Morgunblaðið - 06.06.1982, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. JÚNÍ 1982
Sjórinn veitir frelsi
Á Fossvogsbletti 18, sem er lítið hvítt hús aö mestu gert úr viði og stendur
við Eyrarlandið í Fossvogi, búa Gísli Gunnarsson fyrrverandi skipstjóri og
kona hans. Allt í kringum húsið hans Gísla er verið að reisa ný hús með
tilheyrandi gauragangi og látum, hamarshöggum, vélaskrölti og bílahljóðum,
hrópum og köllum. Gísli er trillukarl og var nýkominn í land þegar ég
bankaði uppá. Hann kom til dyra á sokkunum, í gallabuxum og blárri
duggarapeysu. Hann er með grásprengt hár og hvíta skeggbrodda.
— Hann er úti friðurinn, sagði
ég og leit yfir byggingarsvæðið við
bæjardyrnar hjá Gísla.
„Já, hann er illa úti friðurinn,"
sagði Gísli og „gerðu svo vel að
stíga í bæinn." Hann gekk að vest-
urglugganum á húsinu og horfði
út á stórt grátt hús stutt frá.
„En verst þykir mér þó að hafa
misst útsýnið yfir í voginn," sagði
hann. „Aður en þeir fóru að
býggja hér gat maður litið út í
Fossvoginn og notið útsýnisins og
jafnvel spáð svolítið fyrir um
veðrið."
— Ertu veðurglöggur?
„Já, ég held það megi frekar
segja það en hitt,“ svaraði Gísli af
hógværð, sem einkenndi það
spjali, sem átti eftir að fara fram.
„Það hefur komið fyrir að maður
hefur snúið við hér á dyrahellunni
eftir að hafa gáð til veðurs og lit-
ist illa á blikuna, því veðrið er
sterkt afl og ég býð því ekki birg-
inn.“
Gísli er fæddur og uppalinn á
Grundarfirði. Það var árið 1920,
sem hann kom í heiminn, rétt
fyrir áramót eða 30. desember.
„Ég hangi rétt í árinu," sagði Gísli
þegar hann fór að rifja þetta upp.
Foreldrar hans voru þau Gunnar
Guðmundsson og Matthildur
Hrefna Jónsdóttir. Faðir hans var
bóndi og sjómaður, sem var mjög
algengt í þá daga ef bóndinn bjó
ekki langt frá sjónum. Gunnar
átti trillu og stundaði sjóinn vor
og haust. Með honum komst Gísli
fyrst á sjóinn. Þá var aðaivett-
vangur Gísla í fjörunni eins og
gengur og gerist og ugglaust hefur
honum þótt gaman að vera í snert-
ingu við sjóinn því hann hefur
ekki gert neitt annað um ævina en
vera sjómaður. Og þykir mörgum
nóg.
— Hvað er það við sjóinn, Gísli,
sem fær menn eins og þig til að
stunda hann alla ævi og hugsa
ekki um annan starfa en sjó-
mennskuna?
„Það er margt og margt gott.
Sjórinn veitir frelsi. Sjómaðurinn
nýtur meira einstaklingsfrelsis en
aðrir menn. Hvert skip er ríki út
af fyrir sig. Jú, sjórinn hefur upp
á margt að bjóða. A sjónum tengj-
ast menn náttúrunni á allrahanda
máta og það er eins með bóndann,
sem ekki getur yfirgefið jörðina
sína, og sjómanninn, sem ekki get-
ur yfirgefið sjóinn. Náttúran spil-
ar þar inní. Það finnst mér.“
Gísli varð háseti 14 ára á 16
tonna báti, sem gerður var út frá
Grafarnesi í Breiðafirði. Síðan var
hann á hinum og þessum bátum
um árabil eða þangað til hann fór
í Sjómannaskólann í Reykjavík
1948. „Var þá búinn að ná tilskild-
um tíma og vel það. Þá var Friðrik
V. Ólafsson skólastjóri og kenndar
voru ágætisgreinar, sem ég vona
að séu þar enn við lýði.“
Gísli kom út úr Sjómannaskól-
anum með fiskimannaprófsrétt-
indi eins og það var kallað en það
þýddi að hann mátti stjórna eins
stóru skipi og verkast vildi ef það
var aðeins kallað fiskiskip. Hann
varð fyrst skipstjóri á Andvara,
sem Hafsteinn heitinn Bergþórs-
son gerði út frá Reykjavík. Síðan
var hann á ýmsum skipum fram
til 1971 þegar hann hætti for-
mennsku.
Gísli var ekki á því að segja sög-
ur frá sinni skipstjóratíð og held-
ur ekki sögur, sem hann hafði
heyrt, sannar eða lognar. „Það er
vandi að segja lygasögu svo hún
njóti sín. Það þarf að hafa ríka
frásagnargáfu, annars nýtur iyga-
saga sín ekki. Ég hef ekki þá náð-
argáfu. En það var vissulega
spaugað mikið og spjailað um
borð. Mikið rætt um lífið og tilver-
una.“
— Og hvaða augum lítur þú líf-
ið og tilveruna?
„Það fer eftir því á hvaða ald-
ursskeiði maður er, hverjum aug-
um maður lítur tilveruna. Það
breytist allt eftir raunveruleikan-
um, sem maður upplifir. Ef maður
kynntist henni nú allri á unga
aldri þá væri engin æska til. Mað-
ur er alltaf að kynnast tilverunni
fram á síðustu daga lífsins. Þann-
ig er náttúran. Lífið yrði til-
gangslítið ef ætti að gera það allt
upp á einum degi og ég hef þá trú
að lífið verði tilgangsminna eftir
því sem maðurinn slítur sig meira
úr tengslum við náttúruna. Því
minna virði verður lífið. Landið,
sjórinn, dýrin og mennirnir. Allt
er þetta eitt samspil. Tilveran
kemur manni alltaf á óvart og
maður sér aldrei við henni enda er
það jafngott, því ef maður vissi nú
hvað næsti dagur bæri í skauti
sér, yrði ekkert gaman að lifa
þann dag. Ekkert spennandi. Það
er óvissan sem gerir lífið eftir-
sóknarvert."
— En trúir þú þá á líf eftir
dauðann?
„Það er að mínu viti enginn vafi
á því að líf er eftir dauðann. Það
er margt, sem maður fær aldrei
skilið, en mér hefur alltaf fundist
að það sé miklu meira en bara
þetta líf. Enginn veit hvað það er,
og þó ég trúi á líf eftir dauðann er
ekki þar með sagt að ég sé trúaður
maður. Ég hefði sennilega verið
talinn heiðingi hér áður fyrr, svo
sjaldan fer ég i kirkju. Hvernig er
það annars? Eru ekki allir menn
trúaðir? Því sá sem ekki trúir á
hvorki eitt né neitt. Hann er ekki
neitt. Það finnst mér.“
— Hvernig útskýrir þú það?
„Nú, líttu bara á trúarbrögðin í
heiminum. Þau eru nærri því eins
mörg og kynstofnarnir. Allir hafa
sinn guð að trúa á en vita ekki svo
vel hvað það er. Enginn veit hvað
það er og ég held það verði aldrei
skýrt. Og ég held að lífið sé miklu
meira en mannlegt auga sér og
skynsemin greinir."
— En svo við snúum okkur aft-
ur að sjónum. Þú hefur aldrei orð-
ið afhuga honum á nokkurn hátt?
„Nei, það hef ég aldrei orðið
enda grufla ég í þessu enn að
nafninu til. Eg á mér trillu í
Reykjavíkurhöfn en get ekki sagt
ég sé fengsæll frekar en gerist og
gengur. Það er ekki gott að vera
trillukarl í Reykjavík. Hafnar-
aðstaðan er borginni til hreinnar
skammar ef hægt er að tala um
nokkra aðstöðu í þessu sambandi.
Það er sagt að ekkert sé gert fyrir
okkur trillukarlana í höfninni
vegna þess að við gefum ekkert af
okkur til þjóðarbúsins. Það vil ég
Spjallað
við Gísla
Gunnarsson
fyrrverandi
skipstjóra
ekki skrifa undir. Enginn er svo
lítils virði að hann hafi ekki ein-
hvern tilgang."
— Nú er mikið verið að tala um
ofveiði og veiðitakmarkanir.
„Veiðitakmarkanir eru af því
góða. Það finnst mér. Það verður
aldrei lifað í þessu landi ef fiskinn
þrýtur í sjónum. Með nútíma-
tækni og þróun hennar getur það
vel gerst að fiskurinn hverfi.
Hann er ekkert annað en náttúru-
auðlind og að hann sé eitthvað
ísafjörður:
„Það er meiri spenna
í hrefnuveiðunum “
Niðri á bryggju á ísafirði í ágæt-
is veðri var Konráð Eggertsson sjó-
maður að dytta aö hrefnuveiðibyss-
unni frammi í stafni á hrefnuveiði-
bátnum Pólstjörnunni frá ísafirði.
Hann var reyndar að sjóða eitt-
hvað saman þegar við hittum hann
og neistaflugið var í algleymingi.
Hann gerði hlé á vinnu sinni og
bauð niður í lúkar. Konráð hefur
stundað hrefnuveiðar síðastliðin
sjö ár en er nú skipstjóri á Pól-
stjörnunni og skytta. Hvernig
skyldu þær veiðar vera frábrugðn-
ar öðrum veiðum.
„Það er meiri spenna í hrefnu-
veiðunum. Það hefur komið fyrir
að maður hafi þurft að elta
hrefnuna sólarhringum saman
án þess að komast nokkru sinni í
færi. Eyðum oft heilu dögunum í
að elta hana. Svo er helst ekki
hægt að stunda veiðarnar nema
það sé blankalogn og stilltur
sjór.“
— Er það ekki sérstök list að
skjóta af byssunni?
„Nei, ætli það. Maður þarf
bara að komast í stuð. Oft hittir
maður ekki t mörgum skotum og
stundum klikkar ekki skot. Veið-
arnar hafa gjörbreyst frá því
sem áður var. Við erum til dæm-
is með um borð svokallaðan fíla-
riffil sem er stærsti riffill sem
framleiddur er. Þennan riffil
notum við ef skutullinn drepur
ekki hrefnuna strax, sem hann
gerir oftast. Þannig teljum við
að hrefnan kveljists ekki enda
gerum við allt til að svo verði
ekki. Við höfum líka heyrt að
dýr finni ekki til fyrr en nokkru
eftir að þau hafi meitt sig. Það
er eins með manninn."
— Hvað megið þið veiða
margar hrefnur á ári?
„Við megum veiða 200 hrefnur
við Tsland en þessi bátur má
veiða 28 hrefnur. Það eru aðeins
níu bátar í landinu með leyfi til
þessara veiða. Við höfum að
mestu verið á veiðum á Brjáns-
líek við Breiðafjörð rétt hjá
Flókalandi."
— En friðun hvala. Er hún
ekki réttmæt að þínu mati?
„Þær friðunarráðstafanir, sem
ekki eru byggðar á rökum, eru
fáránlegar. Ég er alveg sammáia
Rætt við
Konráð
Eggertsson
skyttu