Morgunblaðið - 29.11.1981, Qupperneq 16

X 6 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. NÓVEMBER 1981
ÓSKAR GÍSLASON ERLENDUR SVEINSSON HELGI GESTSSON ÞORSTEINN JÓNSSON GÍSLI GESTSSON HRAFN GUNNLAUGSSON
Kvikmyndin Útlaginn hefur verið
mikið í fréttum að undanförnu og er
það að vonum, því nú hafa tæplega
30 þúsund manns séð þessa dýrustu
íslensku kvikmynd til þessa og hún
hefur verið valin framlag Islands til
keppni um Óskarsverðlaunin vest-
anhafs. Hún verður sýnd á kvik-
myndahátíðinni í Berlín í febrúar á
næsta ári og eftir það verður hafist
handa við að kynna hana er-
lendum aðilum af fullum krafti. Nú
um helgina verður Útlaginn sýndur
á Sauðárkróki og í Keflavík og verið
er að Ijúka við að texta myndina á
ensku. Morgunblaðið ræddi í vik-
unni við tvo leikara sem fara með
stór hlutverk í Útlaganum, þau Arn-
ar Jónsson og Tinnu Gunnlaugs-
dóttur, og leitaði einnig álits nokk-
urra kunnáttumanna á sviði kvik-
myndagerðar á verkinu.
„Vönduð og
smekklegu
• „ÚTLAGINN er vönduð og
smekkleg mynd,“ var það eina sem
l'orsteinn Jónsson kvikmyndaKerð-
armaður vildi segja er hann var
beðinn að láta álit sitt í ljós.
„Listilega
unnin myndu
• „Það er nú orðið dálítið langt
síðan é(t sá myndina," sagði Gísli
Gestsson kvikmyndagerðarmaður,
„en ég var ákaflega hrifinn af
tæknivinnunni og mér fannst
kvikmyndatakan frábær. Þetta er
listilega unnin mynd og ég hvet
alla til að sjá hana. Enginn Islend-
ingur ætti að láta hana fram hjá
sér fara.“
„Stórkostleg
framkvæmd44
• Krlendur Sveinsson kvikmynda-
gerðarmaður og forstöðumaður
Kvikmyndasafnsins sagði: „Þetta
er fyrst og fremst stórkostleg
framkvæmd og ánægjulegt að
þetta skyldi vera hægt. Eg held að
þetta sé það besta sem gert hefur
verið á þessu sviði hér á landi
hingað til. Kvikmyndatakan er
geysi góð og þá á ég ekki bara við
útisenurnar og landslagið, heldur
ekki síður inniatriðin, þar sem lýs-
ingin er ekki lík neinu sem gert
hefur verið hér áður. Búningarnir
eru skemmtilegir í litunum, en
kannski svolítið nýir eins og oft
vill verða. Ef ég á að tiltaka ein-
hvern veikleika, þá er hann sá að
mínum dómi, að það skortir nokk-
uð á dramatíska framvindu og
þróun persónanna sem við sögu
koma.“
„Sú besta
til þessa“
• „Eg vil meina að þetta sé besta
íslenska kvikmyndin til þessa,"
sagði Oskar Gíslason ljósmyndari
og kvikmyndagerðarmaður, „bæði
hvað varðar leik og að öðru leyti.
Ég var mjög hrifinn þegar ég sá
hana og spáði henni strax góðum
dómum og þá hefur hún líka hlot-
ið. Leikurinn er hreint ágætur,
sérstaklega hjá atvinnuleikurun-
um.“
„Heilsteypt
verk“
• „Stærsti kosturinn við ÚTLAG-
ANN er hve myndin er heilsteypt
verk,“ sagði Hrafn Gunnlaugsson
kvikmyndagerðarmaður, „Agúst
hefur sannað það enn einu sinni,
að hann hefur gott auga fyrir
samhengi og framvindu. Margar
sviðsetningarnar eru stórbrotnar
og heildaraðferð leikstjórnarinnar
er athyglisverð. Burtséð frá ágæti
myndarinnar, þá er það stórkost-
legt að til skuli menn með þennan
stórhug og jafnframt er sorglegt
hve stjórnvöld eru sein að koma til
móts við þessa stórhuga. Kvik-
myndagerð á mjög á brattann að
sækja, þrátt fyrir það, að þetta er
sú listgrein sem getur sagt okkur
mest um okkur sjálf í samtíman-
um.“
„Sér-íslensk,
sem betur fer“
• Helgi Gestsson framkvæmda-
stjóri hjá kvikmyndafélaginu
Norðan 8 hf. sagði: „Mér finnst
þetta mjög góð mynd. Einkar vel
unnin og Isfilm til mikils sóma.
Islensku myndirnar fara stöðugt
hatnandi, listrænt séð og þessi er
jafn sér-íslensk og þær, sem betur
fer. Ég óska aðstandendum henn-
ar góðs gengis með þetta.“
„Allur leikur er fyrst og
— Nei, ég fann ekki fyrir því að það væri svo
mjög frábrugðið að leika í kvikmynd og að leika á
sviði, segir Tinna Gunnlaugsdóttir, sem fer með
hlutverk bórdísar Súrsdóttur í Útlaganum. — Ein-
beitingin er nákvæmlega hin sama. Maður þarf á
allri einbeitingu sinni að halda, og leikur, hvar sem
hann fer fram, er fyrst og fremst fólginn í einbeit-
ingu.
— Hvernig samdi ykkur Þórdísi
Súrsdóttur?
— Það var ekki erfitt að setja
sig inn í hugarheim hennar þegar
búið var að átta sig á þeim lög-
málum sem líf hennar og þjóðfé-
lag þessa tíma snerust um. Að
vísu er sú leið farin í myndinni að
draga saman tímann, þannig að
átján ára útlegð Gísla Súrssonar í
sögunni verður að tveggja ára
tímabili. Þetta raskar að sumu
leyti því sem er verið að lýsa og
óneitanlega er mikill munur á
átján árum og tveimur í ævi
manns. Það kemur heldur ekki
fram í myndinni hvað þeim syst-
kinum, Gísla og Þórdísi, hefur far-
ið á milli þegar söguþráður mynd-
arinnar hefst. I Gísla sögu Súrs-
sonar hefur bróðir Þórdísar gert
henni ýmsa skráveifu áður en það
verður drifkraftur númer eitt í lífi
hennar að koma því til leiðar að
hann verði drepinn. Meðal annars
var hann búinn að láta drepa fyrir
henni vonbiðil og ýmislegt fleira
hefur hann gert henni til miska,
svo hún hefur haft ærna ástæðu
til að hefna harma sinna þótt ekki
kæmi fleira til en það sem áður er
orðið. Þegar þetta var lagt til
grundvallar var ekki ýkja flókið
að setja sig í spor hennar og skilja
ástæðurnar sem lágu að baki gerð-
um hennar. Þórdís var barn síns
tíma og fór þær leiðir sem færar
voru og jafnvel sjálfsagðar á þeim
tíma.
— Kn hvað gerir Þórdís þegar
hún hefur fengið því framgegnt sem
hún stefnir að allt frá því maður
hennar er veginn við hlið hennar í
rekkjunni? Hvar stendur hún sem
manneskja þegar hún í heyranda
hljóði segir skilið við Börk, fyrrum
mág sinn, sem hún tekur sér fyrir
mann eftir að Gísli hefur myrt
Þorgrím bónda hennar? Þegar hún
hefur haft þau not af Berki sem hún
ætlar sér og stikar á brott í þeim
töluðum orðum? Heldurðu að hefnd-
in hafi verið sæt?
— Ég býst við að sú tilfinning
hafi sótt að Þórdísi og ég sé ekki
fyrir mér hvað hún hefur getað
tekið sér fyrir hendur þegar þráð-
urinn slitnar í lok myndarinnar.
Kannski hefur henni fundizt að nú
væri hún búin að gera skyldu sína.
Að nú hefði henni loks tekizt að
kasta af sér þeirri skömm að
bónda hennar hefði ekki verið
hefnt, en á þessum tíma var það
einhver mesta lágkúra sem hugs-
azt gat. En tilfinningar hennar
hafa verið blendnar, eins og til
dæmis má sjá af því að hún leggur
til Eyjólfs gráa í lokin. Það hefur
verið sárt fyrir þau systkini bæði,
að allt hefur lagzt á eitt að gera
þau að þessum svörnu andstæð-
ingum sem ekki geta útkljáð sín
mál með öðru en vígi á víg ofan.
— Hvernig tilfinning er það að
sjá sjálfan sig á kvikmyndatjaldinu?
— Skrýtin. Nokkuð óraunveru-
leg.
— Ilvernig bar það til að þú lagð-
ir fyrir þig leiklist?
— Það var nú eiginlega tilvilj-
un. Skrýtin tilviljun af því að
fram eftir aldri — á meðan ég
vissi alls ekki hvað ég vildi verða
þegar ég væri orðin stór — var ég
þó alltaf klár á einu. Ég ætlaði sko
ekki að verða leikkona. Ætlaði
ekki að verða leikkona eins og
mamma. Áreiðanlega hefur það
verið fyrir áhrif frá móður minni,
Herdísi Þorvaldsdóttur, að leik-
arastarfið freistaði mín ekki þá.
Frá því að ég mundi eftir voru
alltaf einhverjir að segja: Og þú
ætlar náttúrulega að verða leik-
kona, þú sem ert svo lík mömmu
þinni. — Mín viðbrögð við þessu
voru þau að ég vildi fyrir alla
muni verða eitthvað annað. Fyrir
mér hefur mamma alltaf verið
fyrst og fremst mamma mín. Líka
þegar ég var að fara niður í leik-
hús þegar ég var lítil og hún stóð
kannski á sviðinu í miðri æfingu.
Þá sá ég aldrei persónuna sem hún
var að túlka. Ég sá bara mömmu.
Ég held líka að mamma hafi —
kannski ómeðvitað — viljað hlífa
okkur börnunum við þessu. Leik-
arastarfið gerir til manns óhemju
miklar kröfur. Vinnutíminn sam-
ræmist illa venjulegu fjölskyldu-
lífi. Starfið er illa launað, afkom-
an er óörugg og svo tekur þetta
mjög á taugarnar. Ekki svo að
skilja að þetta sé allt svona voða-
lega neikvætt. Langt í frá. Bjarta
hliðin á málinu er yfirsterkari.
Auðvitað. Annars stæði enginn í
þessu.
En þegar ég var búin í mennta-
skóla vissi ég ekkert að hverju ég
ætti að snúa mér. Ég byrjaði á því
að leggjast í ferðalög. Axlaði mín
skinn og flakkaði um heiminn
heilan vetur. Svo lá leiðin heim
aftur og þá byrjaði ég í líffræði í