Morgunblaðið - 09.04.1981, Page 32

3 2 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. APRÍL 1981
Samtök
heilbrigðisstétta
stofnuð í veðurofsa
og loftleysi
Á síðasta aðalfundi Samtaka heilbrigðisstétta lét María Pétursdóttir, hjúkrunar:
fræðiniíur og skólastjóri, af störfum sem formaður að eigin ósk og við tók Davíð Á.
Gunnarsson, forstjóri ríkisspítalanna. En María var aðalhvatamaður að stofnun
samtakanna og fyrsti formaður. Samtök heilbrigðisstétta hafa nú starfað í 12 ár og
komin reynsla á ágæti og nauðsyn þess samstarfs þeirra sem að heilbrigðismálum
vinna. En tilgangurinn með stofnun þeirra var að efla gagnkvæm kynni milli
aðildarfélaganna, og vinna að hagkvæmari lausn á sameiginlegum málum, auk þess
sem stuðlað yrði að framförum á sviði heilbrigðismála með margskonar fræðslu. En
Samtökum heilbrigðisstétta var ekki ætlað að fjalla um þröng sérsvið einstakra
félaga, öllu heldur um hlutverk samtakanna og starfsvettvang innan heilbrigðis-
þjónustunnar.
Norðmenn hafa að nokkru leyti
nú fetað í fótspor þeirra með
„Fælles samtaleforum" frá 1977,
sem 11 landsamtök heilbrigðis-
stétta þar standa að, að því er
María fræddi fréttamann Mbl.
um, þegar okkur þótti við hæfi til
að fá frekari fréttir af starfi
samtakanna hjá þeirri, sem lengst
af hefur haldið þar þráðum sam-
an. I upphafi samtalsins sagði
María-okkur frá upphafi samtak-
anna og rifjaði upp stofnfundinn
15. janúar 1969, sem haidinn var í
húsakynnum Hjúkrunarfélagsins.
— Þar mættu 19 fulltrúar frá 10
félögum heilbrigðisstarfsmanna,
sagði hún. Þennan dag var ofsa-
veður og þröngt setið í þessu eina
herbergi, sem hjúkrunarfélagið
hafði þá til umráða. Ógerlegt var
að opna glugga eða svaladyr vegna
ofsans og ekki leið langur tími,
þar til móðan innanvert á rúðun-
um rann í stríðum straumum.
Varla hefur loftið verið heilnæm-
ara þar inni hjá þessum full-
trúum, sem vildu setja sér starfs-
reglur til að stuðla að bættri
heilbrigðisþjónustu en var í gömlu
baðstofunum, þar sem þessir fáu
gluggar á framhlið torfbæjanna
voru negldir aftur.
Heimilisfólkið hélt til í baðstof-
unni á hinum leiðinlegu rigningar-
dögum og löngu vetrarkvöldum,
borðaði oftast á rúmstokknum,
segir í lýsingu prófessors Edvards
Ehlers, sem hingað kom 1894, til
að rannsaka orsakir holdsveikinn-
ar. Þarna í skrifstofu hjúkrunar-
félagsins var þröngt setið, kaffi
drukkið og notið veitinganna, sem
Borgarspítalinn hafði sent. En í
svo góðum félagsskap leið þó
tíminn fljótt.
Þegar við förum að ræða um
hverjir hafi verið þarna og úr
hvaða stéttum, berst talið fljótt að
forsögu málsins, sem er nauðsyn-
leg til skýringar, enda hefur
hlutverkaskipting orðið mjög ör í
heilbrigðisstéttunum á undan-
förnum árum og félög þeirra voru
þá þegar mjög misgróin í þjóðfé-
laginu. Upphafið var það að María
Pétursdóttir ræddi síðla ágúst-
mánaðar 1967 við Arinbjörn Kol-
beinsson, formann Læknafélags
Islands, og Georg Lúðvíksson,
framkvæmdastjóra ríkisspítal-
anna um að æskilegt væri að
stofna bandalag heilbrigðisstétta,
en Georg var líka formaður Félags
forstöðumanna á sjúkrahúsum og
sjálfsagt á honum brunnið þörfin
á meiri tengslum milli stéttarfé-
laganna, enda sótti hann fast að
félag forstöðumanna tæki upg
samband við heilbrigðisstéttir. í
sama streng tók Haukur Bene-
diktsson, framkvæmdastjóri
Borgarspítalans og reyndust báðir
áhugasamir og góðir liðsmenn, að
sögn Maríu.
Þeir Arinbjörn Kolbeinsson og
Georg Lúðvíksson báðu Maríu
Pétursdóttur, sem þá var formað-
ur hjúkrunarfélagsins um að tala
við formenn þeirra félaga sem til
greina komu og athuga möguleik-
ana á að boða til fundar. Og 14.
september komu til fundar full-
trúar frá hinum ýmsu heilbrigð-
isstéttum, einn frá hverju félagi
og sýndu allir áhuga á að mynda
með sér einhvers konar félag eða
bandalag. Var þeim Maríu, Arin-
birni og Georg falið að vinna að
skipulagsskrá og hefja undirbún-
ingsvinnu. Og stofnfundurinn var
haldinn í janúar 1%9, sem fyrr
segir. Gengu öll félögin þá í
samtök heilbrigðisstétta, eftir að
hver hafði leitað samþykkis aðal-
fundar síns félags. Þau voru 10
talsins: Félag forstöðumanna
sjúkrahúsa á íslandi, félag gæslu-
systra, sem nú heitir Félag
þroskaþjálfa, Félag íslenzkra
sjúkraþjálfara, Hjúkrunarfélag
Islands, Ljósmæðrafélag íslands,
Lyfjafræðingafélag íslands,
Læknafélag Islands, Meinatækna-
félag íslands, Sjúkraliðafélag ís-
lands, og Tannlæknafélag íslands.
— Sum félögin voru mjög ung
og í fullu æskufjöri, önnur komin
á miðjan aldur, reynslunni ríkari í
félagsstarfsemi, með góðum lífs-
þrótti. Fagnandi sambúðinni
væntu þau öll góðs af þessu
velættaða afsprengi, segir María
Pétursdóttir. — Þrjú elstu félögin,
læknafélagið, ljósmæðrafélagið og
hjúkrunarfélagið, eru samtök
þeirra heilbrigðisstarfsmanna, er
Iengsta eiga sögu í heilbrigðis-
þjónustu, en hlutverkaskipti hafa
orðið mikil og ör á seinni tíma.
Mörg þau störf, er þessar stéttir
sinntu einar fyrr á tímum, eru nú
í höndum annarra sérlærðra
starfshópa.
16 félög
heilbrigðisstétta
Á stofnfundinum var rætt laga-
frumvarp undirbúningsnefndar
samþykkt sem lög og kosið í stjórn
samtakanna. Formaður var María
Pétursdóttir hjúkrunarfræðingur,
ritari Einar Benediktsson lyfja-
fræðingur, gjaldkeri Georg Lúð-
víksson framkvæmdastjóri, vara-
formaður Arinbjörn Kolbeinsson
læknir, vararitari Gunnar Dyrset
tannlæknir og varagjaldkeri Sig-
ríður Gísladóttir sjúkraþjálfari.
Aðild að samtökum heilbrigð-
isstétta geta átt stéttarfélög heil-
brigðisstarfsmanna skv. lögum
samtakanna frá 1973. En til nán-
ari skilgreiningar var ákveðið
síðar að átt væri við heilbrigðis-
stéttir með lögvernduð starfsrétt-
indi. Sex félög hafa bæst í samtök-
in eftir að þau voru stofnuð:
Dýralæknafélag íslands árið 1971,
Félag ísl. röntgentækna 1973, Fé-
lag ísl. læknaritara 1973, Lyfja-
tæknafélag íslands 1976, Félag
háskólamenntaðra hjúkrunar-
fræðinga 1979, Iðjuþjálfafélag ís-
lands 1979.
Á hvern hátt ná þá öll þessi
félö0 samstöðu og samstarfi? Það
útskýrir María: — Fulltrúaþing er
haldið árlega og fer með æðsta
vald í málum samtakanna. Full-
trúafjöldi fer eftir félagatöl- áð-
ildarfélaga, frá 2 fulltrúum frá
minnstu félögunum til 5 í þeim,
sem hafa 151 félaga eða fleiri. Því
ná aðeins fjögur félög af 16.
Fjölmennast er hjúkrunarfélagið,
sem er yfir 60 ára gamalt, en fast
á eftir kemur Sjúkrafélagið, sem
stofnað var 1966, þá jafnald-arr.ir
ljósmæðrafélagið og læknatelagið,
sem stofnuð voru 1918, ári fyrr en
hjúkrunarfélagið. Öll þessi félög
hófu göngu sína fámenn og veik-
byggð, en fundu fljótt að heildar-
samstaða er lífsnauðsyn, líka t í
við. En mörg þeirra eru virkir
aðilar í norrænni og alþjóðlegri
samvinnu á þeirra sérsviði.
Hjúkrunarfélagið t.d. óslitið frá
1923 í SSN, Samvinnu hjúkrun-
arkvenna á Norðurlöndum. Sam-
tök heilbrigðisstétta eiga ekki kost
á norrænni eða alþjóðlegri sam-
vinnu við samskonar heildarsam-
tök, því ekki er vitað um hliðstæðu
þeirra annars staðar, nema hvað
Norðmenn hafa að nokkru fetað
þar í fótspor okkar, sem fyrr er
sagt.
Samtök heilbrigðisstétta voru
einmitt stofnuð hér, þar sem talin
var brýn þörf náinnar samvinnu
heilbrigðisstétta á starfslegum og
fræðilegum grundvelli, sem væri
óháður kjara- og launabaráttu,
útskýrir María. Til hliðsjónar og
fyrirmyndar var tekið árangurs-
ríkt samstarf óskyldra félaga póli-
tískra, safnaðar-, líknar- og stétt-
arfélaga innan Bandalags kvenna
í Reykjavík og Kvenfélagasam-
bands Islands, sem hafa starfað í
meira en hálfa öld og komið fleiru
góðu til leiðar í okkar þjóðfélagi
en marga grunar. Þau félög eiga
þó mismunandi, ólík og jafnvel
andstæð baráttumál og markmið.
Samtök heilbrigðisstétta ættu að
takast vel, þar sem aðildarfélögin
vinna öll að sameiginlegu marki
og láta sig varða markmið og
skipulag, mat og skilning á heil-
brigðisþjónustu, menntun heil-
brigðisstétta og framþróun heil-
brigðismála.
Að meðaltali hafa verið um 10
stjórnarfundir á ári og fulltrúa-
fundir eða aðalfundir að hausti,
skv. félagslögum. Auk þess hafa
oft verið 1—2 fulltrúafundir ár-
lega og almennir fundir. Öll vinna
hefur verið sjálfboðavina og alveg
vantar skrifstofuaðstöðu.
U við kjararíg og
nreppapólitík
Og hver hafa þá verið verkefn-
in? María segir að t.d. hafi verið
leitað umsagnar SHS um flest
frumvörp er snerta heilbrigðis-
þjónustu, svo sem frumvarp um
breytingu á lögum frá 1%9 um
verslun með áfengi, tóbak og lyf,
frumvarp til laga um félagsráð-
gjöf, frumvarp um breytingu á
lögum um fávitastofnanir, frum-
varp um ráðgjöf og fræðslu varð-
andi kynlíf og barneignir og um
fóstureyðingar og frjósemisað-
gerðir 1973—1979 og 1981, frum-
varp til laga um rekstur lyfjabúða.
Þannig hafa samtökin öðlast við-
urkenningu opinberra aðila sem
hlutlaus umsagnaraðili, án af-
skipta af -asamningum eða
hreppap'
— Löj. Kvæmt á SHS tvo
fulltrúa í i. ..origðisráði Islands,
segir Maria, en ráðið hefur verið
næstum óstarfhæft vegna fjár-
skorts og harma samtökin að svo
skuli vera, þar sem fulltrúar frá
samtökunum, auk fulltrúa frá
Læknafélaginu, Tannlæknafélag-
inu, Dýralæknafélaginu og Hjúkr-
unarfélaginu sýndu góðan áhuga á
að vinna fyrir ráðið og fannst
mikil þörf fyrir slíka stofnun.
Þá nefnir María ýmsa fundi,
sem haldnir hafa verið og fundar-
efni, sem þar hafa verið tekin til
umfjöllunar, og niðurstöður oft
birtar í dagblöðum. Má þar nefna
E.t.v. nýkjörin stjórn og fráfarandi formaður Samtaka heilbrigðisstétta. Davíð Á. Gunnarsson, formaður,
Anna Atladóttir, Magnús R. Gisiason, Arinbjórn Kolbeinsson, Svanlaug Árnadóttir og Maria
Pétursdóttir, sem nú er að láta af formennsku samtakanna.
Bridgedeild
Skagfirðinga
Þriðjudaginn 24. mars var
spilaður eins kvölds tvímenning-
ur í tveimur riðlum.
Bestu skor hlutu:
A-riðill:
Guðrún — Haukur 140
Sævin — Ragnar 121
Hjalti — Ragnar 117
Guðmundur Kr. — Gísli 114
B-riðill:
Jón H. — Ragnar 132
Magnús — Þorsteinn 125
Andrés — Gunnar 120
Garðar — Guðmundur 119
Síðastliðinn þriðjudag buðu
Húnvetningar til sveitakeppni.
Spilað var á 22 borðum og fóru
leikar þannig eftir harða og
skemmtilega keppni, að Hún-
vetningar fengu 111 vinningsstig
en Skagfirðingar 109, jafnvel
þótt þeir ynnu á 6 borðum en
Húnvetningar á 5.
Þriðjudaginn 14. apríl er
reiknað með að spila sveita-
keppni við annað bridgefélag.
Bridgedeild
Breiðfirðinga
Þrjátíu umferðum af 41 er
lokið í barómeterkeppninni og er
staða efstu para þessi:
Guðjón Kristjánsson —
Þorv. Matthíass. 476
Böðvar Guðmundss. —
Skúli Einarsson 391
Ester Jakobsdóttir —
Ragna Ólafsdóttir 329
Eggert Benónýsson —
Þorsteinn Þorst.ss. 319
Albert Þorsteinss. —
Sigurður Emilss. 288
ólafur Gíslason —
Óskar Þór Þráinss. 241
Ása Jóhannsdóttir —
Sigríður' Pálsd. 179
Bragi Bjarnason —
Hreinn Hjartars. 176
Hálldór Helgason —
Sveinn Helgason 176
Kristján Ólafsson —
Runólfur Sigurðss. 161
Næst verður spilað á fimmtu-
daginn í Hreyfilshúsinu og hefst
keppnin kl. 19.30.
Bridgefélag kvenna
Þann 6. apríl lauk parakeppni
þeirri sem hefur staðið yfir
undanfarin fimm kvöld hjá
bridgefélagi kvenna. Þegar upp
var staðið höfðu Ester og Valdi-
mar afgerandi forystu í keppn-
inni með 1010 stig sem er mjög
góð skor. Röð efstu para var
annars sem hér segir:
Ester — Valdimar 1010
Steinunn — Agnar 925
Dröfn — Einar 902
Guðríður — Sveinn 894
Sigríður Guðlaugur 889
Dóra — Guðjón 885
Kristín — Guðjón 864
Ingibjörg — Sigvaldi 858
Júlíana — Örn 850
Bridge
Umsjóni ARNÓR
RAGNARSSON
Gunnþórunn — Þorsteinn 849
Svafa — Þorvaldur 845
Árnina — Bragi 843
Alls spiluðu 36 pör keppnina.
Mánudaginn 13. apríl hefst
hraðsveitarkeppni hjá félaginu,
og enn á ný sýna konur gæsku
sína, þar sem karlmenn fá nú
tækifæri til þess að mynda par
með einhverri konunni og taka