Morgunblaðið - 26.06.1983, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JÚNÍ 1983 77
„Þetta fyrirbæri fylgdi í kjölfar-
ið á Mob-Shop, sem Magnús Páls-
son og Ásta Ólafsdóttir stjórnuðu
ásamt Ingólfi Arnarsyni. Það var
þannig byggt upp, að bréf voru
send til norrænna listamanna sem
síðan komu hingað til dvalar og
hörkuvinnu í listinni. Fyrirtækið
var styrkt af Norræna menning-
armálasjóðnum og menntamála-
ráðuneytinu. Frá Bandaríkjunum
og Frakklandi komu kunnir lista-
menn til að leiða hópinn. Má þar
nefna Philip Corner og Robert
Filliou og fleiri. Bandaríkjamenn-
irnir urðu svo hrifnir af umsvifum
ungra listamanna hér á landi, að
þeir hófu mikið kynningarstarf á
heimaslóðum. Við fengum margar
fyrirspurnir frá tónlistarfólki,
sem vildi koma hér við á leið sinni
yfir hafið. Ingólfur og Eggert Pét-
ursson tóku þetta að sér og form-
uðu á einfaldan hátt. Listafólkinu
var skýrt frá því, að til boða væri
sýningaraðstaða, aðgangseyrir og
gisting, en laun væru ekki greidd.
Við höfum fengið bréf svo að segja
úr öllum heimshornum, viðbrögð-
in hafa verið miklu víðtækari en
okkur óraði nokkru sinni fyrir."
— Ef við víkjum aðeins að tón-
leikahaldi á vegum safnsins þá
voru það einmitt einir slíkir, sem
líkast til vöktu meiri athygli á
safninu en flestir aðrir viðburðir
innan veggja þess. Ég vitna hér til
uppákomu Bruna BB í kvikmynd-
inni Rokk í Reykjavík. Var þetta
ekki slæm auglýsing fyrir safnið?
„Ég veit það ekki, svei mér þá.
Fyrst á eftir greip um sig nokkur
skjálfti innan félagsins. Það má
hins vegar ekki gleyma að taka
það með í reikninginn, að þegar
við leigjum út sýningarsalina, vit-
um við ekki alltaf nákvæmlega
hvað fram á að fara. f þessu til-
tekna atriði, sem þú minnist á,
gerðist það, að allt fór úr böndun-
um. Þetta var þannig uppátæki, að
hefði það ekki gerst innan veggja
Nýlistasafnsins, hefði bara ein-
hver annar staður orðið fyrir val-
inu. Annars er það kúnstugt
hvernig fslendingar taka hlutun-
um þegar mið er tekið af Banda-
ríkjamönnum. Vestanhafs var
svipað atriði sett á svið í kirkju og
þótti dæmalaust gott tillegg í
mannréttindabaráttuna."
— Hvernig hefur aðsókn verið
að sýningum ykkar í safninu?
„Það er nokkuð mismunandi. Sé
um að ræða sýningar á vegum
safnsins sjálfs er þetta nokkuð
fastmótaður kjarni úr menning-
arlífinu. Séu það einkasýningar
koma vinir og vandamenn, en
þannig er það alls staðar. Á heild-
ina litið er hún ekki neitt sérstök,
enda húsrýmið ekki mikið. Að
mínu mati er það ekki neitt sálu-
hjálparatriði að hálf þjóðin komi
stormandi inn á sýningar safns-
ins. Það er lítið tilhlökkunarefni
að falla í sama farveg og önnur
menningarsetur, þar sem það er
liður í sunnudagsbíltúr fjölskyld-
unnar að koma við á listaverka-
mörkuðum og vörukynningum.
Þetta er ekki beint sá hópur, sem
við erum að sækjast eftir vegna
þess að hann orkar ekki hvetjandi
á listir. f þessu felst enginn hroki,
heldur aðeins bláköld staðreynd."
— Nú segir þú, að aðsóknin hafi
verið þokkaleg og fyrr í spjallinu
kom fram, að um leið og list er
orðin markaðsvara og farin að
höfða til fólksins missi hún gildi
sitt. Ég get ekki skilið þetta öðru
vísi en svo, að það sé nýlista-
mönnum ekkert keppikefli að selja
verk sín. Skapar það enga togstr-
eitu hjá listamönnum þegar þeir
vita það innst inni, að um leið og
þeir selja verk sín lifa þeir betra
lífi, en þráast samt við í nafni list-
arinnar?
„Þetta fer nokkuð eftir því
hvernig menn vinna að list sinni.
Sumir eru alltaf að, jafnvel frá kl.
9—5 eins og flestir landsmenn, og
þurfa því að afla sér tekna á því
timabili. Svo eru aðrir, sem afreka
ekkert mánuðum saman og geta
því brauðfætt sig og sína á öðrum
vettvangi. Þessi tími, sem líður á
milli verka, fer í heilastarfsemi.
Þessum listamönnum verða aldrei
á mistök og þeir eyða engu efni í
óþarfa.
Svo við víkjum aðeins að Lista-
safni ísiands, þá er safnráð þess í
augnablikinu skipað ungu og
hressu fólki, sem keypt hefur
slatta af nýlist. Ég var um daginn
staddur á opnun sýningar hjá
Ólafi Lárussyni og Kristjani Guð-
mundssyni. Þeir voru þá ríg-
montnir af því að safnráð hafði
tekið frá verk eftir þá og ætlaði að
kaupa. Ég reyndi að stríða þeim
dálítið og sagði það undarlega
áráttu hjá þeim að berjast við
drauginn á Hringbrautinni með
annarri hendinni, en þiggja fé frá
honum með hinni. Kristján svar-
aði því til, að ef hann væri bakari
gæti hann ekki neitað að afgreiða
tiltekna konu á þeim forsendum
að hann kynni ekki við hana.“
— Nýlistasafninu hafa áskotn-
ast mörg verk erlendis frá og jafn-
vel heilu sýningarnar. Lendið þið
ekki í verulegum vandræðum sök-
um skorts á geymslurými eins og
með önnur verk í eigu safnsins?
„Jú, vissulega, en við höfum sem
betur fer ekki þurft að hafna gjöf-
um á þeim forsendum. Sumar
þessara sýninga eru ekki mjög
fyrirferðamiklar. Sem dæmi get
ég tekið sýningu þekktasta fram-
úrstefnulistamanns Ungverja,
Gábor Attali, sem haldin var að
Suðurgötu 7 um árið. Hún var
óinnrömmuð og fór ekki meir fyrir
henni en svo, að hún fór ofan í
eina skúffu. Sama má kannski
segja um þau býsn, sem safnið á
eftir Dieter Roth. Einnig er
ástæða til að nefna röð 70 mynd-
verka eftir Hollendinginn Douwe
Jan Bakker, sem byggð eru á ís-
lensku landslagi og hann gaf safn-
inu. Þetta er í raun heil sýning."
— Þú segir hér að framan, að
aðsókn að sýningum hafi ekki ver-
ið nema þokkaleg. Verður ekki að
skilja það sem svo, að viðbrögð al-
mennings hafi ekki verið mjög
kröftug?
„Ég nefndi áðan dæmi um
breytingu í orðaforða og gæti auð-
veldlega rakið þau áfram, en við
skulum ekki gleyma að það er ým-
islegt annað gert. Við höfum t.d.
tekið á móti skólafólki utan venju-
legs sýningartíma. Um daginn var
t.d. kynning á bókverkum, sem
nemendur í bókasafnsfræði við
Háskóla íslands sóttu. Nú, við að-
stoðum listfræðinga, nemendur í
listaháskólum erlendis, sem eru að
skrifa doktorsritgerðir og ekki má
gleyma listamönnunum sem
streyma í safnið þegar líður að
lokaprófum. Þeir fá aðstoð við
heimildaleit vegna ritgerðasmíða í
listasögu. Annars eru myndlist-
arskólarnir sérkapítuli. Það er í
raun furðulegt hve fáir nemendur
þeirra hafa áhuga á myndlist, þeir
koma a.m.k. ekki á sýningar hjá
Nýlistasafninu."
— Hvernig var ykkur tekið af
yfirvöldum fjármála í upphafi.
Fenguð þið einhvern styrk vegna
opnunar safnsins og endurbót-
anna, sem þið urðuð að ráðast í á
húsnæðinu?
„Ekki strax í byrjun, en það
kom fljótlega að því. í mínum aug-
um er fjárveiting frá hinum
opinbera ákveðin viðurkenning á
brýnni þörf fyrir Nýlistasafnið.
En það er með styrki eins og ann-
að, þeir hafa lækkað að verðgildi i
verðbólgunni sem hér er. Hinu má
svo ekki gleyma, að menntamála-
ráðuneytið hefur hlaupið undir
bagga af og til og veitt styrki
vegna utanfara og eins þegar sýn-
ingar hafa komið erlendis frá.“
— Nú er væntanlega komin
nokkur mynd á rekstur safnsins
eftir fimm ára starfsemi. Finnst
ykkur upphaflegt ætlunarverk
hafa tekist fyllilega?
„Það er mín skoðun, að fimm
ára afmælið marki nokkur tíma-
mót í starfsemi safnsins. Við höf-
um reynt ýmsa hluti, kynnt nýjar
stefnur og aðferðir í myndlist, velt
fyrir okkur leiðum til úrbóta og
reynt að skipuleggja dálítið fram í
tímann. Nú væri gott að staldra
aðeins við og reyna að móta starf-
ið aðeins betur, gera úttekt á liðn-
um árum og byggja upp framtíð-
ina.“
— Hvað geturðu sagt mér um
þátttöku hins almenna félags-
manns í starfsemi safnsins?
„Þar komstu við auman blett.
Sannleikurinn er nefnilega sá, að
einstaka félagsmaður hefur sótt
um inngöngu í Félag Nýlistasafns-
ins á ansi þokukenndum forsend-
um, sem áhugasami kjarninn
botnar ekkert í. Þetta fólk greiðir
ekki árstillag og mætir ekki á
fundi né sýningar. Það virðist
heldur ekki hafa lesið skipu-
lagsskrána, þar sem m.a. er fjallað
um endurnýjun listaverkaeignar-
innar. Núverandi stjórn er nú að
undirbúa tillögu til lagabreytinga
og greiða þannig úr þokunni."
— Er þá ætlunin að listamenn
gefi verk til safnsins?
„Já, það er rétt. í skipulagsskrá
eru ákvæði, sem kveða á um þetta.
Félagsmanni ber að afhenda tvö
listaverk eða frumheimildir að
listaverkum við inngöngu í félag-
ið, en síðan eitt listaverk á ári
hverju. Þetta fyrirkomulag stuðl-
ar ágætlega að sífelldri endurnýj-
un listaverkaeignarinnar. Tveir
stjórnarmanna, þeir Erlingur
Ingvarsson og Árni Ingólfsson,
eru að leggja síðustu hönd á grein-
argerð, eða stuðningsplagg, sem
haft verður til taks þegar verk
verða rukkuð inn í vor.“
— Hvað er framundan hjá Ný-
listasafninu?
„Það er eitt og annað. Núna er
verið að skipuleggja sýningaskipti
á milli íslands og Hollands af full-
um krafti í samráði við Fodor
Museum í Amsterdam. Sigurður
Guðmundsson og Magnús Pálsson
eru fulltrúar safnsins þar ytra og
velja hollenska listamenn til komu
hingað, en forstjóri Fodor, Tijmen
van Groothest, velur það sem hon-
um þykir áhugaverðast fyrir sitt
leyti. Sýningarnar verða svo í nóv-
ember, opnaðar með tveggja vikna
millibili svo þáttakendur beggja
landanna hafi tækifæri til að hitt-
ast og kynnast, en það er einn af
mikilvægustu þáttum þessa sam-
starfs. Á sama tima verður bók-
verkasýning í Galerie A í Amst-
erdam, en eins og margir vita eru
margir íslenskir listamenn stór-
tækir á því sviði. Þessi bókverka-
sýning gæti hugsanlega orðið
hluti af viðamikilli sýningu, sem
haldin verður í Franklin Frunance
í New York í byrjun árs 1984 og
jafnvel getur hún tengst þeirri
samvinnu, sem hafin er á milli
Nýlistasafnsins og Henie-Onstad
safnsins í Osló, en þar er um að
ræða ritgerðasmíð og fyrirlestra
um bókverkagerð á Norðurlönd-
um.“
— Eitthvað fleira á prjónun-
um?
„Tveir miklir vinnuþjarkar og
hugmyndafræðingar í stjórn
safnsins, Ingólfur Árnason og
Eggert Pétursson, eru með þreif-
ingar hjá hljómplötuútgáfunni
Gramminu um samvinnu vegna
„stop-over“, sem ég nefndi áðan.
— Hvað með heimildir, flokkun
þeirra og skráningu?
„Þessi vinnsla stendur og fellur
með fjármagninu. Um leið og augu
opinberra fjárgæslumanna opnast
verður bókasafnsfræðingur eða
annar hæfur starfskraftur ráðinn
til að róta í kössunum. Annars er
peningadreifingin ægilegur höfuð-
verkur. Sjáðu bara þessa svoköll-
uðu menningarmiðstöðvar á fleiri
þúsund fermetrum. Að baki þeim
iiggur sárafátækur hugmynda-
fræðilegur grundvöllur, en ekki
vantar starfsfólkið, herra minn
trúr. Væri nú ekki nær að veita
einhverjum hluta þessa fjár til
Nýlistasafnsins svo félagsmenn-
irnir geti farið að snúa sér að
listsköpun í stað þess að pikka á
ritvél eða standa í málningar-
vinnu á veggjum og gólfum? Af
hverju heldurðu að tímaritið Birt-
ungur, það frábæra rit, hafi lagt
upp laupana á sínum tíma? Vegna
þess að peningarnir fóru til prent-
unar á ræðubulli alþingismanna í
Þingtíðindum. Má ég þá heldur
biðja um útgáfur sem byggðar eru
á rannsóknum þeirra heimilda,
sem Nýlistasafnið geymir?"
— Eru engin þreytumerki farin
að sjást í allri þessari sjálfboða-
vinnu félagsmanna?
„Ég er búinn að vera í tímafrek-
um félagsmálum undanfarin tíu
ár. Ég skal nefna þér árið 1980. Þá
var ég í fullri vinnu á Kleppsspít-
alanum, starfaði af fullum krafti
að uppbyggingu vinnustofu mynd-
höggvara á Korpúlfsstöðum, ham-
aðist eins og óður maður við að
koma húsnæði safnsins í viðun-
andi horf, lagði mitt af mörkum
við sýninguna Experimental
Environment II og bjó til verk og
sýndi í París. Ég held ég hafi
aldrei verið sprækari en einmitt
þá. Auðvitað koma þeir tímar, að
menn verða dauðþreyttir á þessu
stússi og langar út í lönd að leika
sér. Þá er bara að bíta á jaxlinn og
tala við skilningsríka vini og drífa
sig upp úr lognmollunni. Ég held
að þreytan birtist helst í því að
þurfa að sitja yfir sýningum.
Þetta er yfirleitt sama fólkið, en
vonandi getum við bráðum útveg-
að fjármagn til að greiða starfs-
manni fyrir að inna þetta af
hendi.“
— Hvernig líst þér á framtíð-
ina?
„Við erum rétt að byrja vorið í
okkar starfi. Það eru miklar hrær-
ingar í myndiistinni. Unga fólkið
er eins og alltaf jákvætt og tilbúið
í slaginn. Það kemur að þeim að
taka við þessu í fyllingu tímans og
þá fáum við þessir gömlu kannski
að fylgjast með þeim úr hæfilegri
fjarlægð."
- SSv.
Dagskrá Nýlistasafnsins
DAGSKRÁ Nýlistasafnsins fram á sumar verður sem hér segir:
29-4— 8.5. Brynhildur Óskarsdóttir.
13.5— 22.5 Óákveðið.
27.5— 5.6 Árni Ingólfsson.
10.6— 19.6 Jan Mallanders.
24.7— 3.7 Erla Þórarinsdóttir.
8-7—17.7 Daði Guðbjörnsson.
22.7— 31.7 Magnús V. Guðlaugsson.
5.8—14.8 Bergljót Ragnars.
Enska í Englandi
Námskeið fyrir alla á vegum Concorde Interna-
tional málaskólans Folkestone og Canterbury
6.—27. ágúst.
FLOGIÐ VERÐUR MEÐ SÉRSTÖKUM
KJÖRUM EF NÆG ÞÁTTTAKA FÆST.
★ Sérþjálfaðir kennarar.
★ Litlir hópar.
★ 15 klst. kennsla (eöa meira) i viku.
★ Gisting hjá enskum fjölskyldum.
★ Skoðunarferöir og skemmtanir.
★ Tekið á móti nemendum á flugvelli.
★ Leikaðstaða fyrir börn meöan foreldrar eru í tímum.
Nánari upplýsingar í síma 36016.