. janúar 1981. „Þar sem Koðir menn fara eru guds vegir**. Br. Björnsson. Góð kona og göfug hefur lokið jarðvist sinni. Með nýju ári hvarf hún til fundar herra síns, til Guðs síns, sem hún tilbað, tignaði og treysti. Mildur dauði var henni dæmdur. „Elns og léttu laufi lyfti blær frá hjarni. eins og litill lækur ljúki sinu hjali. bar sem lygn I leyni liggur marinn svali.“ M.J. Voru þetta friðsæl ferðalok. Þóra Sigvaldadóttir var fædd að Múla í Línakradal, um hann liggur Norðurlandsvegur og er á þessum kafla oftast nefndur Múlavegur. Faðir hennar var Sigvaldi Sveinsson, bróðir ævintýraskálds- ins góða, Sigurbjarnar Sveinsson- ar. Ætla ég að Þóru hafi nokkuð svipað til hans. Skáldskap lagði hún að vísu ekki fyrir sig, en vel má vera að skáldeðli, sem víða kemur fram í ættinni, hafi blund- að í djúpi sálar hennar, þótt utanaðkomandi atvik hafi e.t.v. kæft það niður, meðan hún var á barnsaldri. Móðir Þóru var Sigríður Sigur- björg Jósefsdóttir Guðmundsson- ar, er þá bjó ekkjumaður á Múla. Voru foreldrar hennar á hans vegum á jörðinni, því hann var þar ábúandi, en þau í húsmennsku, sem kallað var. Hitt er svo annað mál, að þessi ráðstöfun ábúenda, var talin útbyggingarsök. Ekki naut Þóra móður sinnar. Hún andaðist frá henni og syni sínum sem var tæpu ári yngri en dóttirin, og voru þau þá á fyrsta og öðru ári. Bróðir Þóru var Haraldur Sigvaldason, lengi starfsmaður hjá Álafossi. Reisti hann býlið Brúarhól í Mosfells- sveit, vel þekktur þar og vel kynntur, merkur dugnaðar- og drengskaparmaður. Hann er lát- inn fyrir nokkrum árum. Mjög voru þau samrýmd systkinin og hvort öðru kært, þótt jafnan væri langt á milli þeirra. Við andlát móðurinnar var sá kostur einn fyrir hendi af föðurins hálfu að koma þeim í fóstur. Það var þeirra lán að komast á góð heimili þar sem þau nutu ástúðar og um- hyggju. Var Þóra tekin af hjónun- um á Saurum í Miðfirði, þeim Guðrúnu Hannesdóttur og Gísla Magnússyni. Þórdís dóttir þeirra, sem alla tíð hafði verið í foreldrahúsum, tók að sér umönnun telpunnar ungu og er óhætt að segja að hún gekk henni æ síðan í móður stað. Og ekki stóð á telpunni að elska hana sem móður og vörðu þau tengsl þeirra milli alla tíð. Minntist Þóra fóstru sinnar ætíð sem góðrar móður. Þegar faðir minn, afi Þóru, fluttist af ábýlisjörð sinni, lá leiðin að Saurum. Hófu þau síðan samvistir og búskap, Þórdís móðir mín og hann, fyrst á Saurum, en fluttust brátt hingað norður á Vatnsnes þar sem bein þeirra beggja liggja nú í helgum reit. Með þeim var Þóra að sjálfsögðu og síðan lengst af til fullorðinsára, er hún eignaðist sitt eigið heimili. Þannig lágu leiðir okkar Þóru frænku minnar saman um það bil tíu fyrstu ár æfi minnar. Það kom þá í hennar hlut að annast mig og gætti hún mín eins og vænsta systir og er óhætt að segja að betri og elskulegri systur gat ég ekki átt alla tíð. Samt var ég henni áreið- anlega mjög erfiður á óvitaárun- um og eflaust miklu lengur. Var gæslan henni til muna óhægari en ég var óþekkur, en hún fötluð á fæti. Hafði hún á barns aldri fengið berkla í fótinn. Var hún lengi til lækninga á sjúkrahúsi Akureyrar og naut þar læknis- kunnáttu og góðvildar Guðmund- ar Hannessonar, hins merka læknis. Fór faðir hennar með hana þessa löngu — og undir þeim kringumstæðum sem þá voru — erfiðu leið. En er sjúkrahúsvist lauk, en hún þurfti áfram eftirlits læknis, var hún hjá Sigurbirni föðurbróður sínum, sem þá átti heimili á Akureyri. En þessi veikindi skildu eftir viðvarandi merki, því hún bar haltan fót og veikan æ síðan. Olli það henni erfiðleikum og sársauka oft og tíðum eins og geta má nærri. Þann 11. september 1920 gekk Þóra í hjónaband með heitmanni sínum, Þórhalli Bjarnasyni, sem lifir konu sína eftir sextíu ára ástúðlegt hjónaband. Voru þau bæði fædd sama árið, hann nokkrum mánuðum seinna. Er Þórhallur Eyfirðingur að upp- runa en var ungur tekinn í fóstur af föðurbróður sínum Þorláki Guðmundssyni, sem bjó þá á Flatnefsstöðum á Vatnsnesi með Ingibjörgu konu sinni. Bú sitt reistu svo þessi ungu hjón hér á Vatnsnesi, máttu þau fyrst í stað hrekjast nokkuð milli bæja í ótryggri aðstöðu hús- mennskufólks. Síðar fengu þau traustari ábúð og bjuggu þau lengst, eða fimmtán ár, í Stöpum. Þaðan flytja þau árið 1945 á smábýlið Hamar í Hvammstanga- hreppi er þau festu kaup á. Ekki varð haft þar það bú að framfleyta mætti fjölskyldu að öllu. Stundaði Þórhallur vinnu utan heimilis, eins og hann hafði raunar gert nokkuð af áður, enda skepnur aldrei margar. Var það því mikið hagræði er þau fluttu að nokkrum árum liðnum í kauptúnið og keyptu húseignina Brekku. Samhliða tóku þau að sér að annast að öllu um ellimædda og sjúka konu, sem átti húsið áður. Var umhyggja þeirra hjónanna fyrir henni, öll aðhlynning og aðbúð með mikilli prýði. Kostaði þetta mikla þolinmæði, eril og erfiði, sem skiljanlega lenti meira á herðum húsmóðurinnar, sem alltaf var til staðar innan dyra. En fleiri sjúkir og særðir áttu hjá þeim athvarf og hlutu þar styrk og bót meina sinna. Þóra var mjög heilsteypt kona, hrein og bein, skoðanaföst en hófsöm í skoðunum. Trúuð var hún og staðföst í sinni trú. Hugð- arefni átti hún sér mörg, sem hún sinnti af lífi og sál. Hún starfaði í kvenfélögum á sínu svæði af áhuga og ósérplægni, var m.a. formaður í kvenfélaginu Björk á Hvammstanga um árabil. Þótti flestum er hún lét af því starfi að sæti hennar væri vand- fyllt, enda var hún síðar gerð að heiðursfélaga þess. Hún starfaði líka með sóknarprestinum séra Gísla Kolbeins í sunnudagaskóla hans. Sagði hún börnunum sögur, bæði þar og á jólatrésskemmtun- um kvenfélagsins. Og börnin, sem sum hver voru auðvitað ærsla- gjörn, hlýddu áhugasöm á. Veit ég að mörg þeirra minnast þessara stunda nú á fullorðinsárum með gleði og þakklæti. Af blómum hafði Þóra hið mesta yndi, bæði úti og inni. Og hún ræktaði garðinn sinn. Afkom- endur Þóru og Þórhalls eru nú alls 49. Þau eignuðust fjórar myndar- legar og góðar dætur, þær eru: Ingibjörg, Sigríður Sigurbjörg, El- ín Þórdís og Ástríður Bjarnveig, giftar og búsettar á Hvamms- tanga eða ekki fjarri og hafa þær, ásamt mönnum sínum stutt og hlynnt að foreldrum sínum af mikilli prýði og nærgætni. Heimilið var alla tíð hið elsku- legasta, hjónabandið gott og ást- úðlegt, frábær gestrisni og alúð í allan máta. Þóra var létt í lund og glaðvær, það, ekki síður en kaffið sem alltaf var til á könnunni, hlýjaði hverj- um þeim sem að garði bar og þeir voru margir. Skyldfólk og vinir, hvoru tveggja hópurinn stór, litu þar jafnan við þegar tóm gafst, bæði þeir sem nálægir voru og hinir sem fjær bjuggu. Öllum þar tekið opnum örmum af sannri gestrisni. Með þeim leið öllum vel. Aldrei var auður í búi, en því meiri innri fjársjóðir, góðvild og gæska. Hjá þessum hjartahlýju sæmdarhjónum má segja að ég og mín fjölskylda ættum okkar ann- að heimili. Þar var komið, gist og dvalið lengur eða skemur, þar var raunar heimili barna minna vegna vinnu þeirra á staðnum langtím- um saman. Þar áttu þau sína aðra foreldra. Um leið og við öll flytjum þakkir að leiðarlokum, vottum við eiginmanninum og hans stóru fjölskyldu innilega samúð okkar. Bólu-Hjálmar segir: „Guð á maritan gimstein þann. sem glóir í manns.sorpinu.~ Já guð á margan gimstein sem glóir meðal ættingja og vina og varpar birtu meðal alls samferða- fólksins á vegi lífsins. Slíkur gimsteinn var Þóra, hún átti fáa sína líka. mFar þú í friði friður Kuðs þÍK blrssi. hafðu þokk fyrir allt ok allt.M V.Br. Guðjón Jósefsson SVAR MITT EFTIR BILLY GRAHAM Ég get ekki trúað því, að fólk í kristilegum sofnuðum geti sagt með vissu, að það sé kristið, þó að það haldi því fram. að það sé það. Job sagði með sigurvissu: „Eg veit, að lausnari minn lifir“ (Job. 19,25). Eg tel, að kristinn maður eigi að kveða svo fast að orði. Vísindamaðurinn segir: „Eg veit.“ Grasafræðingurinn segir: „Eg veit.“ Garðyrkju- maðurinn segir: „Eg veit.“ Hann sáir frækorni sínu, og hann segir: „Eg þekki blómið, sem bráðum kemur upp.“ Bóndinn segir: „Eg veit,“ og hann dreifir sæði sínu og bíður eftir uppskerunni. Það kann að vera, að maður viti ekki daginn eða stundina og ekki einu sinni staðinn, þegar hann mætti Kristi í fyrsta sinn. En hann getur vitað þá staðreynd með vissu, að hann muni ganga yfir frá dauðanum til lífsins, enda er varla nokkuð í trúarlífinu eins hrífandi og að eiga þessa vissu. Jóhannes postuli ritaði: „Þetta hef ég skrifað yður, til þess að þér vitið, að þér hafið eilíft líf, yður, sem trúið á nafn Guðs sonar“ (1. Jóh. 5,13). Oft sagði Páll: „Eg er þess fullviss,“ „eg er viss.“

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.