Morgunblaðið - 11.08.1981, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. ÁGÚST 1981
19
Ákvörðun Reagans fálega
tekið í bandalagsríkjum
RÍKISSTJÓRNIR bandalagsríkja Bandaríkjanna
tóku fálega þeirri ákvörðun Ronald Reagans forseta
að hefja smíði nifteindasprengju og bentu á loforð
Bandaríkjamanna þess efnis að vopnin verði geymd í
Bandaríkjunum, en ekki staðsett utan þeirra.
Rússar og baráttumenn afvopn-
unar létu hins vegar reiði sína
óspart í ljós. „Omannúðlegt,"
„villimannlegt," „mannhatur,"
voru orðin sem sovézka fréttastof-
an Tass notaði og hún sagði að
Moskvu-stjórnin „mundi ekki
halda að sér höndum". Á heims-
ráðstefnu gegn kjarnorku- og
vetnissprengjum í Tokyo var sagt
að „hjörtu þeirra sem þráðu
heimsfrið hefðu verið fótum troð-
in“.
Opinberir talsmenn í vestræn-
um ríkjum vildu sem minnst um
málið segja. Talsmaður frú Marg-
aret Thatchers forsætisráðherra
sagði: „Ég vil ekkert láta hafa
eftir mér. Þetta er bandarískt
mál.“ Talsmaður Bonn-stjórnar-
innar sagði að þetta væri „ein-
göngu mál Bandaríkjastjórnar".
Embættismenn í Frakklandi og á
Ítalíu voru álíka fámálir.
Hins vegar er ljóst að ákvörðun
Reagans mun auka umræður um
líkur á því að meginland Evrópu
verði vígvöllur í kjarnorkustríði,
enda er almenningur í Evrópu enn
klofinn í afstöðu sinni til þeirrar
ákvörðunar NATO að staðsetja
bandarískar Pershing- og stýris-
eldflaugar í álfunni.
I Frankfurt reyndu nokkrir
tugir mótmælenda, þar af margir
„pönkararar", að ryðjast inn í
bandarísk hernaðarmannvirki í
gær. Þrjátíu voru teknir höndum,
en engan sakaði.
Einna harkalegust voru við-
brögð á Norðurlöndum. Forsætis-
ráðherra Noregs, Gro Harlem
Brundtland, sagði að stjórn
Verkamannaflokksins hefði form-
lega mótmælt ákvörðuninni. í
Svíþjóð sagði Ola Ullsten utanrík-
isráðherra: „Ákvörðun
Bandarikjanna ... táknar enn
eina hættulega og uggvekjandi
stigmögnun vígbúnaðarkapp-
hlaups risaveldanna." Hann bætti
við: „Ef menn raunverulega vilja
frið má ekki eingöngu undirbúa
stríð.“
Utanríkisráðherra Dana, Kjeld
Oleson, sagði: „Andstaða Dana
gegn framleiðslu nifteindavopna
er óbreytt."
Max van der Stoel, verðandi
utanríkisráðherra Hollands,
sagði: „Ég harma að Bandaríkin
hafa talið nauðsynlegt að taka
þessa ákvörðun." Ánnar hollenzk-
ur embættismaður sagði að ráð-
stöfunin „væri til þess eins fallin
að torvelda" NATO að leysa
eldflaugadeiluna. ítalska stjórnin
kvað ákvörðunina bandarískt
innanlandsmál og gagnrýndi að
ekkert samráð hefði verið haft við
bandalagsþjóðirnar. Borgastjór-
inn í Nagasaki, annarri tveggja
borga í Japan, sem urðu fyrir
bandarískri kjarnorkuárás, kvað
borgarbúa hneykslaða á ákvörðun
Reagans, sem hann hefði tekið á
36 ára afmæli kjarnorkuárásar
Bandaríkj amanna.
Meira að segja í Bretlandi og
Vestur-Þýzkalandi virtust emb-
ættismenn vilja fjarlægja sig frá
ákvörðun Bandaríkjastjórnar.
Talsmaður Bonn-stjórnarinnar
flýtti sér að benda á að geyma
ætti vopnin á bandarískri grund.
„Að því er sambandsstjórnin bezt
veit liggja ekki fyrir nokkrar
bandariskar áætlanir um að
geyma vopnin í Evrópu," sagði
hann.
Flokkur vestur-þýzkra sósíal-
demókrata varaði við því í dag að
ákvörðun Reagans forseta mundi
kynda undir andúð í garð Banda-
ríkjamanna og hvatti Bonn-
stjórnina til að koma í veg fyrir
staðsetningu vopnanna á þýzkri
grund.
Flokkurinn sagði í yfirlýsingu
að smíði sprengjunnar mundi
torvelda árangur í vigbúnaðarvið-
ræðum austurs og vesturs. Yfir-
lýsinguna undirritaði varafor-
maður flokksins, Hans Júrgen
Wischnewski, trúnaðarmaður
Helmut Schmidts kanzlara.
Brezkur embættismaður sagði:
„Komi einhvern tíma til mála að
tefla fram vopnunum verða að
fara fram umræður, hafa verður
samráð."
Hópar stjórnarandstæðinga í
Bretlandi búa sig undir baráttu
gegn vopnunum. „Verkamanna-
flokkurinn er eindregið mótfall-
inn smíði nifteindasprengjunnar,"
sagði Michael Foot, leiðtogi
flokksins, sem er hlynntur ein-
hliða afvopnun. „Eitt hættu-
legasta og viðurstyggilegasta ein-
kenni nifteindasprengjunnar er
að hún eykur líkurnar á kjarn-
orkustríði og gæti fært okkur nær
þeirri brjálæðislegu hugmynd að
hægt sé að heyja svokallað tak-
markað kjarnorkustríð," sagði
hann.
Frank Allaun, þingmaður
Verkamannaflokksins, sagði:
„Jafnvel þótt þessar sprengjur
verði geymdar í Bandaríkjunum
eru þær ætlaðar til nota í Evr-
ópu.“
Brezk blöð lýstu yfir stuðningi
við ákvörðunina með tveimur
undantekningum, lögðu áherzlu á
óbeit sína á vopnunum, en kváð-
ust fylgjandi smíði þeirra til þess
að hræða Sovétríkin og koma í
veg fyrir útþenslu þeirra og
hvöttu Evrópumenn til að gera
slíkt hið sama.
„Reagan forseti tók rétta
ákvörðun," sagði Daily Mail.
„Bandamenn hans á meginland-
inu ættu að sýna hugrekki og
skilning á því hvað þeim er
sjálfum fyrir beztu með því að
styðja við bakið á honum.“ Blaðið
fordæmdi ótta fólks við sprengj-
una, sagði að hún væri ekki
smíðuð til að henni yrði varpað á
stóra þéttbýliskjarna og kvað
hafa hafa þann eina tilgang að
hræða Rússa frá því að gera
stórfellda innrás með skriðdrek-
um í Mið-Evrópu. „Nifteinda-
sprengjan er hræðilegt hernaðar-
legt mótvægi gegn hræðilegri og
sívaxandi rússneskri hernaðar-
ógnun," sagði Mail.
Blaðið Sun hrósaði Reagan
fyrir „festu“ og sagði að nift-
eindasprengjan yrði skjöldur
gegn hvers konar skyndiárás
Kremlverja á Evrópu. Daily
Express sagði í fyrirsögn: „Þessi
hræðilega en illa nauðsyn" og
Daily Telegraph kvað Reagan
hafa sýnt „dæmigerða dirfsku og
forystuhæfileika.“ The Guardian
varaði við sprengjunni og Morn-
ing Star, málgagn kommúnista,
fordæmdi hana.
Peking-stjórnin tók ekki undir
stór orð Kremlverja. Kínverska
fréttastofan birti fréttina án at-
hugasemda.
Bandaríkin eru ekki eina land
heimsins er ræður yfir tækni til
að framleiða nifteindavopn. Val-
ery Giscard d’Estaing fyrrum
forseti tilkynnti í fyrrasumar að
Frakkar hefðu gert tilraun með
nifteindasprengju. En hann tók
aldrei um það ákvörðun hvort
framleiðsla skyldi hafin og eftir-
maður hans, Francois Mitterrand,
hefur heldur ekki tekið ákvörðun.
Sýrlenskir hermenn og kristnir falangistar
skiptust á stórskotahríð í hafnarhverfi Beirút
blossa
Beirút
Beirút. 10. ágúst. AP.
MIKLIR eldar loguðu i morgun i
hafnarhverfi Beirút eftir átök
kristinna falangista og sýr-
lenskra hermanna i gærkvöldi.
Beitt var stórskotaliði og eld-
flaugum og loguðu eldar i að
minnsta kosti 14 vöruskemmum.
Yfirvöld i Libanon sögðu
skemmdir miklar, en höfnin i
Beirút er ein helsta tekjulind
stjórnvalda. Átökin i Beirút um
helgina eru hin mestu eftir að
friðarnefnd Araba lýsti yfir
vopnahléi milli kristinna manna
og Sýrlendinga þann 9. júni
síðastliðinn.
Castró
í Mexíkó
(’ozuoel, Mexikó. 10. ágúst. AP.
FÍDEL Castró, forseti Kúbu. var i
opinberri heimsókn i Mexikó um
helgina. Castró rseddi við Jose
Ijopez Portillo, forseta Mexfkó, i
borginni Cozuoel. Castró var sagð-
ur hafa þrýst á Portillo, að hann
heitti sér fyrir því, að Kúbu verði
hoðin þátttaka I viðræðum 22 rikja;
þróunarrikja og iðnrikja, sem
fyrirhugaðar eru f Cancun i Mexi-
kó i október næstkomandi.
Ronald Reagan, forseti Banda-
ríkjanna, verður meðal þjóðarleið-
toga á ráðstefnunni en hann hefur
Mótatímbur
Hagstætt verð/góð greiðslukjör
Höfnin í Beirút er skammt frá
miðborginni, sem hefur orðið illa
úti í borgarastyrjöldinni í Líban-
on. ísraelskar orustuþotur rufu
hljóðmúrinn yfir borginni í gær,
annan daginn í röð.
Á laugardag skýrðu ísraelsk
yfirvöld frá því, að skæruliðar
PLO hefðu ráðist á kristna falang-
ista skammt fyrir norðan landa-
mæri ísraels í Líbanon. Engar
fréttir hafa borist af mannfalli en
kristnir menn svöruðu skothríð
PLO. Samtök PLO í Beirút segja,
að á ferðinni séu smáir flokkar
palestínskra skæruliða, sem ekki
séu innan raða PLO og samtökin
geti ekki spornað við vopnahlés-
brotum þeirra.
Shafik Wazzan, forsætisráð-
herra Líbanon, átti í gærkvöldi
viðræður við Hafez Assad, Sýr-
landsforseta, í Damaskus, höfuð-
borg Sýrlands.
Flugumferðarstjórar úr heraflanum koma til Washington til að taka við störfum flugumferðarstjóra
sem eru i verkalli.
Átök
uppí
gert að skilyrði fyrir nærveru sinni,
að Kúba verði ekki meðal þátttöku-
þjóða á ráðstefnunni. Beiðni Kúbu
um þátttöku hefur þrívegis verið
hafnað. Fréttaskýrendur segja, að
Castró hafi ekki haft árangur sem
erfiði í Cozuoel.
Timburverzlunin Völundur hf.
KLAPPARSTÍG 1 S. 18430