Morgunblaðið - 26.06.1983, Blaðsíða 8

56
■ GLÖTUÐ ÆVIÁR
Æskan er
í bráðustu
lífshættu
Á sama tíma og lífslíkur aldraös
fólks hafa verið að aukast í
Bandaríkjunum hefur hættan á
því að born og unglingar deyi vo-
veiflegum dauðadaga aukist stór-
iega. Ef miðað er við glötuð æviár
eru slysfarir alls konar helsta
banameinið vestra en í öðru og
þriðja sæti koma krabbamein og
hj artasjúkdóm ar.
f fjórða og fimmta sæti á þess-
um lista eru sjálfsmorð og
manndráp og vekur það sérstaka
athygli hvað sjálfsmorðum hefur
fjölgað meðal unglinga og hvað
það er orðið ískyggilega algengt,
að fólk fyrirkomi börnum sínum.
„Við erum að drepa börnin
okkar,“ sagði dr. Beatrice Rouse,
prófessor við læknadeild háskól-
ans í Boston, á ársfundi Banda-
ríska vísindafélagsins í Detroit.
„Nú þegar barnadauðinn hefur
aldrei verið minni vegna betri um-
önnunar fyrir og eftir fæðingu eru
morð orðin helsta dánarorsökin
meðal smábarna, og sjálfsmorð,
sem hafa verið mjög fátíð hjá
unglingum, eru orðin jafn algeng
meðal þeirra og miðaldra fólks."
Þessi þróun hófst árið 1965.
„Lífslíkur fólks hafa aukist í öll-
um aldursflokkum nema hjá unga
fólkinu," sagði dr. Rouse. „Þegar
við huguðum hins vegar að dánar-
orsökunum var eins og sjálfs-
morðin, manndrápin og banaslys-
in beinlínis hrópuðu á okkur frá
blöðunum. Þetta eru ömurlegar
staðreyndir. Þær endurspegla ör-
væntingu og óhamingju fólks, sem
afeinhverjum ástæðum hefur far-
ið á mis við mannlega hlýju og er
búið að missa vonina um betra
líf.“
Mörg slysanna má í raun flokka
með sjálfsmorðum, t.d. þegar
menn aka drukknir, en svo margir
látast nú af þeirri ástæðu einni í
Bandaríkjunum að það líkist helst
farsótt.
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JÚNÍ 1983
„Við ætlumst til þess, að ungl-
ingarnir verði fullorðnir fyrr en
áður og það er meðal annars þess
vegna, sem þeir eiga mest á hættu
gagnvart eiturlyfjum og áfengi.
Við gleymum því líka, að við skiln-
að eru það unglingarnir sem verða
verst úti.“
Dr. Rouse sagði frá því, að al-
gengast væri, að börn yngri en
fjögurra ára væru drepin með
barsmíðum, illri meðferð eða
kyrkt. Ef börnin væru eldri, væri
það ekki fátítt, að þau væru
hreinlega skotin.
„í öllum vestrænum þjóðfélög-
um eru sömu öfl að verki," sagði
dr. Rouse. „Sum þeirra byggja á
eldri og grónari hefðum en við
gerum og standast álagið betur, en
við skulum búa okkur undir, að
þróunin verði sú sama fyrr eða
síðar."
— JOYCE EGGINTON
Veröld
■hSAGA
Fyrir einu ári spunnust miklar
deilur af því tiltæki japanskra
stórnvalda að hnika til ýmsum
staðreyndum í sagnfræðikennslu-
bókum í því skyni að fegra ímynd
þjóðarinnar í augum ungu kyn-
slóðarinnar. Og enn sitja Japanir
við sinn keip og kosta kapps um
að „vernda" fornan heiður.
Kennslumálaráðuneytið hefur
að vísu neyðzt til þess að heimila
notkun orðanna „innrás" og
„árásarstefna“ í frásögnum af
stríði Japana við Kínverja. En
þegar kemur að lýsingu á fjölda-
morðum japanskra hermanna í
Nanking og Singapore og á Okin-
awa hefur útstrikunaraðferðinni
heldur betur verið beitt og tölur
fallinna þykja fjarri öllum sanni.
Næsta ár munu skólabörn fræð-
ast um, að japanski herinn í
Singapore hafi drepið 6.000
manns í stað 20.000. í stað þess að
skýra frá því, að fjöldamorð hafi
verið framin á íbúum Okinawa
vegna andstöðu þeirra við stríðið
segir í hinum nýju bókum að þeir
hafi verið drepnir vegna grun-
semda um njósnastarfsemi og
fyrir að hafa brotið reglur hers-
ins. Japanski herinn tók grimmi-
lega á 1. mars-friðarhreyfingunni
í Kóreu, og þar sem segir frá
þeim atburði í kennslubókum er
Ritskoðarar
krukka í
sannleikann
hreyfingin ekki kölluð friðar-
hreyfing heldur samtök gegn
ofbeldi. Einum útgefanda var
leyft að fullyrða, að allt að 53
þúsund Kóreumenn hefðu fallið
er Japanir brutu uppreisn þeirra
á bak aftur. En ritskoðunarnefnd
breytti því í „um tvö þúsund
manns samkvæmt könnun land-
stjórans í Kóreu". Landstjórinn
var raunar harðskeyttur ný-
lenduherra og getur varla talizt
hlutlaus heimilidamaður.
Það eru ekki einungis sagn-
fræðikennslubækur, sem þurfa að
hljóta náð fyrir augum opinberra
ritskoðara. Kennslubækur í fé-
lagsfræði fyrir framhaldsskóla
verða einnig að fylgja hinni
opinberu línu. Fimm af hverjum
sjö útgáfufyrirtækjum, sem
leggja bækur sínar fyrir ritskoð-
unarnefndina, fá fyrirmæli uip
að fella úr tilvísanir til borgara-
legra réttinda. Einnig eru þau
hvött til að sýna meiri „þjóð-
rækni" og skýra frá tilvist jap-
anska hersins, en það er enn við-
kvæmt deilumál því að sam-
kvæmt hinni svokölluðu friðar-
stjórnarskrá mega Japanir ekki
hervæðast að ráði.
Þá hafa verið felld úr bókunum
orð eins og réttur til heilbrigðis
og réttur til upplýsinga, og báru
ritskoðararnir því við, að slík
hugtök væru ofvaxin skilningi
unglinga. Þó er talið líklegra að
ástæðurnar séu þær að japönsk
stjórnvöld vilji koma í veg fyrir
frekari viðgang velferðarþjóðfé-
lags af ótta við að það geti stöðv-
að vaxtarbrodd einkaframtaksins
og gert japönsku þjóðina lata og
værukæra.
Þá hefur kennslumálaráðu-
neytið farið þess á leit, að eftir-
farandi verið látið standa í
kennslubókum í félagsfræði: —
Það er óheimilt að misnota rétt-
indi sín. Mun þetta hafa verið
gert til þess að letja japanskt
æskufólk til að láta glepjast af
frjálsræði Vesturlanda.
Að lokum er þess farið á leit
við útgefendur að bækur þeirra
hafi ekki að geyma „of margar
myndir af mótmælaaðgerðum",
og einnig er tekið fram að þörf sé
fyrir sterkari „þjóðræknisanda".
— Peter McGill.
— GLÆPIR ^m
I bígerð að svipta
bófana bankaleyndinni
Alþjóðlegir eiturlyfjasalar hafa með sér víðtæk sam-
bönd, ekki sízt á sviði fjármála. Fíkniefnadómstólar hafa
oft ekki roð við þessum harðsvíruðu hringum hvað snertir
kænsku og bragðvísi og dugi þau meðöl ekki er gripið til
byssunnar. Nú eru þó horfur á því að yfirvöld víða um
lönd séu að ná allgóðu taki á glæpahringunum með því að
öðlast innsýn inn í fjárreiður þeirra sem hingað til hafa
verið þeim nánast lokaðar.
Eftir langvinnar umræður og þóf virðist loks vera í
sjónmáli alþjóðleg samstaða um samvinnu löggjafa i
þeim tilgangi að unnt sé að rannsaka fjármálaumsvif
eiturlyfjahringanna og tilfærslur á fé þeirra og að leggja
hald á eignir þeirra. ítalir og Bandaríkjamenn hafa kom-
ið sér saman um aðferðir í þessu skyni og búizt er við að
Ástralíumenn, Kanadamenn, Bretar og aðrar þjóðir
Vestur-Evrópu fylgi fordæmi þeirra innan tíðar.
Hið Alþjóðlega fíkniefnaeftirlitsráð, sem bækistöðvar
hefur í Vínarborg gaf út eftirfarandi yfirlýsingu fyrir
þremur árum: — Ólögleg framleiðsla og sala (á fíkniefn-
um) er orðin gríðarleg að umfangi og fjármálaumsvifin
samfara þvi orðin svo tröllaukin að efnahagsleg og póli-
tísk staða ýmissa ríkja er í voða.
ftalir hafa samþykkt löggjöf sem veitir dómsmálayfir-
völdum aukinn rétt til rannsókna í glæpamálum og eru
þar ýmis ákvæði, sem hingað til hafa verið óþekkt í ít-
alskri löggjöf. Meðal annars er þar um að ræða heimild til
að kanna bankareikninga, sem grunur leikur á að geymi
sjóði mafíunnar. í bandarískri löggjöf eru nokkuð rúmar
heimildir til að svipta bankaleynd af fíkniefnasölum. Því
hefur og verið lýst yfir af hálfu Bandaríkjastjórnar, að
gripið verði til þessara heimilda og yfirvöld annarra ríkja
geti fengið upplýsingar sem þau varðar í rannsóknum á
fjármálaumsvifum eiturlyfjahringanna.
Fyrirboði þessara tíðinda var fundur sem haldinn var á
Englandi á síðasta ári án þess að mikla athygli vekti.
Fundinn sátu háttsettir löggæzlumenn frá ríkjum
Norður-Ameríku, Vestur-Evrópu og Ástralíu auk fulltrúa
frá Interpol. Fundarmenn komu sér saman um að knýja á
ríkisstjórnir landa sinna um að hefjast handa gegn eitur-
lyfjahringunum, en þeir voru orðnir langþreyttir á því að
geta engar upplýsingar fengið um fjármálaumsvif hring-
anna í baráttu sinni gegn þeim.
Árið 1981 beindist athygli manna mjög að þeirri banka-
leynd sem eiturlyfjahringarnir njóta. Það ár féllu dómar
yfir fíkniefnasölum á Englandi og hlutu þeir mjög þunga
fangelsisdóma. Þeir héldu þó afrakstri glæpaiðju sinnar
nær óskertum, og þótti mörgum þar skjóta skökku við.
Á Ítalíu var löggjöf sú, sem hér um ræðir, samþykkt í
nokkrum flýti í kjölfar morðsins á Caro Alberto dalla
Chiesa á síðasta ári, en honum hafði verið falið það sér-
staka verkefni að draga úr valdi mafíunnar á Sikiley.
Ýmsir háttsettir menn i bankamálum á Ítalíu hafa látizt
með voveiflegum hætti að undanförnu. Talið er að mafían
á Sikiley hafi auðgazt um sem svarar 15 milljörðum ísl.
króna frá árinu 1976. Helzta tekjulindin hefur verið sala á
heróíni í Vestur-Evrópu og Norður-Ameríku.
Löngum hefur mikil leynd þótt hvíla yfir bankamálum
í Sviss. Eigi að síður er þar í gildi löggjöf, sem gerir ráð
fyrir að veittar skuli upplýsingar um bankareikninga í
tengslum við rannsókn á alvariegum glæpamálum, svo
sem eiturlyfjasölu. í sumum löndum eru enn strangari
reglur við lýði. Þar má banki ekki veita upplýsingar um
hvort ákveðinn bankareikningur sé yfirleitt til nema um
það komi sérstök heimild frá þeim sem er skrifaður fyrir
honum.
— THOMAS LAND