Morgunblaðið - 12.10.1983, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. OKTÓBER 1983
Fjárlög fyrir árið 1984
Hlutfallstölur einstakra ráðuneyta:
Heildargjöld fjár-
lagafrumvarps hækka
um 10% frá endurskoð-
aðri gjaldaáætlun 1983
HEILDARGJÖLD í fjárlagafrumvarpi komandi árs verða kr. 17.426 m.kr. og
hækka um 34,3% frá fjárlögum en um 10% frá endurskoðaðri gjaldáætlun
fyrir árið 1983.
Hlutfall einstakra málaflokka (ráðuneyta) í heildarútgjöldum sam-
kvæmt fjárlagafrumvarpi 1984, — sem og hlutfallsleg hækkun þeirra
frá fjárlögum 1983 — er mjög mismunandi. Hlutfallstölur einstakra
ráðuneyta; bæði í heildarútgjöldum skv. frumvarpi og í hækkun milli
ára, fara hér á eftir.
Ráðuneyti: Hlutfall af Hækkun frá
heildarútgjöld- fjárlögum 1983:
um fjárlagafrv.:
Æðsta stjórn rikisins
Forsætisráðuneytið
Menntamálaráðuneytið
U tanríkisráðuneytið
Landbúnaðarráðuneytið
Sj ávarútvegsráðuneytið
Dóms- og kirkjumálaráðuneytið
Félagsmálaráðuneytið
Heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytið
Fjármálaráðuneytið
Samgönguráðuneytið
Iðnaðarráðuneytið
Viðskiptaráðuneytið
Hagstofa íslands
Ríkisendurskoðun
Fjárlaga- og hagsýslustofnun
0,7% 57,8%
0,7% 35,1%
16,2% 51,4%
1,3% 76,1%
3,6% 9,9%
1,2% 24,1%
4,6% 55,8%
4,0% 41,3%
3,87% 36,1%
4,3% (lækkun)= 35,2%
8,0% 15,3%
5,3% 100,1%
6,3% 24,2%
0,1% 56,1%
0,1% 63,1%
4,9% 127,9%
Fjárlagafrumvarp
fyrir árið 1984
Tekjur Millj.kr.
Beinir skattar 2,992
Óbeinir skattar 14,166
Aðrar tekjur 277 17,435
Gjöld:
Samneysla 7.943
Neyslu- og rekstrar-
tilfærslur 7.635
— Sértekjur 537
15.042
Stofnkostnaöur,
fjárfesting 965
Fjármagnstilfærslur 1.419 17,426
Rekstrarjöfnuður 9
Tekjuskattur 14,1% ríkissjóðstekna:
Skattar í verði vöru
og þjónustu 81,3%
- Heildartekjur hækka um 17,3% frá 1983
ÓBEINIR skattar, sem koma fram í
veröi vöru og þjónustu, verða áfram
langstærsti tekjustofn ríkissjóðs,
samkvæmt fjárlagafrumvarpi 1984,
eða 81,3% ríkissjóðstekna. Þar af
gefa gjöld af innflutningi 15,6%,
gjöld af framleiðslu 7,0%, gjöld af
seldri vöru og þjónustu 53,2% og
aðrir óbeinir skattar 5,5%.
Beinir skattar leggja til 17,1%
ríkissjóðstekna. Þar af nema
eignaskattar 3% teknanna en
tekjuskattar 14,1%.
Arðgreiðslur frá fyrirtækjum í
B-hluta fjárlaga nema 0,3% ríkis-
sjóðstekna en ýmsar tekjur 1,3%.
Heildartekjur ríkissjóðs verða
17,435 m.kr. og gjöld 17,426 m.kr.
Tekjur hækka um 34% frá fjárlög-
um 1983 en aðeins um 17,3% frá
því sem talið er að verði í raun á
líðandi ári.
Áætlaður jákvæður rekstrar-
jöfnuður er 9 m.kr.
Frá setningu Alþingis sl. mánudag.
Fjárlög byggjast ekki lengur á „reiknitölu“:
Margþætt sparnaðaráform
boðuð fyrir árið 1984
VIÐ GERÐ fjárlagafnimvarps fyrir árið 1984 var horfið frá þeirri aðferð sem
beitt var ■ ráðherratíð Ragnars Arnalds, fjármálaráðherra, að miða hækkun á
útgjöldum milli ára við „reiknitölu** sem reyndist ekki í samræmi við raunveru-
legar hækkanir, en á árinu 1983 verður umtalsverður halli á ríkissjóði. Fyrir
árið 1984 voru „tekin upp ný og breytt vinnubrögð" eins og segir í greinargerð
frumvarpsins: „Þar er hvarvetna beitt ströngu aðhaldi, en þeir þættir í rekstri
ráðuneyta og stofnana sem ætlunin er að haldist óbreyttir eru metnir á sem
raunhæfastan hátt miðað við upplýsingar úr ríkisreikningi um hvað starfsemin
raunverulega kostar."
I þvi skyni að auka sparnað og
stuðla að rekstrarjöfnuði hafa
launaliðir stofnana ríkisins verið
lækkaðir frá þessu raungildi miðað
við ríkisreikning um 2,5% og önnur
rekstrargjöld um 5%. Segir í grein-
argerð fjárlagafrumvarpsins að
ráðuneyti og stofnanir muni fá
fyrirmæli um að draga saman segl-
in á sínu sviði sem þessu nemur.
Settar verða reglur um starfs-
mannahald sem meðal annars taka
til endurráðninga starfsmanna og
yfirvinnu. „Sparnaður ráðuneyta og
stofnana næst ekki endilega með
jafnri niðurfærslu allra útgjalda-
liða heldur með heildarlækkun út-
gjalda hvers ráðuneytis," segir í
greinargerðinni og því er bætt þar
við, að ríkt verði eftir því gengið að
rekstur ríkiskerfisins verði í sam-
ræmi við greiðsluáætlanir sem
byggist á þessum sparnaðarfor-
sendum og ekki komi til aukafjár-
veitinga „nema í algerum undan-
tekningartilvikum" eins og það er
orðað.
Um sparnað að öðru leyti segir,
að framlög til ýmissa sjóða verði
verulega minni en áður og jafn-
framt sé ráðgerð lækkun fjárveit-
inga til verklegra framkvæmda og
heilbrigðis- og tryggingamála,
niðurgreiðslur á landbúnaðarvörum
séu þar að auki áætlaðar hinar
sömu að krónutölu og í ár. Gert er
ráð fyrir að sambærileg skerðing
verði á ráðstöfunarfé Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna og varð á sfð-
ari hluta þessa árs. Þá er við það
miðað að ýmsar ríkisstofnanir selji
þjónustu sína „á eðlilegu verði" eins
og það er orðað og sértekjur þeirra
hækki í samræmi við það.
Ekki er gert ráð fyrir fjárveiting-
um til að ráða í nýjar stöður, þó er
gert ráð fyrir nýjum stöðum á
stofnunum fatlaðra og þroska-
heftra í skólakerfinu. í athugun er
að fresta gildistöku ýmissa laga
sem hafa mikinn kostnað í för með
sér og að flytja verkefni og tekju-
stofna í áföngum til sveitarfélaga á
næstu árum. Aukið verður aðhald
og eftirlit með utanlandsferðum
ríkisstarfsmanna og nýjar reglur
settar um notkun ríkisstofnana á
bifreiðum og greiðslu til starfs-
manna fyrir akstur.
1 greinargerð fjárlagafrum-
varpsins segir ennfremur þegar
rætt er um opinberan sparnað: „Þá
er sala eignarhluta ríkissjóðs í
fyrirtækjum þáttur í þeirri stefnu
stjórnvalda að draga úr ríkisum-
svifum. Margar þessara aðgerða
eru þess eðlis, að þær þurfa eðlilega
nokkurn undirbúningstíma og
koma aðeins að takmörkuðu leyti
fram í beinum sparnaði eða lækkun
útgjalda í þessu frumvarpi."
„Brotið blað í efnahagsstjóm**:
Launamálastefna mótuð
með fjárlögum 1984
RÍKISSTJÓRNIN markar stefnu f launamólum gagnvart starfsmönnum ríkis-
ins í fjárlagafrumvarpinu fyrir árið 1984. Er við það miðað að laun hækki frá
desemberverðlagi 1983 um 6% á árinu 1984 og önnur rekstrargjöld ríkissjóðs
um 4%. Þessi launamálastefna byggist á því að unnt verði að „halda gengi
krónunnar sem stöðugustu á árinu 1984“ eins og það er orðað í greinargerð
fjár lagafru m varpsins.
Þá segir einnig í greinargerðinni
um launamálastefnuna: „Með slíkri
stefnumörkun er brotið blað í efna-
hagsstjórn hér á landi. Stefnan er
opinberlega mörkuð og allir aðilar
geta þannig tekið ákvarðanir út frá
þeirri viðmiðun. Það er staðfastur
ásetningur ríkisstjórnarinnar að
hvika ekki frá þeirri stefnu. Þar
með hvílir sú ábyrgð á öðrum aðil-
um í hagkerfinu að gæta þess að
ekki sé farið út fyrir þau mörk sem
samræmast jafnvægi í þjóðarbú-
skapnum og áframhaldandi hjöðn-
un verðbólgu. Markmiðið er að
sjálfsögðu að skapa skilyrði til auk-
innar framleiðni og framleiðslu á
ný, en það er eina raunhæfa leiðin
til bættra lífskjara og atvinnu-
öryggis. Þetta fjárlagafrumvarp er
snar þáttur í þessari heildarstefnu-
mörkun ríkisstjórnarinnar."
í þessum kafla greinargerðar
frumvarpsins er vísað til þess að í
stefnuyfirlýsingu rfkisstjórnarinn-
ar sé grundvöllur efnahagsstefnu
hennar skilgreindur með þeim
hætti að festa verði sköpuð með
„raunhæfri gengisstefnu sem ásamt
aðhaldssamri fjármála- og pen-
ingastefnu myndi umgjörð ákvarð-
ana í efnahagslífinu. Að loknum að-
lögunartíma (eftir 1. febrúar 1984
innsk. Mbl.) beri aðilar vinnu-
markaðarins ábyrgð á samningum
um kaup og kjör í ljósi opinberrar
stefnu í gengis- og kjaramálum." 1
fjárlagafrumvarpinu er sem sé
mótuð sú stefna i þessu efni að
gengi krónunnar verði haldið „sem
stöðugustu" á næsta ári og miðað
við það mark að ná verðbólguhrað-
anum niður sé „svigrúm til iauna-
hækkana ekki meira en 4—6% að
meðaltali á árinu 1984.“
Launaáætlun einstakra ríkis-
stofnana er í fjárlagafrumvarpinu í
samræmi við áætluð launastig á ár-
inu 1984, og er þá miðað við að laun
hækki um 8% 1. júní og 4% 1.
október 1983. Að auki er gengið út
frá því að laun á árinu 1984 verði
6% hærri en í árslok 1983. Laun
opinberra starfsmanna hækka því
að meðaltali um 14,5—15% milli ár-
anna 1983 og 1984. Hins vegar hafa
launaáætlanir einstakra stofnana
verið lækkaðar um sem nemur
2,5%, sem er liður í sparnaðará-
formum ríkisstjórnarinnar. Gert er
ráð fyrir að verðlag á árinu 1984
verði að meðaltali 4% hærra en í
árslok 1983. Er þá meðal annars
gengið út frá að hækkunarþörf
fyrir opinbera þjónustu hafi komið
að fullu fram fyrir lok þessa árs.
Hækkun milli áranna 1983 og 1984
á helstu mælistikum innlends verð-
lags er því sú, að byggingavísitala
hækki um 22—23% og að hækkun
verðlags á almennum rekstrar-
gjöldum stofnana nemi svipuðu
hlutfalli.