Morgunblaðið - 29.11.1981, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. NÓVEMBER 1981
GRÓÐAVEGUR
Kannabis-
bændur í
sæluvímu
Á vesturströnd Bandaríkj-
anna fer fram allsérstæð
ræktun, sem gefur af sér gull
og græna skóga. Hér er þó
bara um að ræða ofboð
venjulega hampjurt. Hún
heítir raunar cannabis sativa,
og munu sjálfsagt margir við
nafnið kannast, þótt ekki séu
þeir sérfræðingar í grasa-
fræði. Þaö eru einkum Kali-
forníumenn, sem rækta hana
og selja, og eiga í harðvítug-
um deilum um þessa nýju at-
vínnugrein.
Þessi „aukabúgrein" gefur
núorðið meira í aðra hönd í
Kaliforníu en annars konar
ræktun í skauti jarðar. Er
þetta staðreynd, sem embætt-
ismenn eru nauðbeygðir til aö
viðurkenna. Steve Helsley yfir-
maður fíkniefnadeildarinnar í
Kaliforníu segir, aö á þessu ári
hafi orðið metuppskera og
megi álykta að andvirði henn-
ar sé um 8 milljarðar króna. Af
ýmsum öðrum tölum má hins
vegar ráða aö raungildi fram-
leiðslunnar sé allt að fimm
sinnum meira.
Jurtin cannabis sativa hefur
Ijósgræn smátennt blöð og
getur orðið um 4 metrar á
hæð. Mest er hún ræktuð í
skógarrjóðrum
fjarri manna-
byggðum, í eyðimörk-
um, á stórum maísökr-
um, í bakgörðum, á
svölum og á útivistar-
svæðum fyrir almenn-
ing. „Við fundum rækt-
unarstöðvar í mörgum
þjóðgörðum, á vernd-
arsvæðum indíána og
jafnvel á landsvæöi,
sem aðeins herinn hefur
til umráða,“ segir fulltrúi
fíkniefnalögreglunnar í
Ukiah í Norður-Kali-
forníu.
um. Þeir nota í þessu skyni
alls skyns sprengjugildrur,
strengja yfir svæöin víra, sem
tengdir eru skotvopnum,
þannig að sé stigið á þá,
hleypur skot af. Einnig hafa
þeir oddastaura svipaða þeim
sem Viet-cong-skæruliðar í
Víetnam notuðu á sinum tíma,
en margir „cannabisbændur"
börðust í Víetnam.
Mesta hættusvæðið er
norður af San Francisco. Það
nær yfir um 16.000 fermílur og
skiptast þar á hrjóstrugar
hæðir og dalir. Þó segir lög-
reglan að fæstir þeirra, sem
leggja stund á cannabisrækt-
un séu ótíndir glæpamenn.
Þetta eru ýmsar manngerðir,
allt frá ungum hippum, sem
hafa snúið aftur til náttúrunn-
ar, og efnuðum hjónakornum
á bezta aldri uppi í virðulega
presta. Séra Sawyer, fyrrum
háskólaprestur, var nýlega
tekinn höndum fyrir að lemja
til óbóta þrjá unga menn, sem
reyndu að stela cannabisupp-
skerunni hans.
Hvernig skyldi standa á allri
þessari cannabisræktun í
Bandaríkjunum? Á henni er
ofur einföld skýring. Til
skamms tíma fengu cannab-
isneytendur nægju sína af
i ágústmánuði sl. gerði lög-
reglan í Santa Barbara upp-
tækar 1.000 cannabisplöntur
aö verðmæti um 14 milljónir
króna. Sú ræktunarstöð var
aðeins nokkra kílómetra frá
húsi Ronald Reagans á vestur-
ströndinni Fyrir skömmu fund-
ust um 8.000 plöntur í gili
skammt frá Carmel. Var verö-
mæti þeirra áætlað um 115
milljónir króna. Ur hverri
plöntu má vinna a.m.k. eitt
pund af „grasi“, og hvert pund
er selt á um 15 þúsund krónur
á götum úti.
En ræktun cannabisjurtar-
innar fylgja ekki aöeins gull og
grænir skógar án skatta og
skyldna. Þetta er hættuleg iðja
og stundum jafnvel lífshættu-
leg. Meira en tugur manna,
sem við hana hefur fengizt eða
haft einhver afskipti af málum
þessum, hefur fallið fyrir
morðingja hendi. Þar á meðal
eru þrír lögfræðingar. Morð
þessi hafa verið framin á
svæðinu frá sléttum Okla-
homa til Sierra Nevada í Kali-
forniu.
Tummey saksóknari segir
það vera gríðarlegt hættuspil
aö fara út á ræktunarsvæðin á
uppskerutírna. Hann segir að
„cannabisbændur" hafi gripiö
til ýmissa varúöarráöstafana
til þess að halda lögreglu og
þjófum frá ræktunarsvæðun-
Metuppskeran í ár er virt á
um átta milljarða króna.
„grasi“ frá Mexíkó. Carter-
stjórninni tókst hins vegar aö
fá stjórnvöld í Mexíkó til þess
að eyðileggja helztu ræktun-
arsvæðin með eiturefnum, og
þá misstu cannabisneytendur
stóran spón úr aski sínum.
Þótt flutt sé inn cannabis í
stórum stíl frá Colombíu og
eyjunum í Karíbahafi nægir
það hvergi til að svala hinni
gríðarlegu löngun bandarískra
neytenda. Talið er að dagleg
neysla landsmanna sé 14
tonn. Kaliforníumenn hafa ný-
lega byrjað á ræktun á nýju
afbrigði cannabisjurtarinnar,
sem nefnist Sinsemilla og gef-
ur af sér afar sterk fíkniefni.
Enda þótt lögreglan hafi
sýnt vasklega framgöngu í
málum þessum telja yfirvöld í
Sacramento, höfuöborg Kali-
forniu, og Washington að þau
eigi lítinn forgang að hafa. Séu
menn á annað borð dæmdir í
fangelsi í fíkniefnamálum,
sleppa þeir iðulega mjög fljótt
út aftur. Flestir cannabis-
ræktendur sleppa með áminn-
ingu. Fíkniefnalögreglan
kvartar sáran undan skorti á
mannafla, fé og leitarflugvél-
um.
— WiLLIAM SCOBIE
VER
UNDRALAND
Allt geng-
ur eins og
í sögu hjá
Karli og Di
Tæpir fjórir
mánuðir eru liðnir
frá því að brezka
þjóðin fagnaöi
brúðkaupi Karls
prins og lafði
Diönu Spencer af
heilum hug og með
miklum glaum og
gleði. Eins og fram
hefur komið í frétt-
um hafa nú hjóna-
kornin enn glatt
brezku þjóðina
með þeim tíðind-
um, að þau eigi
von á erfingja.
Hinn ungi prins
eða prinsessa mun
líta dagsins Ijós í
júní næstkomandi
og ganga næst föð-
ur sínum aö ríkis-
erfðum. Barnið á
því í vændum þjóð-
höfðingjatign, ef
ekkert óhapp hend-
ir það og núverandi
stjórnskipan helzt
óbreytt.
Þessar fréttir
voru gerðar heyr-
inkunnar sólarhring
eftir að prinsessan
hafði veriö við-
stödd, er drottning-
in setti þingið, en
það var í fyrsta sinn
sem hún kom fram
við meiriháttar at-
höfn á vegum ríkis-
ins. Öll brezk
dagblöö birtu
myndir af henni við
þingsetninguna, og
hið æruverðuga
dagblað The Times
komst svo aö orði
aö prinsessan hefði
„verið tindrandi frá
hvirfli til ilja“.
í daglegu tali er
prinsessan oftast
einfaldlega nefnd
lafði Di, eins og hún
var kölluö áður en
hún gifti sig. Hún
hefur á skömmum
tíma öðlast meiri
vinsældir en aðrir
fulltrúar konungs-
fjölskyldunnar. Ný-
lega fór hún um
Wales ásamt Karli
prins og vakti mikla
hrifningu. Einkum
snart hún hjörtu
Wales-búa, er hún
mælti hikandi
nokkur orð á velsku
um þeið og hún
veitti viðtöku borg-
arlyklum Cardiff.
Prinsessan hefur
raunar náð þvílíkum
vinsældum, að Karl
hennar þykir jafnvel
hafa falliö í skugg-
ann. Þegar þau
koma fram saman,
viröist hún eiga
miklu meiri hylli
áhorfendaskarans.
Allt frá því að
Karl og Díana lýstu
yfir því, að þau
hygðust ganga í
hjónaband hafa
verið upp miklar
vangaveltur um,
hvenær þau myndu
eignast fyrsta barn-
ið. Raunar er það
Stundum sýnist
prinsessan jafnvel
skyggja á eigin-
manninn.
eitt veigamesta
hlutverk Karls í líf-
inu að geta erfingja
aö brezku krún-
unni, og verður ekki
annað sagt en að
hann hafi þar staðið
sig með prýöi.
Á ferð sinni um
Wales skoðuðu
ungu hjónin fæö-
ingadeild á sjúkra-
húsi þar. Það vakti
athygli nærstaddra
hvílíkan áhuga Karl
prins sýndi því sem
þar bar fyrir augu,
enda þótt fáa muni
hafa rennt grun í
hvar fiskur lá undir
steini.
Menn hafa geng-
ið út frá því sem
vísu aö ungu hjónin
myndu fyrr en síðar
auka kyn sitt, og al-
mennt er talið að
þau muni á næstu
árum gera að því
gangskör að eign-
ast a.m.k. tvö börn
til viöbótar.
Gert er ráö fyrir
aö drottningin telji
æskilegt aö ungu
hjónin geti lifað
eðlilegu fjölskyldu-
lífi í nokkur ár, áður
en Karl tekur við
konungdómi. Er
þetta talin ein
helzta ástæðan fyrir
því, að hún ætli
ekki að afsala sér
krúnunni í hendur
syni sínum á næst-
unni.
— ROBIN
LUSTIG
LÆKNAVISINDIN
Listin að friða
forfeóurna
Dagur er að kvöldi kominn í
Yenn, litlu þorpi ekki langt frá
Dakar, höfðuborg Senegal, og
þegar dimmir tónar trumbunn-
ar kveöa við í kyrröinni setjast
þorpsbúarnir 300 í sandinn þar
sem þeir taka til viö að syngja
og bíða komu töframannsins.
Það, sem nú stendur til, heitir
„ndop“ á máli innfæddra og er
eins konar miðilsfundur þar
sem lækningar fara fram.
Þessi uppákoma er trúlega
ofvaxin skilningi flestra Vestur-
landabúa og jafnvel innfæddir
læknar, sem menntaðir eru á
Vesturlöndum, geta ekki skýrt
hana að neinu gagni. „í hvert
sinn sem reynt er að skýra þetta
á vísindalegan hátt verður
niðurstaðan sú, að það er ekki
hægt,“ sagði Momar Gueye, 35
ára gamall senegalskur sálfræö-
ingur við heilsugæslustöðina í
Dakar.
Daouda Seck er einhver
þekktasti töfralæknirinn á þess-
um slóöum og það var hann
sem stjórnaði athöfninni í Yenn.
Seck er af 13. kynslóð töfra-
lækna í sinni ætt og var að
þessu sinni að taka þátt í 12.
lækningasamkomunni á árinu.
Að baki honum opnast
mannhringurinn og fjórir menn
bera sjúklinginn inn á svæðið.
Hann er lamaður fyrir neðan
mitti — fórnarlamb óánægðs
anda að því er Seck segir.
„Hvítu mennirnir öðluðust þekk-
ingu sína að deginum, en við
Afríkubúar að nóttinni. Það er á
nóttinni sem andar forfeðranna
tala til okkar og segja okkur
hulda dóma,“ segir hann.
Seck skipaði svo fyrir að gert
skyldi lítið skýli við hús veika
mannsins og hornum, kjöti og
blóði fórnaruxans komið þar
fyrir. Einnig var gerð lítil hola í
jörðina og hún fyllt með rótum
sjö jurta og heilmiklu af súrri
mjólk. Þarna á andinn að taka
sér bólfestu og þiggja fórnar-
gjafir veika mannsins, sem hann
færir honum í viku hverri.
Afríkumenn trúa því, að
geðsjúkdómar stafi af ásókn
óánægðs anda einhvers forfeðr-
anna og að töfralæknirinn sé
eini maðurinn, sem geti ráöið
einhverja bót á þeim því að
hann kunni tökin á andaheimin-
um. Ekki er neitt vitaö um það
hve almennt það er, að leitað sé
á náðir töfralækna, en þeir, sem
þessi mál hafa rannsakað, telja
sig þó vita hvers vegna töfra-