Morgunblaðið - 06.06.1982, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. JÚNÍ 1982
K>i
Pottarím
Umsjón: SIGRÚN
DAVÍÐSDÓTTIR
Hér áður fyrr þegar fjöl-
skyldulíf var í fastari skorðum
en nú er, giftar konur voru
heima og hugsuðu um börn og
bú, og flestar undu glaðar við
sitt, þótti sjálfsagt að hafa heit-
an mat í hádeginu. En nú er sá
siður óðum að hverfa. Ekki bara
af því að við konur höfum upp-
götvað að það er gagn og gaman
að vinna annars staðar en á
heimilinu eingöngu, og vinnum
hálfan eða heilan vinnudag utan
heimilis, auk þess að sjá oft nán-
ast einar um bú og börn, heldur
einnig af því að oft koma ekki
allir heim í hádeginu. En þeir
sem eru heima í hádeginu eiga
skilið að fá eitthvað gott, og hér
á eftir verður vikið að ýmsu því
ætilegu sem er hentugt að bera
fram í hádeginu, því það tekur
ekki of langan tíma að drífa það
á borðið.
Góða skemmtun!
Brauð
Gott brauð er sjálfkjörið á há-
degisverðarborðið, og skipar þar
fyrsta sæti. Það er orðið auðvelt
að verða sér úti um gott og gróft
brauð hér í Reykjavík, og von-
andi víða annars staðar.
Hrökkbrauð mætti gjarnan vera
með á matarborðinu. Það er góð
tilbreyting og hefur þann kost
að það geymist vel, svo það er
handhægt að eiga alltaf pakka af
því. Tegundirnar eru margar,
svo það er bara að bragða sig
áfram. E.t.v. er stundum hægt
að eiga heimabakaðar brauðboll-
ur í frystinum og bregða í ofninn
í hádeginu ...
Súpur
Súpur eru alveg tilvalið há-
degissnarl, því það er hægt að
skella upp súpu á stuttum tíma.
Undirstaðan getur verið soðduft
eða soð úr dós. Út í þetta er svo
hægt að setja grænmetisbita,
sem eru ekki látnir sjóða í súp-
unni, heldur aðeins hitna. Þann-
ig fáið þið frísklega og létta
súpu. Einnig er hægt að setja í
súpuna litla bita af soðnu kjöti
eða fiski, leifum frá kvöldinu áð-
ur. Hvers kyns núðlur eru góð
viðbót, og súpan verður þá mat-
armeiri. Tómatmauk (puré) og
sojasósa geta gefið súpu gott
bragð.
Ef þið eigið kvörn er ekki úr
vegi að búa til súpu, með því að
sjóða grænmeti í litlu vatni eða
soði, setja svo meira vatn í
kvörnina og grænmetið og vatn-
ið úr pottinum, setja kvörnina af
stað svo grænmetið fari í mauk,
hita aftur, e.t.v. krydda og bæta
meira vatni eða soði í ef þarf og
bera fram. Ástaðan fyrir því að
ég sýð grænmetið fyrst í litlu
vatni er sú, að sjaldnast má
setja sjóðandi vatn í kvörnina,
svo það er þá betra að bæta
köldu vatni við þegar grænmetið
er sett í hana.
í súpumálunum eru því marg-
ir möguleikar, sem heita víst
reyndar valkostir í opinberu
máli íslenzka ríkisins.
Smjörið bragðbætt
Auk þess að kaupa ýmiss kon-
ar álegg, er einfalt að bragðbæta
smjör þannig að það verði ljúf-
fengt álegg. Það er hægt að
þeyta bakaða og hakkaða lifur
saman við mjúkt smjör, e.t.v.
ásamt kryddi. Einnig er hægt að
þeyta saman túnfisk úr dós og
smjör og sítrónusafi gefur þessu
smjöri gott bragð, einnig ólífur
og kapers. Rækjur er gott að
saxa eða hakka og blanda við
smjör. Þetta smjör getið þið
blandað í vænum skömmtum og
fryst hluta af því og geymt til
betri tíma. Það er nokkuð hæfi-
legt að hafa um 1 hluta af
smjöri á móti 2 af því sem í það
er blandað.
Ég nefndi hunangssmjör um
daginn og eins að hægt væri að
bragðbæta það með sítrónusafa.
Ég veit að ýmsum fellur þetta
vel í geð, jafnt ungum og öldn-
um, og læt því fylgja uppskrift
sósum. Stappan er svo sett aftur
í hvítuna og borin fram. (Þetta
er reyndar tilvalinn forréttur
Hrærð egg, eggjakökur og
spæld egg eru ágætir eggjarétt-
ir. Munið eftir að rifinn ostur er
góður í slíka rétti. Talandi um
spæld egg er ekki úr vegi að
hugleiða nafnið. Á dönsku, spejl-
æg, og þýzku, spiegelei, er þessi
eggjaréttur kenndur við spegil,
úr frönsku oeufs au miroir,
dregið af gljáa eggjarauðunnar.
Islenzka heitið er afbökun en
ekki þýðing á danska heitinu og
sem er orðið stundum ekki að-
eins notað um egg, heldur fólk
líka, ekki satt...
I hrærð egg eða eggjakökur er
tilvalið að bæta grænmeti, en
einnig ýmsum kjöt- og fiskaf-
göngum, sem þið kunnið að eiga.
Hádegissnarl
aftur. Mér finnst mun betra að
hafa sítrónusafa í hunangs-
smjörinu, en þið getið sleppt
honum ef ykkur lízt svo. Þetta
smjör er sælgæti á kex, t.d.
Finn-Crisp-rúgkex, og á
hrökkbrauð yfirleitt. Búið
gjarnan til tvöfalda uppskrift og
geymið í frysti til betri tíma.
Reynið þessa uppskrift og þar
fáið þið sannarlega sælgæti sem
segir sex ...
Hunangssítrónusmjör hæfir
kannski einna bezt með eftir-
miðdagskaffinu eða á kökuborð,
frekar en í hádeginu. En ég er
viss um að þeir sem reyna það
finna sér alltaf tækifæri til að
gæða sér á þessu Ijúfmeti...
150 gr ósaltað mjúkt smjör
1 dl hunang
safí úr '/>—1 sítrónu eftir smekk
(rifínn börkur af vel þveginni sítr-
ónu, ef börkurinn er ekki með ein-
hverju eitri á)
1 Þeytið saman smjörið og
hunangið. Hellið safanum í með-
an þið þeytið og haldið áfram að
þeyta stutta stund. Blandið
berkinum í. Ef þið getið notað
hann gefur hann undragott
bragð.
Ef sítrónusafinn er ískaldur
samlagast hann verr, en það ger-
ir ekkert til bragðsins vegna.
Egg
Egg eru ágætur kostur stöku
sinnum í hádeginu. Það er ein-
falt að harðsjóða nokkur egg og
eiga heil í kæliskápnum. Þar
geymast þau í nokkra daga. Egg
á brauð, gjarnan ásamt gúrku
og/ eða tómötum, er hefðbundið
álegg, enda lystugt og gott.
Einnig er hægt að skera harð-
soðin egg í tvennt að endilöngu,
taka rauðurnar úr og hræra þær
með svolitlu af sýrðum rjóma og
krydda með kryddi eða krydd-
í matreiðslubókum heimsins
úir og grúir af eggjauppskrift-
um. Til er franskur réttur sem
kallast oeufs en cocotte, eða egg
í litlum postulínsskálum, sem
kallast cocotte. Þá eru eggin
brotin og látin renna heil og
óhrærð í form fyrir hvern og
einn. Ofan á er svo hellt svolitlu
af rjóma. Þetta er svo látið í
sjóðandi vatn og hvítan látin
hlaupa saman, það tekur 3—4
mín. Þá er rétturinn borinn
fram. Ostur og skinka er ágæt
viðbót, en þetta er matarmikill
og seðjandi réttur. Þessi litlu
form fást nú í sumum búðum
hér, sem selja hvítt postulín. En
það þarf ekki að verða sér úti um1
sérstakan útbúnað til að geta
matreitt þetta. Það er hægt að
segja eggin í eldfast fat, hella
rjóma yfir, gjarnan kaffirjóma,
krydda með múskati og baka í
ofninum stutta stund. Rifinn
ostur gefur gott bragð.
Ostur
Ostur er sjálfsagður á hádeg-
isverðarborðið. Þá er bezt að
muna líka eftir rjómaosti og
kotasælu. Kotasæluna er tilvalið
að blanda t.d. með gúrkubitum,
pipar og hvítlauk, eða aðeins
kryddjurtum og hvítlauk.
Heitt ostabrauð er vinsælt hjá
flestum, og ágætt að bregða því
upp stundum.
Grænmeti
Grænmeti er nauðsynlegt á
hádegisverðarborðið, því ef við
viljum borða hollan og góðan
mat, þá er sjálfsagt að borða
grænmeti í hverja máltíð. Ein-
faldast er að bjóða upp á
grænmeti, þvegið og hreinsað og
skorið í væna bita. Ef timi gefst
til er hægt að útbúa gott salat.
Sósur eru alveg óþarfar á það,
nema til hátíðabrigða, það er
lang hollast að borða grænmetið
eitt sér.
Nú þegar grænmetistíminn
fer í hönd, er sjálfsagt að huga
alveg sérstaklega vel að græn-
metinu. Ýmislegt grænmeti er
gott að léttsjóða, strá á það rifn-
um osti og bera fram. Þetta á
t.d. vel við um blómkál og sperg-
ilkál (broccoli). Soðnar kartöfl-
ur, afhýddar og skornar í bita,
með rifnum osti eru herra-
mannsmatur, ef þær eru góð-
ar...
Afgangar
Ég fjallaði sérstaklega um af-
ganga um daginn og geri því
ekki nema rétt að nefna þá núna.
Ég ætla þó að minna sérstaklega
á hrísgrjón. Ef þið eigið soðin
hrísgrjón, er alveg ljómandi að
blanda hráu eða léttsoðnu
grænmeti við þau og bera fram
sem salat, með eða án edikssósu.
Þetta er einkar góður réttur. Og
það borgar sig sannarlega vel að
sjóða hrísgrjón að kvöldi til að
eiga í hádegismatinn daginn eft-
ir svona á stundum. Og auðvitað
notum við hýðishrísgrjón, þau
eru bragðmest og hollust. Éinnig
er hægt að hafa hrísgrjónin heit
með grænmetisbitum í eða/ og
fiski eða kjöti. Rifinn ostur í gef-
ur gott bragð.
Það er ýmsilegt sem má gera
úr hrísgrjónum, þau eru nær-
ingarrík og góð til að drýgja með
dýrari mat, því sjálf eru þau
frekar ódýr.
Aö lokum ...
Hér hafið þið stuttan lista yf-
ir eitt og annað sem er kjörið að
bjóða upp á í hádeginu. Eg miða
við að maturinn sé fremur holl-
ur og einfaldur að allri gerð, því
tíminn er naumur oft á tíðum.
En það er hægt að borða býsna
fjölbreytt hádegissnarl eins og
sést af ofansögðu.
Til að gera sér enn auðveldara
að ákveða hvað eigi að bjóða upp
á í hádeginu, getið þið ákveðið
einhvern ramma fyrir hvern
virkan dag. Kjarninn er alltaf
gott brauð og eitthvert græn-
meti. Einn daginn getur auk
þess verið súpa, annan egg eða
eggjaréttur, þriðja daginn
hrísgrjónaréttur, fjórða daginn
kannski aftur súpa og fimmta
daginn eitthvert sérstakt álegg,
auk t.d. osts og kotasælu. Ef þið
hafið slíkan ramma fyrir vik-
una, getur það e.t.v. sparað ykk-
ur vangaveltur um hvað þið eigið
að hafa.
Hvernig sem þið farið að,
vona ég að þeir matglöðu og
tímaskortshrjáðu hafi sann-
færzt um að það er hægt að
bjóða upp á góðan og fjölbreytt-^
an hádegismat án of mikillar
fyrirhafnar...
-
W:
OPIÐ HUS
í ALLAN DAG
Stærsta húsgagnaverslun landsins heldur sýningu frá
^HÍSCAÍNAHÖHm
———1—
izhkicí.ih.4 BILOSHÖFÐA 20 110 REVKJAVÍK SIMAR 91 81199 • 81410 .