Morgunblaðið - 09.09.1982, Side 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. SEPTEMBER 1982
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. SEPTEMBER 1982
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aóalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiósla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 130 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 10 kr. eintakið.
Frumkvæði íslenzkrar
bændastéttar
Islenzk bændastétt hefur í tímans rás kunnað að laga
sig að breyttum þjóðlífs- og markaðsaðstæðum. Á 20
ára tímabili hefur neyzla mjólkur minnkað um 13,7% á
íbúa, eða sem svarar 17—18 milljónun lítra í heild.
Bændastéttin hafði sjálf frumkvæði um að laga mjólkur-
og mjólkurvöruframleiðslu að markaðsaðstæðum. Árið í
ár er þriðja árið í röð sem þessi framleiðsla er að heita má
í samræmi við innanlandsneyzlu.
Talið er að birgðir kindakjöts við upphaf sláturtíðar í
haust verði nálægt 1.000 tonnum, en framleiðsla hefur
verið um 14.200 tonn tvö sl. haust. Gífurlegur samdráttur
hefur orðið í útflutningi kindakjöts og er innlend verð-
bólga helzti þröskuldur búvöruútflutnings. Stéttarsam-
band bænda stefnir nú að því, í samræmi við breyttar
markaðsaðstæður, að sauðfé í landinu verði fækkað um
50.000 nú í haust, en fé á veturfóðrum hefur verið um
800.000.
Þetta er ekki þvinguð aðgerð, heldur samátak bænda-
stéttarinnar sjálfrar, en umfang þess sést bezt á því, að
það samsvarar 150—200 ársverkum í landbúnaði. Fyrst og
fremst mun vera horft til þess að fella riðuveikt fé og
létta beitarálag þar sem ofbeit viðgengst. Landverndar-
og landnýtingarsjónarmið ráða því jafnframt ferð í
áformum Stéttarsambands bænda.
Islenzk bændastétt bregzt við vanda sínum af fyrir-
hyggju og framsýni, sem kostar stundarfórnir en tekur
mið af viðblasandi efnahagsstaðreyndum. Stjórnvöld
koma að vísu lítillega til móts við frumkvæði bændastétt-
arinnar með 10 m.kr. ríkissjóðsframlagi 1982, til stuðn-
ings þessum áformum, og loforði um viðbót á fjárlögum
næsta árs. En frumkvæðið er bændastéttarinnar sjálfrar.
Með því hefur hún enn einu sinni sýnt, hver töggur er í
henni.
Islenzkar mjólkurvörur hafa verið á boðstólum í sívax-
andi fjölbreytni og standast yfirleitt gæðasamanburð við
erlenda vöru. Nefna má nýjungar eins og léttmjólk,
smjörva, fjölþætta skyr- og jógúrtframleiðslu, að
ógleymdri fjölbreytni í ostagerð. Samskonar framþróun
hefur hinsvegar ekki orðið í kjötvinnslu. Enginn vafi er á
því að vinna má sérverkuðu og sérunnu íslenzku dilka-
kjöti aukinn markað, bæði hérlendis og erlendis. Til-
raunaframleiðsla Kaupfélags Svalbarðseyrar fyrir dansk-
an markað er dæmi um lofsvert framtak. Landbúnaðar-
ráðherra lét að því liggja á aðalfundi Stéttarsambands
bænda, að ekki væri heppilegt til langframa, að búvöru-
deild SÍS væri einráð um þennan útflutning. Árangur
hefði a.m.k. mátt vera meiri.
Jafnframt því að laga bústofn hefðbundins landbúnað-
ar að markaðsaðstæðum hefur bændastéttin brotið ís með
nýjum búgreinum. Þar má nefna loðdýrarækt, bæði
minka og refa, fiskrækt og fiskeldi, alifuglarækt, fóður-
framleiðslu fyrir loðdýr, fisk og fugla, ylrækt hverskonar,
ferðamannaþjónustu, leigu á sumarhúsalöndum, auk nýt-
ingar margs konar staðbundinna hlunninda. Á sumum
þessum sviðum eru miklir möguleikar enn ónýttir.
Flestir íslenzkir kaupstaðir byggja afkomu sína að
verulegum hluta á tengslum við nærliggjandi landbúnað-
arhéruð: bæði með úrvinnslu búvöru og verzlunar- og
iðnaðarþjónustu. Þeir, sem byggja afkomu sína á land-
búnaði, eru fleiri í þéttbýli en sveitum, ef grannt er gáð.
íslenzkir atvinnuvegir eru háðari hver öðrum en í fljótu
bragði kann að virðast.
íslenzk menning og íslenzkt atvinnulíf yrðu fáskrúð-
ugri, ef vegur bændastéttarinnar verður lítill gerður. Það
er því von flestra landsmanna, að sá vandi, sem nú er á
höndum búvöruframleiðslu, verði leystur, ekki sízt fyrir
frumkvæði og forystu bændanna sjálfra, sem aðrar
starfsstéttir gætu ýmislegt af lært.
Scandinavia Today:
2.700 manns viðstaddir opnunina
í Kennedy Center í Washington
Forsetar ræðast við, Ronald Reagan og Vigdís Finnbogadóttir i einkaskrifstofu Bandaríkjaforseta „Oval office" í
Hvíta húsinu i gærmorgun.
Forseti íslands tendr-
aði flugeldasýningu
Krá Önnu Bjarnadóttur, frétUriUra Mbl. i Wa.shington.
Þjóðgarðslögreglan bandaríska
telur að 12 þúsund manns hafi verið
saman komnir til þess að njóta flug-
eldasýningar við Washington-minn-
ismerkið í höfuðborg Bandaríkjanna
á þriðjudagskvöld. Forseti fslands,
Vigdís Finnbogadóttir, tendraði
fyrsta neistann en Elsi Hetemiiki-
—Olander, forseti Norðurlandaráðs,
var í fylgd með henni auk íslenzka
fylgdarliðsins. Eldurinn barst með
miklum hraða í átt að minnis-
merkinu þangað sem flugeldinum
hafði verið komið fyrir og stórkost-
legir flugeldar í litum Norðurlanda
lýstu upp himininn í rúmar 20 mínút-
ur.
Flugeldasýningin, sem kölluð
var „Fimm á himni“, var haldin í
tilefni af norrænu menningar-
kynningunni „Scandinavia today“.
Norræn tónlist, þar á meðal „Is-
lands farsældar frón“, sem karla-
kórinn Fóstbræður söng, var leik-
in af segulbandi fyrir og eftir sýn-
inguna. Eitt tónverk frá hverju
Norðurlandanna og þrjú banda-
rísk verk voru flutt á meðan á sýn-
ingunni stóð. Verk eftir Jakob
Magnússon var leikið af íslands
hálfu. Utvarpað var beint frá sýn-
ingunni.
Bruce Bassman setti sýninguna
saman og var þetta fjórða
flugeldasýningin í Washington,
sem hann stjórnar. Hann sá um
flugeldasýningarnar þegar kon-
ungshjónin frá Belgíu og Hol-
landsdrottning komu í heimsókn
til Washington og þegar banda-
rísku gíslunum í Iran var fagnað í
höfuðborginni.
Þó nokkur fjöldi var samankom-
inn til þess að sjá Vigdísi forseta
stíga inn í bifreið sína að sýningu
lokinni. Bar þar mest á hópi ungra
manna, sem stunda nám í kaþ-
ólska háskólanum í Washington.
Þeir kölluðu „Vigdís — Vigdís".
Hún brosti til þeirra og veifaði.
Þeir æstust allir upp við það og
voru harla ánægðir. Þeir höfðu
ekkert vitað um forseta íslands
fyrr en þeir lásu um hana í Wash-
ington Post og nú hafði hún veifað
til þeirra og það var toppurinn á
flugeldasýningunni.
Vigdís Finnbogadóttir þrýstir á hnappinn, sem tendrar flugeldasýningu í
Washington í fyrrakvöld. sím.mrnd Mbi. ói.k.m.
8. september, frá Önnu Bjarnadóttur frétta-
riUra Mbl. í Randaríkjunum.
UNDIRBÚNINGUR að
Scandinavia Today hefur
staðið í þrjú ár, en í dag
opnaði forseti íslands, Vigdís
Finnbogadóttir, menningar-
kynningu Norðurlanda form-
lega í konsertsal Kennedy
Center í Washington. The
Nordic Trio frumflutti í
Bandaríkjunum verk eftir
Þorkel Sigurbjörnsson í upp-
hafí hátíðarinnar. Karlakór-
inn Fóstbræður og finnski
Tapiolabarnakórinn sátu á
sviðinu sem er skreytt blóm-
um og fánum Norðurlanda.
Leiv A. Arntzin stjórnar-
formaður American-Scandin-
avia Foundation bauð gesti
velkomna til hátíðarinnar og
Pehr G. Gyllenhamer, for-
stjóri Volvo og Else Hetem-
áki-Olander, forseti Norður-
landaráðs tóku til máls.
William J. Bennett, formað-
ur National Endowment for
the Humanity kynnti Vigdísi
Finnbogadóttur forseta, áð-
ur en hún tók til máls.
Forsetinn sagðist hreykin
og ánægð með að fá tækifæri
til að opna formlega þessa
óvenjulega hátíð Norður-
landa í Bandaríkjunum. Hún
sagði að hátíðin varðaði
Norðurlöndin í dag, en hún
vildi tala um gömul tengsl
þjóðanna við Bandaríkin og
minnti á að Norðurlandabú-
ar voru kunnugir Vínlandi
hinu góða löngu áður en aðr-
ir Evrópubúar vissu af meg-
inlandi Norður-Ameríku.
Gestir í Kennedy Center,
sem voru allflestir ættaðir
frá Norðurlöndunum kunnu
þessum orðum Vigdísar for-
seta vel og klöppuðu henni
lof í lófa. Ræðu forsetans í
Forseti íslands, Vigdís Finnbogadóttir, fiytur setningarræóu Scandinavia Today síðdegis í g*r. Opnunarathöfnin var í Kennedy Center í Washington.
Símamynd Mbl. ÓI.K.M.
heild var vel tekið, og stóðu
áhorfendur upp henni til
virðingar að henni lokinni.
Haraldur krónprins og
Sonja krónprinsessa Noregs
voru viðstödd, auk Bertils
prins og Lillian prinsessu frá
Svíþjóð, Pár Stenbáck utan-
ríkisráðherra Finna og kona
hans og aðrir háttsettir gest-
ir frá Norðurlöndunum.
Margrét Danadrottning
komst ekki vegna stjórn-
arkreppu, en Hinrik prins
var viðstaddur fyrir hönd
Dana.
Konsertsalur Kennedy
Center tekur 2.700 manns í
sæti, og var salurinn þétt
setinn. Karlakórinn Fóst-
bræður söng Brennið þið vit-
ar eftir Pál ísólfsson undir
stjórn Ragnars Björnssonar,
og var kórnum mjög vel
fagnað. Önnur verk á
dagskrá kórsins voru Stuttir
voru morgnar eftir Jón
Nordal, Aftenstemning eftir
Carl Nielsen og fleiri verk.
Þá kom Konuglegi sænski
ballettinn fram og Tapiola-
kórinn.
ísland er stór
er að
út“
rós sem
Ronald Reagan í skálaræðu sinni í Hvíta húsinu I gær:
Þjóðirnar eiga sameigin-
lega ást á frelsi og lýðræði
WasbinKton, 8. september. Krá Önnu Bjnrnadóttur,
FORSETAHJÓN Bandaríkjanna
Nancy og Ronald Reagan héldu
hádegisverð til heiðurs forseta ís-
lands, Vigdísi Finnbogadóttur, í
Hvíta húsinu á miðvikudag. For-
setarnir ræddust stuttlega við í
skrifstofu Reagans fyrir máls-
verðinn og stigu út í rósagarð þar
sem ljósmyndurum gafst tækifæri
til að smella af þeim myndum.
Fréttamaður ABC fréttastöðvar-
innar spurði hvort samband
Bandaríkjanna og íslands væri
gott. Reagan vildi ekkert segja um
það en Vigdís forseti brosti, tók í
handlegg Reagans, hallaði höfðinu
upp að honum, og sagði að sam-
band þjóðanna væri gott. Reagan
kvaðst ekki geta svarað spurning-
frétUriUra Mbl. í WjMhington.
um Mbl. þegar hann var spurður
hvort hann teldi að kona yrði ein-
hvern tíma kosinn forseti Banda-
ríkjanna. — Reagan Bandaríkja-
forseti talaði um þau áhrif sem
Norðurlandabúar hafa haft í
skálaræðu sinni yfir hádegisverð-
inum og vitnaði í Eddu. Hann
sagði að þjóðirnar ættu ást á frelsi
og lýðræði sameiginlega og margt
væri líkt með menningu þeirra.
Reagan forseti sagði að þau Vigdís
forseti ættu það sameiginlegt að
hafa áhuga á leiklist og bæði
hefðu þau hlotið forsetakosningu.
Hann bætti glettnislega við að nú
ætlaði hann að segja henni frá
kvikmyndagerð? Vigdís forseti
þakkaði boðið í Hvíta húsið og
sagðist kannast við sig í Banda-
ríkjunum þó að hún hefði aldrei
komið þangað fyrr. Bókmenntir og
listir Bandaríkjanna hefðu kynnt
henni landið.
Hinrik Danaprins, Stenbakk
utanríkisráðherra Finna og frú,
krónprins og prinsessa Noregs,
Bertil Svíaprins og Lilian prins-
essa biðu forsetanna og fengu með
þeim drykk fyrir hádegisverðinn.
Fjöldi gesta sat hann, þar á meðal
varaforseti Bandaríkjanna, helztu
ráðgjafar Reagans í Hvíta húsinu,
fylgdarlið Vigdísar forseta og Sig-
fús Erlingsson stjórnandi Flug-
leiða í New York.
Köld karrísúpa var borin fyrir
gestina, humar og hörpudiskur
með meðlæti og kampavínsmús í
eftirrétt. Þegar kom að eftirrétt-
inum hóf hljómsveit landhersins
fiðluleik, en strax að matnum
loknum yfirgaf Vigdís forseti
Hvíta húsið.
Það er ekki á hverjum degi sem
Pensylvania Avenue er skreytt ís-
lenska fánanum og forseta íslands
sé ekið í svörtum bíl skreyttum
bandaríska og íslenska fánanum
að Hvíta húsinu.
Vigdís forseti var í ljósblárri
silkiblússu og pilsi með fjaðra-
skreyttan hatt í sama lit. Frétta-
menn biðu eftirvæntingarfullir
eftir henni á afskekktu svæði og
starfsmenn í Hvíta húsinu heyrð-
ust segja að það yrði gaman í dag.
Ronald Reagan Bandaríkjaforseti og Vigdis Finnbogadóttir forseti Islands í
rósagarði Hvíta hússins í gær. _ ..... Al„„
” Sflmumynd Mbl. OI.K.M.
springa
Wa.shingíon 8. sopl. Krá Önnu Rjarnadóttur,
íslendingafélagið í Wash-
ington hélt forseta íslands,
Vigdísi Finnbogadóttur, veg-
lega móttöku í International
Meredian House á þriðjudag.
Karlakórinn Fóstbræður
söng þjóðsönginn þegar
Vigdís forseti gekk í salinn
og íslensk kona búsett í
Washington kvaðst hafa tár-
ast, svo langt var um liðið
síðan hún heyrði þjóðsöng-
inn síðast. Harriet Allee
formaður íslendingafélags-
ins bauð forsetann velkom-
inn og Vigdís forseti þakkaði
boðið. Hún sagði að henni
þætti ávallt jafn vænt um að
heyra þjóðsönginn, en hún
væri ósammála Matthíasi
um eitt: ísland væri ekki hið
eilífa smáblóm heldur væri
það blóm að springa út og
verða að stórri rós.
Vigdísi forseta var afhent
gjöf. Hún kvaðst vona að
barnið í henni sem opnar
pakka strax og hún fær þá
deyi aldrei. í pakkanum var
falleg tinskál þ.e. „pewter"
eftirlíking á Williamsborg-
frétUriUra Morgunblaósins.
arskál, en Williamsborg er
sögufrægur staður í Virg-
iníu. Skálin var smíðuð af
þekktum silfursmiði í Balti-
more Maryland og á hana er
ritað á ensku: Til Vigdísar
Finnbogadóttur, forseta Is-
lands frá íslendingafélaginu
í Washington D.C. 7. sept.
1982. Vigdís forseti þakkaði
fyrir gjöfina og sagði hana
mjög viðeigandi því að á
miðvikudag mundi hún tala
um „vissa gullskál" í
Kennedy Center.
í Meredian House stendur
nú yfir ljósmyndasýning
Björns Rúrikssonar. Á þess-
ari sýningu eru fallegar
landslagsmyndir frá íslandi
og skoðaði Vigdís forseti
hana. Gestir gæddu sér á
dýrindis kræsingum sem
þær Stefanía Nielsen, Laufey
Downey og Björg Pétursson
höfðu lagt sig fram við að
gera sem huggulegastar.
Karlakórinn Fóstbræður
söng ísland farsælda frón í
garði hússins og féllu þrum-
ur í fjarska vel inn í söng
kórsins.