Morgunblaðið - 19.02.1981, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1981 3 5
Páll Vilhjálmsson:
Þankabrot frá fræðslu-
fundi um verkalýðsmál
Viðskiptalífið
Vandamálin í viðskiptum og
framleiðslu í Bandaríkjunum snú-
ast mest um bílaiðnaðinn og
olíuna. Tvö sjónarmið virðast ríkj-
andi hvað snertir bílaiðnaðinn.
Annars vegar að setja höft á
innflutning á japönskum bifreið-
um og hins vegar að efla fram-
leiðslu á samkeppnishaefum
bandarískum bifreiðum.
Fróðir menn telja að verksmiðj-
urnar í Detroit séu alls ekki hæfar
til framleiðslu á litlum bílum, og
er sú kenning sennilega rétt, því
engin af þessum bifreiðaútgáfum
hefur staðist samkeppnina frá
Japan. Framkvæmdastjóri Gener-
al Motors sagði á sínum tíma að ef
vel gengi hja þeim, þá gengi vel í
fjármálum í landinu almennt.
General Motors tilkynntu tap-
rekstur fyrir síðastliðinn desem-
bermánuð og er það í fyrsta skipti
í áraraðir. Sýnir það vel hversu
alvarleg þessi vandamál eru.
Olíuvandamálið tröllríður hér á
öllum sviðum, og tengist bíla-
framleiðslunni mjög náið. Stríðið
milli íran og Irak hefur sett
bandarísku olíufélögin í varnar-
stöðu, og yfirvofandi verðhækkan-
ir frá OPEC hljóta að hafa það í
för með sér að bandaríska þjóðin
undir forystu Reagan endurskoði
það mikla magn sem Bandaríkin
flytja út af olíunni, sem er um
70% í dag, og fari að notfæra sér
þessa heimaframleiðslu.
Olíuverðshækkanirnar hafa
einnig valdið miklum stefnubreyt-
ingum í flugmálum hérlendis, og
hefur orðið mikill samdráttur hjá
flestum flugfélögum í landinu.
Þetta stafar þó ekki aðallega af
verðhækkunum á olíunni heldur
hinni „opnu“ stefnu Carters í
flugleyfisveitingum.
Alls kyns leiguflugfélög hópast
um arðbærar flugleiðir og moka
inn peningum á lágum fargjöldum
á meðan hin gömlu áætlunarflug-
félög berjast í bökkum vegna
kostnaðar við almennan rekstur,
en svo hverfa þessi félög jafn-
skjótt og þau urðu til með fulla
vasa af peningum.
Þessu mega þó íslenskir borgar-
ar ekki blanda saman við „vanda-
mál“ Flugleiða, sem stafa af allt
öðrum ástæðum en hækkandi olíu-
verði. Mikill skaði yrði ef íslend-
ingar legðu niður þær samgöngur
við Bandaríkin og Luxembourg
sem tók mörg ár að byggja upp,
svo ekki sé talað um framtíð
Keflavíkurflugvallar, sem með
réttri stefnu gæti orðið miðpunkt-
ur fyrir millilendingar á öllu flugi
bæði yfir Atlantshafið og svo yfir
Norðurpólinn. Þetta hefst ekki
nema núverandi ráðherrar dusti
af sér það ryk sem ráðamenn
Flugleiða hafa slegið í augu
þeirra, þ.e.a.s. að flugið á Atlants-
hafinu sé ekki arðbært, og þarf
ekki annað en að líta á Sir Freddy
Laker, sem áætlar 20 ferðir á viku
á þessari „tapleið" Flugleiða á
næsta sumri.
Það er vitað mál, að bandarísk
yfirvöld fylgjast vel með fram-
vindu Flugleiðavandamálsins og
niðurstaðan kemur til með að
verða mikilvæg fyrir leyfisveit-
ingar í framtíðinni ef Flugleiðir
eiga eftir að leggja niður flugið og
aðrir aðilar sækja um leyfið.
Skálmöld
Árið 1981 fór ekki vel af stað
hvvað snertir Iögregluna í New
York. Á fyrstu tveimur vikum
janúarmánaðar voru 4 lögreglu-
menn skotnir og 3 létust, en einn
slapp með alvarleg skotsár, en
hann var klæddur skotheldu vesti.
Verkalýðsfélög lögreglumanna
hefur krafist þess af yfirvöldum í
Albany að dauðadómur fyrir morð
á lögregluþjónum verði aftur tek-
inn í lög en hann var afnuminn
fyrir nokkrum árum. Lögreglu-
stjóri New York-borgar hefur gef-
ið undirmönnum sínum óhugnan-
lega fyrirskipun: „Skjótum fyrst
og spyrjum svo.“
Þessi yfirlýsing hefur slegið
miklum ótta í borgarana sem sjá
fram á nokkurs konar óopinbera
styrjöld milli lögreglu og glæpa-
lýðs, sem á ef til vill eftir að bana
mörgum saklausum borgurum.
Illt er að taka afstöðu í málinu,
því morðin á lögreglumönnunum
voru geysilega harðsvíruð en ekki
er það talin lausn á neinu að
lögreglan fái frjálsar hendur á
þennan hátt. Bann á skotvopnum
er heldur ekki talin nein lausn, því
glæpamenn verða sér alltaf úti um
ólögleg vopn ef það er nauðsynlegt
að þeirra áliti að hafa með sér
skotvopn. Hér virðist því vera um
þráskák að ræða, og það eina sem
borgarar geta gert í málinu, er að
halda sér í hæfilegri fjarlægð frá
óróasvæðum borgarinnar.
Skuggalegust eru þó morðin á
svörtu börnunum í Atlanta,
Georgia. Sextán svört börn hafa
nú fundist myrt þar í borginni.
Borgaryfirvöld hafa leitað aðstoð-
ar við lausn þessa máls hvaðan-
æva að í Bandaríkjunum, og meira
að segja hafa þau ráðið til sín
miðla og skyggnt fólk en enn
virðist engin lausn í sjónmáli á
þessu óhugnanlega máii.
Hér með læt ég staðar numið,
en þó er athyglisverð sú frétt að
hinn heimsfrægi hnefaleikari Mo-
hammed Ali hefur sótt um leyfi í
tveimur fylkjum til að halda
hnefaleikakeppni í sumar. Ali
virðist ekki hafa farið að ráðum
aðstoðarmanna sinna að hætta
keppni heldur vill reyna einu sinni
enn við heimsmeistaratitilinn.
„The bigger they are, the harder
they fall“, eins og Bandaríkjamað-
urinn segir:
Baldvin Berndsen
Fyrir nokkru gekkst Launþega-
félag sjálfstæðisfólks á Suðurnesj-
um fyrir fræðslufundi um verka-
lýðsmál.
Til framsögu var fenginn Sig-
urður Líndal, lagaprófessor. Sig-
urður er kunnur fyrir allgagnrýn-
inn málflutning um forustulið
verkalýðshreyfingarinnar, bæði í
blöðum og sjónvarpi.
I framsögu sinni kom ræðumað-
ur víða við og hóf mál sitt á
almennri umfjöllun um inntak og
eðli kjarabaráttu og fór síðan yfir
í þann lagalega ramma sem verka-
lýðshreyfingunni er settur og síð-
an stöðu hennar í dag og varpaði
fram nokkrum hugmyndum um
hvað hugsanlega gæti horft til
bóta. Inn í mál sitt fléttaði
framsögumaður ýmis dæmi og
atvik sem gerði fróðleikinn bæði
skemmtilegan og auðmeltan.
Óhjákvæmilega vöknuðu spurn-
ingar í hugum fundarmanna og
var þeim varpað fram í umræðu-
hópum, sem myndaðir voru eftir
framsöguna.
Margt bar á góma í umræðun-
um en hér verður aðeins fjölyrt
um eitt þeirra atriða, sem væntan-
lega telst mikilvægt fyrir verka-
lýðshreyfinguna sem slíka, eða
öllu heldur hinn venjulega félaga í
hreyfingunni.
Það er væntanlega flestum ljóst
að almennir fundir verkalýðsfé-
laga eru mjög illa sóttir. Jafnvel
þó að á dagskrá séu mál sem
snerta hag hvers félaga að veru-
legu leyti, þá mæta einungis
sárafáir. Hvað veldur? Skýring-
una hlýtur að vera að finna
einhversstaðar. Fólki og sérstak-
lega Islendingum er ekkert um
það gefið að aðrir ráðskist með
þeirra eigin mál, hversu stór eða
smá sem þau eru. Þessi mál
flokkast væntanlega ekki undir
smáatriði, því þau snerta lífsaf-
komu manna.
Með þessar staðreyndir í huga,
er mjög erfitt að skilja þátttöku-
leysi fólks. Tímaskorti hefur oft
verið borið við, menn koma heim
dauðþreyttir eftir 10 til 12 stunda
vinnudag og hvað ætli þeir nenni
að þvælast á fund þar sem ... og
hér komum við að kjarna máls-
ins... þeir hafa hvort sem er
ekkert að segja. Þetta fullyrði ég
að er aðalástæðan fyrir fjarvist-
um félagsmanna á fundum verka-
lýðsfélaganna.
Það að mönnum finnst þeir
afskiptir og skoðanir þeirra að
engu hafðar, býður ekki uppá
almenna þátttöku í félagsstarfi,
hvort heldur er í fundasókn eða
öðrum félagsmálum yfir höfuð.
Það er sem sagt ekki sinnuleysi
sem veldur heldur tilgangsleysi.
Það er vitað mál að innan verka-
lýðsstéttarinnar er ekki mikið af
langskólafólki. Miðað við sam-
svarandi stéttir í öðrum löndum
er hún þó vel upplýst, bæði hvað
varðar innlend og erlend málefni,
en hún (verkalýðsstéttin) kann
ekki þá reikningskúnst, sem notuð
er til þess að finna út kaup hennar
og kjör, veit varla hvenær þau éru
bætt eða rýrð jafnvel, og lái henni
það hver sem vill. Hvað er gert til
þess að auðvelda venjulegum
manni skilning á því sem gert er í
kjarasamningum? Ekkert, ná-
kvæmlega ekkert sem skiptir máli.
Þvert á móti eru notuð alls kyns
hugtök og fræðiheiti, sem einungis
langskólagengið fólk skilur. Enda
hefur raunin orðið sú, að nú situr
hagfræðingur í forsetastóli ASÍ.
Við vitum hver tapar á þessu —
hinn almenni félagsmaður í verka-
lýðshreyfingunni. En hver eða
hverjir hafa hag af þessu fyrir-
komulagi? Jú, það eru þeir sem
halda í taumana, m.ö.o. hinir
alræmdu smákóngar. Þeir geta
ráðskast með fjöldann. Varla er
nokkur svo lokaður að hann viti
ekki hvernig þetta er gert.
Vald er ávallt notað til þess að
ná í meira vald. Það merkilega við
valdið er, að það hefur tilhneig-
NÝSTOFNUÐ hljómsveit. „Head
Effects", heldur annað kvöld,
miðvikudagskvöld, hljómlcika á
Hótel Borg og hef jast þeir klukk-
an 22. Fjórir menn skipa hljóm-
sveitina, sem leikur aðallega
rokk.
Hljómleikarnir á miðvikudags-
ingu til þess að komast í sífellt
færri hendur.
Til þess að stemma stigu við
þessari þróun tiggur beinast við að
kljúfa verkalýðshreyfinguna niður
í smærri einingar. Líklega væri
eðlilegast að hver vinnustaður
(fyrirtæki) starfaði sem eining.
Eftir atvikum mundi þá launafólk
á vinnustöðum í sömu atvinnu-
grein mynda með sér samband,
sem sjá myndi um kjaramál þess
— en láta almenna stjórn ríkisins
í hendur þeirra sem til þess eru
valdir.
Þetta fyrirkomulag hefur þá
kosti að hver einstaklingur hefur
meiri og betri möguleika á ákvarð-
anatöku og þar með á mótun síns
eigin vinnustaðar, m.ö.o. fær hver
einstaklingur meira gildi á sínum
vinnustað. Þetta er mun lýðræðis-
legra og eðlilegra en ríkjandi
kerfi.
Á Alþingi liggur nú fyrir frum-
varp um þetta mál, en það þekki
ég ekki nógu vel til þess að geta
rætt um það. Trúlega er það samt
í rétta átt, en lög og lagafrumvörp
ein sér nægja ekki, heldur verður
að vekja almenning til umhugsun-
ar um það þjóðþrifamál sem þetta
er.
Keflavík 10. febrúar 1981,
Páll Vilhjálmsson
kvöld eru aðrir opinberu hljóm-
leikar hljómsveitarinnar, en fyrst
kom hún fram í Stúdentakjallar-
anum í síðustu viku. Hljómsveit-
ina skipa Richard Korn bassaleik-
ari, Graham Smith fiðluleikari,
Jónas Björnsson trommuleikari og
Gestur Guðfinnsson gítarleikari.
„Head Effects“ skipa Richard Korn, Graham Smith, Jónas Björnsson
og Gestur Guðfinnsson.
Ný hljómsveit á Hótel Borg
MEIRIHATTAR HLJOMPLOTUUTSALAN
Ath.:
Síöustu forvöö aö senda
pöntunarlista í póst nk.
laugardag.
Sendið í pósti
eöa notið pönt-
unarsíma 53203
kl. 10—13 og
19—20 virka
daga.
<HalIerp
Hæhjartorg
Hafnarstrceti 22
Nýja SVR húsinu Lækjartorgi
OPIÐ
TILKL
KVÖLD
annars opið á venjul.
verslunartíma.
STÓRKOSTLEGT
TÆKIFÆRI!
10—80%
AFSLÁTTUR
Sendið inn
pöntunarlista
eigi síðar
en nk. laugardag
ATH: PÖNTUNARLISTI BIRTIST í MORGUNBL. Á ÖFTUSTU SÍÐU FÖSTUDAGINN 13.02.