Morgunblaðið - 26.06.1983, Blaðsíða 12

60
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JÚNÍ 1983
Iðnaðarbanki
30 ára
Hinn 25. júní eru liöin 30 ár frá því að Iönaðarbanki íslands hóf
starfsemi sína. Þann dag árið 1953 tók bankinn tii starfa í litlu
húsnæði, hluta af skrifstofum Loftleiða, í húsi Nýja Bíós í Lækj-
argötu 2. Var þar mikil þröng fyrsta daginn, enda stofnaðir á
annað hundrað sparisjóðsreikningar á þeim þremur tímum sem
bankinn var opinn.
Þrjátíu árum síðar er aðalbank-
inn enn við Lækjargötuna í
Reykjavík, en nú í eigin fimm
hæða stórhýsi 10 húsnúmerum
sunnar. Þá rekur bankinn 7 útibú
víðsvegar um landið. Hafnarfjarð-
arútibúið var opnað 1964, Akur-
eyrarútibúið 1965, Grensásútibúið
1966, Laugarnesútibúið 1971,
Breiðholtsútibúið 1975, Selfossúti-
búið 1977 og Garðabæjarútibúið á
síðasta ári.
Starfsmenn Iðnaðarbankans
voru í upphafi 3 en þeir voru á
síðasta ári 129, þar af 57 í aðal-
bankanum. Heildarinnlán bank-
ans á síðasta ári námu 613.765
þús. kr. og nemur hlutdeild hans
nú 7% af heildarinnlánum við-
skiptabankanna. Heildarútlán
bankans í lok síðasta árs, án út-
lána veðdeildar, námu 504.954 þús.
kr., en heildarútlán veðdeildar
bankans námu í árslok fyrra árs
127.438 þús. kr. Hlutafé bankans
nam 24.256 þús. kr. í ársiok 1982,
en eigið fé bankans nam þá 65.681
þús. kr. Hluthafar eru rúmlega
1300 og eru þeir lang flestir úr
hinum ýmsu greinum iðnaðarins.
Aðdragandinn að
stofnun bankans
Tíu ár liðu frá því að iðnaðar-
menn fóru að ræða stofnun sér-
staks banka fyrir iðnaðinn þar til
bankinn hóf starfsemi sína. Það
var á Iðnþingi fslendinga árið
1943 að hugmyndin um Iðnaðar-
banka íslands kom fyrst fram.
Þessi hugmynd fékk frá upphafi
góðar undirtektir iðnaðarins og
voru samþykktar áskoranir þar
um til Alþingis næstu árin á eftir.
Árið 1947 var ekki látið við það
sitja að skora á Alþingi, heldur
var einnig komið á fót sérstakri
samstarfsnefnd Landssambands
iðnaðarmanna og Félags íslenskra
iðnrekenda, og fékk sú nefnd það
verkefni að að semja drög að
frumvarpi um iðnaðarbanka.
Nefndin skilaði frá sér frumvarpi
til laga um Iðnaðarbanka íslands
hf. i aprílmánuði 1949. í greinar-
gerð komu fram helstu rök sam-
taka iðnaðarins fyrir stofnun slíkf
banka, en þau voru, að enginn
ríkisbankanna þriggja hefði talið
það skyldu sína að aðstoða við
fjármögnun iðnfyrirtækja. Því
hefði verið svo komið, að atvinnu-
vegur, sem nálega þriðjungur
landsmanna hefði framfærslu af,
væri settur hjá í bankakerfinu.
Strax árið eftir að frumvarps-
drögin lágu fyrir frá samtökum
iðnaðarins, var það lagt fyrir Al-
þingi af meirihluta iðnaðarnefnd-
ar neðri deildar. Málið dagaði uppi
það árið, en var borið fram að
nýju árið eftir, og þrátt fyrir tölu-
verða andstöðu var frumvarpið
samþykkt á Alþingi sem lög nr.
113 frá 19. desember 1951.
í lögunum var m.a. kveðið svo á,
að hlutaféð skyldi nema allt að 6,5
milljónum króna og þar af skyldi
ríkissjóður leggja fram allt að 3
milljónum króna. Samtökum iðn-
aðarins var ætlað að safna og
leggja til hvorum um sig 1,5 millj-
ónum króna en hálfri milljón
króna skyldi aflað með opinberri
hlutafjársöfnun.
Hlutafjársöfnun hófst þegar af
miklum krafti, og var því verki
lokið á tiltölulega skömmum tíma.
Við stofnun bankans höfðu sam-
tök iðnaðarins safnað tilskyldum
fjárhæðum og voru skráðir hlut-
hafar við stofnun bankans 803, en
þá var enn ólokið útboði 500 þús.
kr., sem boðnar voru almenningi,
þannig að alls urðu hluthafar 1100
þegar þeirri fjárhæð hafði verið
safnað.
Iðnaðarbankinn tekur
til starfa
Stofnfundur var haldinn 18.
október 1952 og voru þar lðgft
fram drög að samþykktum fyrir
bankann, en á framhaldsstofn-
fundi viku síðar var gengið frá
samþykktum og reglugerð fyrir
bankann. Á þeim fundi var kosið
fyrsta bankaráðið, en það skipuðu
þessir menn: Einar Gíslason,
Helgi H. Bergs, Kristján Jóhann
Kristjánsson, Guðmundur H.
Guðmundsson og Páll S. Pálsson.
Páll var síðan kjörinn formaður
bankaráðsins.
Eitt af fyrstu verkefnum banka-
ráðsins var að ráða bankastjóra
og varð fyrir valinu Helgi Her-
mann Eiríksson, þáverandi skóla-
stjóri Iðnskólans, en hann hafði
Hia Iðnaðarbanka íslands í Lækjargötu 10.
Fyrsta bankaráð Iðnaðarbankana og varamenn. Efri röð fri vinstri: Sveinn Guðmundsson, Vilhjálmur Árnason,
Sveinn B. Valfells, Einar Kristjánsson, Tómas Vigfússon. Neðri röð frá vinstri: Einar Gíslason, Kristján Jóhann
Kristjánsson, Helgi Hermann Eiríksson, bankastjóri, Páll S. Pálsson, formaður bankaráðsins, og Guðmundur H.
Guðmundsson. (Á myndina vantar Helga H. Bergs.)
Bankastjórn Iðnaðarbanka fslands ásamt formanni boakaráðe. Frá vinstri: Davíð Srheving Thorsteinsson, formaður,
Valur Valsson, bankastjóri, Ragnar Önundarson, aöstoðarbankastjóri, og Bragi Hannesson, bankastjóri.
sem forseti Landssambands iðn-
aðarmanna átt mikinn þátt í und-
irbúningi að stofnun bankans.
Helgi gegndi bankastjórastarfinu
til ársloka 1955 en þá var Guð-
mundur ólafs, lögfræðingur, ráð-
inn bankastjóri og gegndi hann
starfinu þar til á árinu 1964.
Meðal fyrstu verkefna banka-
ráðsins var að útvega húsnæði
undir starfsemina og varð það úr
að Loftleiðir hf. leigðu bankanum
hluta af húsnæði sínu, svo sem
áður kom fram. Einnig vann
bankaráðið að því að tryggja
bankanum fjármagn til viðbótar
því hlutafé sem safnast hafði.
Vorið 1953 samþykkti Alþingi
heimild til ríkisstjórnarinnar til
að taka að láni erlendis 15 milljón-
ir króna til að endurlána Iðnaðar-
bankanum og þótti þá ekkert til
fyrirstöðu lengur að opna bank-
ann.
Bankinn flyst í eigid
húsnæði
Þegar á fyrsta starfsári bank-
ans var farið að huga að fram-
tíðarhúsnæði fyrir hann. Fest
voru kaup á húseigninni að Lækj-
argötu lOb, með tilheyrandi eign-
arlóð. Starfsemi bankans óx hröð-
um skrefum þessi fyrstu starfsár,
og reyndist leiguhúsnæði hans
fljótlega of lítið.
1 júní árið 1959 var hafist handa
við smíði stórhýsis á lóð bankans
og ári síðar var húsið steypt. Það
var síðan hinn 1. júní 1962 að
bankinn gat loks flutt starfsemi
sína í eigið húsnæði, þar sem hann
er enn til húsa. Bankinn notaði
fyrstu árin aðeins 1. og 2. hæð
hússins, auk kjallara. Ein hæðin
var seld samtökum iðnaðarins, Fé-
lagi íslenskra iðnrekenda og
Landssambandi iðnaðarmanna, en
annað húsnæði var leigt út.
Samtök iðnaðarins seldu síðar
bankanum sinn hlut í húsinu aftur
eftir að starfsemi hans óx fiskur
um hrygg. Jafnframt fækkaði
leigjendum smám saman af sömu
sökum. Nú er svo komið að aðeins
lítill hluti 2. hæðar hússins er
leigður út. Því má segja að ekki
hafi verið tjaldað til einnar nætur
er menn réðust í byggingar-
framkvæmdir fyrir bankann fyrir
rúmum tveimur áratugum. Raun-
SJÁ BLS. 62