Morgunblaðið - 01.10.1983, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. OKTÓBER 1983
14
VETRARMYND
1983
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Sýningarhópurinn Vetrarmynd er
kominn á kreik aftur og að þessu
sinni á gjörningurinn sér staö í
hinu ágæta húsnæði Listasafns Al-
þýðu að Grensásvegi 16. Eiginlega
hefur þessi hópur sérstöðu í is-
lenzkri myndlist, því að hér er
frekar um að ræða kjarna nokk-
urra listamanna er fá svo annað
hvert ár nokkra aðra til liðs við sig.
Þetta gerir sýningarnar litríkari en
ef að jafnan væru sömu menn að
sýna, býður upp á ýmislegt óvænt.
Sýnendum fjölgaði áður með hverri
nýrri sýningu og voru síðast orðnir
ellefu talsins, en að þessu sinni
sýnir sjálfur kjarninn alfarið. í
sýningarskrá er þetta þannig
orðað: „f desember 1977 hélt hópur
myndlistarmanna sýningu í kja.ll-
ara Norræna hússins og nefndi
hana Vetrarmynd. Önnur sýning
Vetramyndar var haldin 1979 og sú
þriðja 1981. Alls hafa 15 myndlist-
armenn tekið'þátt í þessum sýning-
um, en nú í fjórða sinn sýna fjórir
sem hafa átt verk á fyrri sýningum
öllum.
Aðstandendur Vetrarmyndar
leggja áherzlu á það, að á sýning-
um þeirra gæti fjölbreytni í vali
myndefnis og annarra listaverka
og ólíkum listaverkum og lista-
stefnum sé gert jafn hátt undir
höfði.“
Hér er sem sagt lýðræðið í önd-
vegi en þó ekki í þá veru, að allt fái
að fljóta með heldur er áherzla lögð
á fágun og fjölbreytni ásamt lífi og
fjöri.
Vart er hægt að hugsa sér
myndlistarmenn af ólíkara upplagi
en þá fjórmenningana og þó má
segja, að landslagið f einhverri
mynd sé uppistaðan í verkum
þeirra á þessari sýningu. Skoðand-
inn kynnist þannig fjórum sjón-
arhornum yfir svipað grunnþema á
myndfleti, einmitt eins og vera ber
í allri rökræðu ...
Baltazar hefur tekið hrjúf og
margþætt veðrabrigði fslenzkrar
náttúru til meðferðar að þessu
sinni, rétt glittir í form hlutveru-
leikans í þessum lipurlega máluðu
myndum, sem eru bornar uppi af
hraða og innlifun. Þessi málun-
armáti er í bezta lagi sértækur og
byggist á beinum skynhrifum lista-
mannsins gagnvart náttúrunni.
Með þessum myndum finnst mér
Baltazar sýna á sér nýja og áhuga-
verða hlið og stórum raunsærri en
oft áður. Verður fróðlegt að fylgj-
ast með framvindunni.
Bragi Hannesson málar hins veg-
ar hlutveruleikann eins og hann
kemur honum fyrir sjónir. Þó er
hann ekki natúralisti í orðsins eig-
inlegu merkingu heldur öllu frekar
málari síkvikulla ljósbrigða ís-
lenzks veruleika. Ég held að Bragi
hafi aldrei átt betri myndir á sýn-
ingum Vetrarmyndar og myndir
hans falla mjög vel inn í þessa sýn-
ingu því að þær eru hreinar og
beinar og lausar við allar mynd-
rænar vangaveltur og heimspeki-
legar hugleiðingar. Gerandinn
kemur til dyra eins og hann er
klæddur, hrifnæmur unnandi hins
myndræna í umhverfinu.
Baltazar
Þorbjörg Höskuldsdóttir
Magnús Tómasson
Bragi Hannesson
Erlingur Yigfússon
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Erlingur Vigfússon óperu-
söngvari hefur um árabil starfað
við óperuna í Köln en lítið látið í
sér heyra hér heima, utan hvað
hann söng á nokkrum sýningum
á Cavelleria Rusticana, sem upp-
færð var í Þjóðleikhúsinu sl. vet-
ur. Auk þess sem hann að þessu
sinni söng með í upptöku til
hljómplötuútgáfu af áðurnefndri
óperu, hélt hann tónleika í Nor-
ræna húsinu sl. miðvikudag.
Efnisskráin var að mörgu leyti
sérkennilega saman sett. Tón-
leikarnir hófust á Dichterliebe
eftir Schumann og Heine en
seinni hluti tónleikanna var
helgaður Lehár, Tosti og Card-
illo, auk þess sem Árni Thor-
steinsson og Markús Krist-
jánsson áttu tvö lög hvor.
Ástir skáldsins eftir Schu-
mann er vandasamt verk en í
flutningi Erlings og Jónasar
Ingimundarsonar píanóleikara
gætti þess nokkuð, að stuttur
tími hefur gefist til samæfinga.
Erlingur Vigfússon
Það er ekki efi að falleg rödd
Erlings fellur vel að liedersöng,
þó brygði fyrir ójafnri tónmynd-
un á stöku stað. Starfs síns
vegna hefur Erlingur áreiðan-
lega meira fengist við óperusöng
en ljóðasöng, enda var túlkun og
framsetning öll á seinni hluta
tónleikanna mun sterkari og
eðliegri en í seinni hlutanum.
Undirritaður vildi fá að heyra
Erling syngja með hljómsveit í
einhverjum þeim óperuupp-
færslum, sem hér á landi gefast,
þó ekki væri nema sem gestur,
svona rétt til að upplífgunar og
til að skapa svolitla spennu og
tilbreytingu í skipan þessara
mála. Við íslendingar eigum orð-
ið nokkra góða söngvara og
nokkrir þeirra starfa erlendis. I
samstarfi óperuhúsa er oft hliðr-
að til, svo söngvarar geti reynt
sig á öðrum leiksviðum en þar
sem þeir eru fastráðnir. íslensk
ópera hefur nokkra sérstöðu og
er fráleitt að hún muni standa í
samkeppni við óperur í Evrópu
um söngvara eða annan „sukk-
sess“ varðandi óperuuppfærslur.
Það mætti því hugsa sér þann
möguleika, að þeir sem starfa
heima fengju að reyna sig er-
lendis, t.d. 1 skiptum við þá er
koma heim sem gestir. Þannig
væri með lipurð hægt að efla
söngmennt hér á landi og koma f
veg fyrir að íslendingar týndu
söngvurum sínum til útlanda,
eins og nærri því hefur átt sér
stað með Erling Vigfússon.
Jón Ásgeirsson
Hið sanna eðli tónlistar
Gunnar Kristinsson tónlistar-
þerapisti hélt tónleika í Nor-
ræna húsinu sl. fimmtudag.
Hljóðfærin sem Gunnar lék á
voru alls konar málmgjöll,
trommur, flautur, hringlur, koto
og steinspil. Steinspilið er í
rauninni það eina sem er nýjung,
þó það hljóðfæri sé talið elst með
manninum. Því hefur verið hald-
ið fram, að könnun mannsins á
eðliseigindum efnisheimsins
hafi verið hljóðfikt hans með
allskonar tóngjafa. Af tónblæ
tóngjafans gat frummaðurinn
ráðið í eiginleika efnisins, sem
hann aftur skilgreindi sem töfra,
að hljóðið væri mál þess anda er
í efninu bjó, sem má til sanns
vegar færa. Samhliða því sem
maðurinn uppgötvaði tónun efn-
isins, er talið að hann hafi bæði
uppgötvað áhrif hljóðsins á dýr
og menn. Hljóðótti dýra varð
manninum bæði nytsamur til
varnar og veiða, en áhrif hljóðs
og hljóðfalls á menn grundvöllur
trúarlegrar sefjunar. Enn í dag
er t.d. notkun stóru málmgjall-
anna bundin túlkun athafna sem
með einhverjum hætti teljast
ógnvænlegar, en minni gjöllin
tengjast gjarnan trúarathöfn-
um. Málmhljómur eða klukku-
hljómur hefur trúarlegt innihald
og því er trúað að klukkuhljóm-
ur sé gæddur þeim hreinleik að
illir andar geti ekki staðist hann.
Hjarðmenn, sem einir sátu yfir
fé, léku ekki á flautu sér til
skemmtunar eingöngu, heldur til
að fæla frá sér og hjörð sinni
hættuleg dýr. Hringlur og
trommur voru notaðar til að
reka stór veiðidýr í gildrur, auk
þess sem tromman var mikil-
vægur hreyfihvati.
Eitt hljóðfæri lék Gunnar á,
sem ekki er alls kostar réttilega
fyrir komið innan um þessi
hljóðfæri og það er eins konar
eftirlíking af japanska hljóðfær-
inu koto. Koto er ævafornt
hljóðfæri og til í ýmsum gerðum
hjá Asíuþjóðum. Hjá Japönum
er það margbrotið hljóðfæri og
gegnir svipuðu hlutverki í jap-
anskri tónlist og píanóið á Vest-
urlöndum. Til er mikið af fal-
legri og mjög „teknískt" erfiðri
tónlist fyrir þetta hljóðfæri og
færir koto-leikarar eru mikils
virtir í Japan.
Því miður kunni Gunnar ekki
mikið til verka á þetta glæsilega
hljóðfæri, en það bætti nokkuð
að tónblær þess var þó nokkuð
fagur. Hvort Gunnar telur sig
geta nálgast „hið sanna eðli tón-
listar", eins og segir í einu dag-
blaðanna, verður sjálfsagt ekki
hægt að staðhæfa neitt um,
hvorki til eða frá, en sem tón-
smíð var þessi tónleit Gunnars
harla laus í reipunum og fátt í
Gunnar Kristinsson
leik hans, sem getur talist neitt
sérstakt, hvorki frá tæknilegu
sjónarmiði eða sem nýjung í leik
á slaghljóðfæri. Það sem var
einkar forvitnilegt var hversu
gott safn hans af stórum og
hljómgóðum málmgjöllum var
og má vera, að í þeim megi finna
grunntón hins sanna eðlis tón-
listarinnar.