Morgunblaðið - 12.06.1983, Blaðsíða 28

76
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. JÚNÍ 1983
Fundinn fjársjóður
Óþekktar myndir með Chaplin finn-
ast fimm árum eftir dauða hans
Á síðasta ári fundust fyrir al-
gera tilviljun um það bil þrjár
klukkustundir af áður óþekktum
filmubútum eftir hinn látna
snilling Charlie Chaplin; atriði
sem meistari kvikmyndanna
notaði aldrei. Það voru sjón-
varpsmennirnir Kevin Brown-
low og David Gill, sem fundu
þessar filmur þegar þeir voru að
leita að efni í sjónvarpsflokkinn
„Hollywood" fyrir Thames-
sjónvarpsstöðina. Þeir félagar
fengu leyfi hjá ekkju Chaplins,
Oonu, til að gramsa í gömlu dóti
á heimili hennar í Sviss. Á end-
anum höfðu kapparnir fundið
svo mikið efni, — klippt úr eða
ónothæft að mati Chaplins, úr
myndum eins og Borgarljósum,
Nútímanum, The Kid, Sirkus og
Innflytjandanum, — að þeir
gerðu sérstakan þriggja þátta
flokk sem þeir nefndu Hinn
óþekkti Chaplin og var hann
sýndur í breska sjónvarpinu í
janúar sl.
Kevin Brownlow lýsir fundin-
um þannig: „Við sátum í myrku
herbergi og urðum mjög hissa
hvað filmurnar voru heillegar,
en urðum forviða þegar við upp-
götvuðum að það sem við sáum
hafði enginn áður séð. Við vorum
svo himinlifandi að okkur lang-
aði til að hlaupa út á götu og
segja tíðindin öllum sem heyra
vildu."
Filmubútarnir sýna vinnu-
brögð Charlie Chaplins og
hvernig hugmyndir hans þróuð-
ust. Allir vissu hve kröfuharður
listamaður hann var, en sjálfur
var Chaplin fáorður um vinnu-
brögð sín og það hefur komið á
óvart hve miklu hann henti eða
nýtti ekki.
Brownlow segir að þessi
fundni fjársjóður hlyti að jafn-
ast við það ef nútímamenn fyndu
löngu glötuð uppköst Rem-
brandts.
Frægð Charlie Chaplins dvín-
aði mjög síðustu árin sem hann
lifði. Hann lést á jóladag 1977,
þá 88 ára gamall, saddur lífdaga,
að sögn kunnugra.
Fyrsta merkilega uppgötvunin
við þessa filmubúta, er að Chapl-
in ekki aðeins æfði sjálfan sig og
mótleikendur með endalausum
tökum, heldur virðist hann einn-
ig hafa samið sín verk með
myndatökuvélinni. Brownlow og
Gill röðuðu bútunum saman,
þannig að skyld skot, jafnvel
heilu atriðin mynda eina heild.
Þannig sést þróun hygmynda
Chaplins.
Það tók þá félaga nokkra mán-
uði að skoða allt efnið sem þeir
fengu svo óvænt í hendur. Upp-
haflega hugmyndin var að gera
einn 50 mínútna þátt, en það
teygðist upp í þrjá þætti.
í „The Floorwalker" notaði
Chaplin lyftu í fyrsta skipti. Það
kemur í ljós að ekki aðeins fékk
Chaplin þúsund hugmyndir
heldur kvikmyndaði hann þær
allar. Hafa verður í huga að film-
ur voru mjög ódýrar í þá daga.
Chaplin skoðaði síðan hvert at-
riði og sá á augabragði hvað
væri nothæft og hvað ekki. Þeg-
ar vinnubrögð hans eru höfð í
huga, skilur enginn hvernig
hann fór að því að standa við
fyrsta gerða samninginn við
Mutual-fyrirtækið, sem gerði
ráð fyrir tólf tveggja spóla
myndum á tólf mánuðum.
Eitt dæmið um vinnubrögð
Chaplins er kvikmyndun „The
Cure“, sem var ein af hans
fyrstu myndum hjá Mutual-fyr-
irtækinu (1916). Samstarfsmenn
bogni göngustafur Chaplins birt-
ist í enn öðru atriði og flækist
fyrir honum, að sjálfsögðu.
Chaplin var ánægður með það
atriði og hafði það með í endan-
legri útgáfu myndarinnar. í at-
riði 622 hefur drykkfelldi gestur-
inn tekið að sér að stjórna um-
ferð hjólastólanna í anddyrinu.
Því sleppti Chaplin. Annað at-
riði (mögulegur endir?) sem
Chaplin sleppti var númer 677,
þar sem hann drukknar í brunn-
Annað dæmi er „Innflytjand-
inn“. Myndin byrjar á Café des
Artistes og í upphafi virðist
myndin vera satíra á peninga-
leysi bóhema. Charlie kroppar
brauðskorpu af diski. Hann
lendir í vandræðum við þjóninn.
Ung og falleg kona situr við
næsta borð. Chaplin mislíkaði
þetta allt. Hann lét annan mann
leika þjóninn, riðvaxinn kappa.
Charlie Chaplin í hinu fræga gervi flækingsins. Einstakur listamaður sem gerði grfnið að mikilli list og
kvikmyndina að aiþjóðlegu tungumáli.
Chaplins tóku það sem sjálfsagð-
an hlut að hafa ekkert handrit
til að vinna eftir, bara duttlunga
leikstjórans, þótt flestum fynd-
ist mjög erfitt að vinna með hon-
um.
Chaplin byrjaði tökur á
„Lækningunni" með þetta í koll-
inum: ég geri mynd um heilsu-
bótarstöð og garð í kring. Ein-
faldari gat áætlunin varla verið.
í byrjun leikur hann dyravörð
sem lendir í vandræðum með
hjólastóla og slasað fólk í and-
dyrinu. í fyrstu 76 atriðunum
spilaði gosbrunnur nokkuð stórt
hlutverk, en í atriði 77a er hann
skyndilega orðinn venjulegur
brunnur og það fyrir framan
húsið. í atriði 84 hverfur ein-
kennisbúningur dyravarðarins
og Chaplin er allt í einu orðinn
drykkfelldur gestur. Hinn frægi
En þegar hér var komið sögu
datt Chaplin í hug að flækja sög-
una til að ná tilætluðum áhrif-
um. Hann bætir við formála, þar
sem áhorfandinn kynnist inn-
flytjandanum, sem og ungu kon-
unni. Svo þegar innflytjandinn
hittir konuna á veitingastaðn-
um, endurnýja þau kynnin. Þá
fannst Chaplin hann vera kom-
inn með nógu góða hugmynd,
henti öllu hinu og byrjaði á nýj-
an leik.
Charlie Chaplin tamdi sér
ungur mjög sérstök vinnubrögð
og hann breytti þeim ekki þegar
leið á ævina. Hann lifði í sér-
stökum heimi og annað fólk átti
erfitt með að skilja hann. Chapl-
in eyddi vikum og mánuðum í
tökur og vangaveltur og pen-
ingamennirnir nöguðu neglurn-
ar.
Chaplin æfir hlutverk blindu blómasdlustúlkunnar, sem gekk erfiðlega
að fullkomna; úr Borgarljósum (1931). Kvikmyndatökumaðurinn Rollie
Totheroh í baksýn.
Eitt skýrasta dæmi um óviss-
una var þessi kvikmyndun Borg-
arljósa. Það tók Chaplin nokkra
mánuði að finna bestu aðferðina
til að sýna áhorfandanum
hversvegna blinda blómasölu-
stúlkan hélt að flækingurinn,
sem aldrei sagði orð, væri ríkur
maður.
Lausnin var „fáránlega ein-
föld“ sögðu menn og segja víst
enn. Flækingurinn, sem gekk
iðjulaus um götur, sér stóran bíl
glæsilegan, fer inn um einar dyr
bílsins og út hinum megin.
Blinda blómasölustúlkan
heyrir dyr bílsins (tákn auðs)
opnast og lokast og telur eigand-
ann ríkan. Hún tekur við pening-
unum fyrir blómin og heldur af-
ganginum: árangur 342 daga
langra vangavelta.
Konan, sem lék blindu stúlk-
una, Virgina Cherrill, reyndi allt
hvað hún gat til að þóknast
Chaplin, en mörg hundruð tökur
á lokaatriðinu gerðu Chaplin
ekki ánægðan. Virginia skildi
ekki hvers vegna Chaplin mislík-
aði hún, eins og hún reyndi að
gera honum til geðs og hún dýrk-
aði hann mikið. Hana vantaði
einfaldleika og yfirvegun blindu
stúlkunnar sem Chaplin krafðist
og hann rak Virginiu.
Georgia Hale var ráðin í stað-
inn, og allt var kvikmyndað á ný.
En það gekk heldur ekki og
Chaplin tók aumingja Virginiu f
sátt aftur. Það tókst loks eftir
4337 tilraunir, blinda blómasölu-
stúlkan tók við peningunum og
flækingurinn var sendur í stein-
inn. HJÓ.
Filmubútarnir sýna sjaldgæf-
ar myndir af Chaplin; hann átti
það til að springa úr hlátri án
sýnilegra ástæðna og eyðilagði
þannig sjálfur heilu atriðin.
Hann hætti stundum að leika í
miðjum klíðum og skammaðist
og öskraði á leikara og tækni-
menn eða þá áhorfendur sem
þvældust fyrir.
Vinnuskýrslur sýna hrika-
legar tafir við kvikmyndun hans.
Sennilega myndu einhverjir
kalla það iðjuleysi. Gott dæmi er
kvikmyndun „Borgarljósa" árið
1931. Það tók Chaplin 534 daga
að fullgera myndina. Af fyrstu
83 dögunum var ekkert gert í 62
daga. Af 534 dögum alls, var ekki
handtak gert í 368 daga og negl-
urnar styttust upp í kviku.
Charlie stakk af, dvaldi heima
hjá sér með hausinn í bleyti.
Leigiö ykkur
heimili á hjólum
Tjaldvagn
(campette) eöa bíl frá d.kr.
1400 á viku. Innifalin er trygg-
ing og ókeypis km og keyriö til
S-Evrópu.
SHARE-A-CAR A/S
Sludwstrad* «1, DK-1554 Kðbsnhsvn V,
Danmark, •ími 9045 1 12 06 43
Svangir sækja
Svörtu Pönnuna
Hraónétta veitingastaður
íhjarta bongarinnar
áhorni
Tryggvagötu og Fósthússtrætis
Sími 16480

KATTASANDUR
Nýr og betri valkostur!