Morgunblaðið - 12.10.1983, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. OKTÓBER 1983
Atvinnuleysi yfirvofandi á Patreksfirdi
Sammála um að sameinast - en
hver vill sameinast hverjum?
PATREKSFIRÐINGAR eru heldur daufir í dálkinn þessa dagana enda ekki
bjart yfir atvinnumálum staöarins. Eins og fram kom í Morgunblaöinu um
helgina hefur stærsta atvinnufyrirtæki staöarins, Hraöfrystihús Patreksfjarö-
ar (HP), verið lokaö og öllu starfsfólki sagt upp. Var um helgina mikið fundaö
til aö reyna aö finna lausn á vandanum. Hreppsnefndin hélt m.a. fundi meö
tveimur hópum heimamanna, sem vilja hefjast handa við uppbyggingu at-
vinnulífsins: annars vegar stjórn HP, sem er 90% í eigu Kaupfélags Vestur-
Baröstrendinga, og hinsvegar er um aö
ræöa hálft hundrað heimamanna, sem safn-
aö hafa hlutafjárloforðum fyrir rúmar tvær
milljónir króna og hafa hug á aö semja viö
Byggöasjóð um aö hefja rekstur í frystihús-
inu, er sjóöurinn leysti til sín á dögunum.
Hreppsnefndin hefur reynt aö koma á sam-
starfi þessara aöila, sem skiptast m.a. nokk-
uö pólitískt, en á báöa bóga viröist ríkja
tortryggni og togstreita.
Atvinnulíf á Patreksfirði hefur gengiö erf-
iölega undanfarin ár. Frystihús Skjaldar hf.
fór yfirum fyrir nokkrum árum og tók þá við
rekstrinum hlutafélagiö Kópanes, sem hætti
starfsemi fyrir fáum misserum á hvínandi
kúpunni — endalokin uröu þau aö Byggða-
sjóöur, sem haföi lánaö stórfé í fyrirtækiö,
keypti húsiö. Hraöfrystihús Patreksfjaröar
hefur verið í byggingu í heilan áratug og vantar mikiö upp á
aö húsiö sé fullkláraö. Fyrir um tveimur árum keypti HP nýjan
togara, Sigurey BA, frá Siglufiröi og fékk m.a. erlent lán til
kaupanna. Þaö hefur einkum háö uppbyggingu frystihússins,
aö fyrirtækiö hefur skort eigiö fé. Hlutafé í HP er aðeins um
330 þúsund krónur og því hafa opinberir sjóöir, fyrst og
fremst Fiskveiöasjóöur og einnig Byggðasjóöur, lagt mikla
peninga í bygginguna. Byggðasjóður hefur t.d. lánað
20—40% af eignfærðum kostnaöi á hverju ári, eöa alls um 25% síðan hafist
var handa um bygginguna. Á sama tíma hefur Fiskveiðasjóður lánaö um 60%
af kostnaði. Á verölagi hvers árs hafa þessir tveir sjóöir lánaö um 16 milljónir
króna í bygginguna en upphæöin er auövitað margföld sé verðlag framreikn-
aö; lánin eru öll óverötryggö. Auk þessa hefur fyrirtækiö oftar en einu sinni
fengiö sérstaka fyrirgreiöslu, eins og þaö er kallaö — síöast nú í sumar til aö
geta greitt starfsfólki laun.
Nú er staöan sú, aö auk skulda viö sjóöina
hvíla á HP umtalsveröar aörar skuldir,
hreppsfélagiö og kaupfélagiö eru þar meö
stærri lánardrottnum og þá ekki síöur bank-
ar. Fyrirtækiö á engan veginn fyrir skuldum,
skv. þeim upplýsingum, sem Morgunblaðiö
hefur aflaö sér. Um síðustu áramót var áætl-
aö, aö eignir félagsins væru virtar á um 120
milljónir — skuldirnar voru taldar um 130
milljónir. Síöan hefur sigiö enn frekar á
ógæfuhliöina, ef eitthvaö er. „Skuldirnar eru
botnlausar," sagði opinber ráðamaður í
samtali viö blm. Morgunblaðsins.
Heima í héraöi ríkir tortryggni og tog-
streita, eins og vikiö var aö hér aö framan.
Þó gera menn sér góöar vonir um aö málum
veröi „reddaö" og leggja á þaö áherslu, aö
nóg sé komið af bráöabirgöaráöstöfunum.
Um þaö eru allir sammála. Menn eru líka sammála um aö
nauösyn beri til aö sameina Patreksfiröinga um uppbyggingu
atvinnulífsins og aö aögeröa sé þörf á allra næstu dögum til
aö koma hjólum atvinnulífsins í gang á ný. Sem sagt: Pat-
reksfiröingar eru sammála um markmiö — en um leiðir aö því
markmiði gegnir e.t.v. ööru máli, eins og kom fram í samtöl-
um Morgunblaösmanna viö nokkra aðila á Patreksfiröi um
helgina.
Þaö berst ekki mikítl
fiskur á land á Pat-
reksfiröi þessa dag-
ana — þessi snáöi
gerir þó hvaö hann
getur. Þrymur BA-7
bundinn viö bryggju í
baksýn.
Ólafur Steingrímsson trillu-
karl meö syni sínum Leó:
Þad venst eins og annað að
tapa fiski í fyrirtœkin þegar
þau fara ó hausínn.
ÓLAFUR Steingrímsson trillu-
karl var að landa úr Guðrúnu
Hlín BA 124, 8 tonna, þegar
Morgunblaðsmenn hittu hann
á Patreksfirði. Hann lagði upp
hjá Hraðfrystihúsi Patreks-
fjarðar í sumar eins og margir
aðrir trillukarlar á staðnum en
varð að leita annað þegar hús-
inu var lokað.
Ólafur var heppnari en
margir aðrir — flestir hættu,
enda komið að lokum skaktím-
ans — hann fékk Tálknfirðinga
til að kaupa af sér fiskinn.
Hann er þó að hætta um þessar
mundir og sagðist ekki hafa
hugmynd um hvernig honum
gengi að fá greitt hjá HP fyrir
þann fisk, sem hann hefði land-
að þar eftir síðustu róðrana
fyrir lokun.
„Tap?“ sagði hann. „Ja, það
getur verið. Ég varð fyrir
hressilegu tapi þegar Kópanes
hætti fiskvinnslu hér í fyrra, þá
átti ég hjá þeim 30 tonn af
fiski. Það eru 300 þúsund krón-
„Fæ löndun á Tálknafirði
upp á náð og miskunn“
— segir Ólafur Steingrímsson trillukarl
ur í dag. Þetta kemst upp í
vana, ég ræ, þeir taka við fisk-
inum og enginn fær borgað!“
Hann sagðist ekki vera viss
um hve mikið hann ætti inni
hjá Hraðfrystihúsi Patreks-
fjarðar núna. „Ætli þetta séu
ekki frá 20 og upp í 40 tonn hjá
okkur svona gegnumsneitt. Eða
minna. Annars er ég heppnari
en sumir aðrir. Ég fæ löndun á
Tálknafirði, þótt það sé mest
upp á náð og miskunn. Nú
sækja þeir þetta hingað, svo ég
þarf ekki að fara þangað inn.
Enda er ég að hætta.“
— Hvað tekur við í vetur ef
ekki rætist úr hér á staðnum?
„Þá fer ég bara á atvinnu-
leysisstyrk eins og hinir! Ann-
ars hef ég verið á togaranum
undanfarna vetur. Ætli það
verði ekki eins núna, ef þeim
tekst að koma honum á veiðar."
„Hraðfrystihúsið
hefur sett
kaupfélagið í
hrikalega stöðuu
— segir Jens Valdimarsson, kaupfélags-
stjóri og stjórnarformaður
Hraðfrystihúss Patreksfjarðar
JENS Valdimarsson, kaupfélagsstjóri Kaupfélags Vestur-Barð-
strendinga og stjórnarformaður Hraðfrystihúss Patreksfjarðar hf.,
er Bflddælingur, sem hefur verið á Patreksfirði í tæpt ár. Hann sagði
að sér þætti stundum sem hann væri að upplifa martröð — hann
hefði tekið þátt í uppbyggingarstarfi á Bfldudal, þegar sá staður
hefði átt í svipuðum erfiðleikum og Patreksfjörður núna, og hefði
sannast sagna leyft sér að vona, að hann ætti ekki eftir að lifa það
upp á nýtt.
„Það var sama ástand á Bíldu-
dal 1975—76 og er hér nú. Þar var
gert ákveðið átak, fyrst og fremst
af heimamönnum, og það dugði til.
Þar var gert það sem þurfti að
gera, frystihúsið var klárað og
gengið þannig frá því, að þar er
hægt að taka á móti fiski og vinna
hann. Síðan hefur þar allt verið í
blóma. Það er svipað með okkur
hér á Patreksfirði og á Bíldudal,
og fleiri staði raunar, að það vant-
ar ákveðinn herslumun til að gera
okkur sjálfstæða. Herslumun, sem
gerir mönnum kleift að standa á
eigin fótum og sýna hvað í þeim
býr,“ sagði Jens.
Hann sagði að hægt hefði verið
að sjá fram á núverandi ástand á
Patreksfirði á árunum 1976—77.
„Þá gat maður séð, að ef yrði hald-
ið áfram hér á staðnum við
óbreyttar forsendur, þá færi svona
— eins og nú er. Húsið var ekki
klárað þegar peningar voru ódýrir,
uppbyggingin var ekki nógu
markviss. Ef þetta hefði verið gert
þá væri allt í fínu lagi á Patreks-
firði í dag,“ sagði kaupfélagsstjór-
inn.
Jens færðist undan því að ræða
erfiðleika HP í einstökum atrið-
um, sagði málin einfaldlega á því
stigi, að það væri ekki hægt. „Við
eigum til dæmis eftir að ræða við
bankana og ég vil síður gera það í
blöðum. En við þurfum að fá lána-
breytingar meðal annars — það
eru margir samverkandi þættir,
sem ráða hvort við getum farið í
gang hér aftur á næstu dögum eða
hvort stoppið verður lengra. Það
eru viðræður í gangi við ýmsa að-
ila. Ég legg hins vegar áherslu á,
að þessir erfiðleikar eru ekki óyf-
irstíganlegir. Staðan er vissulega
mjög tvísýn og líklega eru mögu-
leikarnir ekki margir."
Eins og í viðtali, sem birtist í
Morgunblaðinu sl. sunnudag, lagði